Artearen historia

Greziako artearen eza orokorrak:

ondare klasikoak eragin sakona izan du mendebaldeko kultura eta arte osoan. Greziako sorkuntza artistikoaren funtsezko oinarria ziren gizakia, natura, arrazoia, harmonia eta edertasuna. Eta europako arteak historian izan duen bilakaeraren parte izan dira. Erromako artearen eredu eta erreferentzia izan dira baita errenazimentuko eta neoklasizismokoena ere. "gizakoa da gauza guztien neurria" pentsamolde horretan oinarrituta edertasuna sortzeko ahalegina egin zuten, proportzionaltasunean eta harmonian oinarrituz.

Arkitektura

Ordena eta arrazoian oinarritzen ziren. Arkitrabedun eraikuntza-sistema zerabilen eta lerro horizontal eta bertikalak ziren nagusi, tenpluetan plataforma, zutabea, taulamendua (arkitrabeak, frisoak) eta estalkia elementuak zeuden. Zutabeak arroinak, fusteak eta kapitelak osatzen zuten. Proportzioak eta lerroak bat egiten zuten eta kalkulu matematiko konplexuak erabiltzen zuten. Estiloak: doriarra(VII aurrera) joniarra(Vi aurr) korintoarra(IV aurr) Arkitektura erlijiosoa: tenplua zen nabarmenena, jaikoen irudia gordetzen zen barnean, hasieran egurrezkoak ziren baina vii aurrera harrizkoak, marmol zuria. Oinplano laukizuzenekoak egiten zituzten eta hiru gune bereizten dira: pronaosa(tenpluaren sarrera)naos(jainkoen irudia gordetzeko leku sakratua)opistodomosa(tenpluko altxorra gordetzeko). Eraikitako zutabe kopuruaren arabera, tenplu distiloak daude(2 zutabe) baita 10rrekoak ere(dekastiloa) Arkitektura zibila: antzokia zen nabarmenena. Mendien balda baliatuz eraikitzen ziren, kabea paratzeko balio zuen. Maldaren oinean eszena eta proszenioa zeuden, orkestra gune zirkular bat da

Eskultura:

bi tipologia nagusi: erliebea, tenpluetako tinpanoak eta frikoak apaintzeko. Exentua, greziako edertasun-kanonaren bilakaera islatu zen. Aldi arkaikoa(vii-vi) giza irudiak adierazten zituen, kuros zuten izena gizonezkoak eta kore emakumezkoak, jantzina zeudenak. Formari eta estiloari dagokionez egiptoko ereduen eragina islatzen zuten, gorputzaren frontaltasuna, proportzioak geometrian oinarritzen zituzten. Aldi klasikoa(v-iv) giza anatomia proportzio orekatuen bidez irudikatzen saiatu ziren, giza edertasun ideala aurkitu nahian. Contrapposto baliabidea erabili zuten eta praxiteletar kurba. Iv mendean postklasikoa hasi zen eta sentimenduak adierazten hasi ziren aurpegien bitartez. Aldi helenestikoa(iv-i) konposizio dinamikoak egiten hasi ziren, laster sortu ziren forma berriak tentsioa eta mugimendua ezaugarri zutenak, asko markatzen zuten sufrimendua eta pasioa aurpegietan. Erretratua eta anekdota sortu ziren eta errealismoa nagusitu zen

Partenoia:

kronologia;447 438 bitarte tipologia; tenplua materiala; marmola eta zura estiloa; greziar klasikoa kokalekua; atenasko akropolia.

Deskripzio formala;

estilobato baten gainean dago, koloma doriarrak ditu, zortzi aurrean eta hamazazpi alboan.
arkitektura greziarraren ezaugarri diren hiru sekzio horizontalak ditu entablamenduak; arkitrabea, frisoa eta erlaitza. Gainean bi isurkiko estalkia zegoen. Tenplu doriar oktastiloa da.

Funtzioa;

atenasko jankosei eskainita dago tenplua, periklesen garaian eraikita. Turkiarrek bolborategi bilakatu zuten eta veneziarrek bonba bat jaurti eta tenpluaren zati bat puskatu zuten. Apaingarri eskultorikoak frontoietan zeuden, kanpoaldeak borroka mitologikoak irudikatuta daude.

Ereduak;

perfekzio arkitektoniko greziarren une gorentzat jotzen da, arkitekturaren eta eskulturaren arteko fusio perfektuaren eredua da.

Diskoboloa:

egilea; miron kronologia: 5.Mendean tipologia;
eskultura exentua materiala; marmola gaia;
Anatomiko atleta kokalekua; erroma deskripzio:
eskultura arkaikoaren zenbait oinarrizko printzipioa hautsi zuten eta artistak mugimendua adierazteko gorputzak S bat eratzen du. Besoa bermatzen eta hankak kontrapisu egiten dio diskoari eusten dion besoari, eskultorearen lan anatomiko ona da, markatzen dituelako tentsioan jarritako muskuloak Gaia:
apoloren omenez egindako joko batzuetan hil zen atleta bat da, edertasunaren eredu gisa aurkezten du Eredua; zeramikako ontzi margotua Mironen obran izandako eragina du.

Doriforoa:

egilea; polikleto krono; 450-440 tipo: eskultura materia; marmola gaia; kirola Deskripzioa:
Zutik dagoen atleta gazte baten irudia da. Proportzio, neurri eta lerroen kalkulu zehatza egin zuen, burua halako zazpi da garaiera perfektua, gorputzaren zati desberdinen arteko harmonia eta oreka(contrapposto) lortu. Eskuineko aldaka goratuta du eta ezkerrekoa okertuta, soina da gehien landu zuen atala, ardatz bertikala du Gaia;
Gizonezko bat da jokoetan parte hartzeko prest, ez da susmatzen harrotasun keinurik.

Eredua

Ideal anatomikoa lortu nahi zuen. Michelangelo: david obra  

Apoxiomeno: egilea, lisipo krono; iv materia; marmol gaia; kirola deskripzio;
Tentsioa eta atsedena konbinatzen du contrapposto batean; horrela greziar eskulturaren perfekzio estatikoa eta frontaltasuna urratzen ditu artelanak. Aldi helenistikoaren erbididean kokatuta dago, bi jarreraren arteko mugimendua adierazten du. Borrokaren ondoko gizona da. Gaia; grezieraz apoxiomeno garbitzea esan nahi du, antzinako erritu bat da, lehiaketa bakoitzaren aurretik olioz inguratzen ziren eta estrigilo izeneko tresna batekin izerdia kentzeko erabultzen zuten. Eredua; perfekzioa irudikatzen du, propotzioak lerden eta luzeagoak dira, michelangelo eta donateloren davidak lisipok proposatutako ereduaren iraupenaren adierazgarri dira;

Doriforoa