Antzinako erregimenaren krisia
Enviado por Chuletator online y clasificado en Historia
Escrito el en 
vasco con un tamaño de 8,86 KB
1808KO KRISIA ETA INDEPENDENTZIA GERRA:Espainian, 1808an aro garaikidea zabaldu zen. Independentzia gerraren krisiak, Aintzinako Erregimen absolutistaren egiturak ukitu zituen. Liberalismoaren marko politiko-sozio-ekonomikoa ez zen berando arte bete aristokraziaren eta elizaren oztopoak izugarriak zirelako.Karlos IV.Aren garaiko krisiaren ezaugarriak:1-Ekonomia arloan: Antzinako Erregimeneko sistema feudalean oinarriturik.2-Politika arloan:-Karlos III.Garaian erreformak geldirik zeuden-Nazioarteko eszenatoki katastrofikoa, non Espainak, behin eta berriz porrot kaltegarriak jaso zituen.-Ameriketako kolonien merkataritza murriztuko da, kiebrara eramanez.3-Monarkiaren ospe txarra: Napoleonen zerbitzura.-1807an, Fontaine bleauko Hitzarmenean, Godoyk, Napoleoni baimena eman zion Frantziako armada Portugalen aurka egiteko.
-1808an, Aranjuezko matxinadan, Godoy kargutik kendu eta Carlo IV.Ak, erregetza bere seme Fernando VII.Aren eskuetan utzi zuen. Koroaren eskumen guztiak Napoleonen gain utzi zituzten,-Berehala, Jose Bonaparte bere anaia Espainako errege izendatu zuen.Independentzia gerra:1808an Independentzia gerrari hasiera eman zitzaion. Maiatzaren 2 eta 3an madrildarrak frantsesen aurka altxatuko dira. Mostoleseko alkateak, nazioa armetara deituko zuen.-Jose Bonaparteren aurka Fronte aberkoia aurkituko dugu-Altxatuek, Junta Nagusi Gorena osatu zuten, Floridablanca lehen zuzendaria eta Jovellanos kiderik ospetsuenak izanik. Frantsesak, Aranjuezetik Sevillara joanen dira eta Cadizen babestuko dira.Gerraren hiru faseak:-1808, Espainolen erresistentzia-
1809-1812,Frantziaren nagusitasuna-1812-1813,Frantziaren atzerakada Erresistentzia:-Hasieran, hiri setioetara mugatuko dira.-Ustekabean espainiarrak Bruch eta Baileneko garaipenak lortu zituzten, eta oihartzuna europa osora zabal du zen.Frantziaren nagusitasuna:-Napoleonen armada Espainiara etortzen da. Berehala, Cadiz ezik Espainia osoa bereganatzen du.-Napoleoni aurren egiteko, Gerrillak sortuko dira. Basa-gerlariak dira gehienak (goi mailako militarrak, nekazariak, etab…).-Ingelesak eta Portugaldarrak, espainolei laguntza eskainiko zieten.1812-1813 Frantziaren atzerakada:-Errusian Napoleonen tropak garaituak izatean, etxera itzultzean, Europako herrialdeak bere aurka altxatuko dira.-Orduan, Espainolak, Ingelesak eta Portugesak Wellingtonen agindupean kontraerasora pasako dira.1813an Vallycayko Hitzarmenean, Napoleonek Fernandori koroa itzultzen dio.-Gerraren ezaugarriak: Gerra herrikoi abertzalea, Zibila, Nazioarteko eta Kontra iraultzailea Gerraren ezaugarriak:-Demografian oso latzak, 300.000 pertsona baino gehiago hil ziren. -Ekonomian: Sektore guziak erabat kalteturik,-Abertzaletasuna piztuko da. -Milaka frantsesak erbesteratzean, Espainiak elite intelektual hau faltan botako du.
-Espainia 2.Mailako potentzia bihurtuko da.
IRAULTZA LIBERALA: KADIZKO GORTEAK (1810-12) DEIALDIA ETA LEGEGINTZA LANA:
Antolamendu Berri bat 1808 tik Aurrera, espainiarrek José I.A onartzen ez zutenez,juntan osatu.
1808 an, madrildarrak frantsesen aurka jarri ziren. Murat frantsesaren tropak errepresioari ekingo diote. Goyaren fusilamenduak independentzia gerrari hasiera eman. Mostoleseko alkateak nazioa armetara deitu zuen. -Frantsesen aurkako erantzuna probintzia guztietara hedatu zen Defentsa Batzarrak eratuz. Altxatuek, Defentsa Batzarrarekin koordinatzeko eta herria gidatzeko Junta Nagusi Gorena osatu zuten. -Fronte Aberkoian Jose Bonaparteren aurka, Aranjuezen parte hartu zuten pribilegiodunak, Antzinako erregimenaren aldekoak eta ilustratu gutxiengoak bildu ziren. Bi helburu: 1. Frantsesak kanporatu eta Fernandori tronoa itzuli, Erresuma Batuari laguntza eskatuz. 2. Erresuma eraberritzea: Defentsa Batzarrak Erlijioa, Aberria eta Erregearen defentsan aritu eta subiranotasuna bere gain hartu. Frantses tropek aurrera egin zutenez, Junta nagusia Aranjuezetik Sevillara joan zen azkenik Kadizen babestuz. -Junta Nagusia ez zen gai izan gerra zuzentzeko eta Erregeordetza izendatu zuen, Gorteak biltzeko deialdia zabalduz. -Erregintzak Gorteak deitzen ditu. -Gerra zela eta, Gorteak biltzea zaila zenez, Kadizeko pretsonekin eta Ameriketako koloniekin ordezkatu. -Gorteen konposaketak eta erresistentzia herrikoiak ez zuten loturarik. Herri xehea ez dago ordezkaturik. Klasismoa nabaritzen da. -Hiru talde juaten dirá osatzen: Liberalak: Frantziako lege biltzarreko miresle dira, botere banaketaren aldekoak.Erreformistak:Jovellanos buru: erreformen aldekoak baina aldaketa anitzik gabe.Absolutistak: Erregimen zaharraren jarraitzaileak dira. -Espainiak erroturik ez zegoen ideologia liberalak iniziatiba hartu eta Kadizko gorteetako lana bete. KADIZKO GORTEETAKO LANA, 1812KO KONSTITUZIOAIturriak: -burujabetasun nazionala:herriaren ganetik ez dago iñor.Nazioa burujabea.Herria bezela 25 urtetik gorakoak hartzen dira..-Botereen banaketa: e botere banatu ziren.Boetre legegilea gorteen esku,exekutiboa erregearen esku eta botere judiziala epaleei.-Sufragio unibertsala:25 urtetik gorako gizonak.Ez zen sufragio zentsitarioa, hau diru gehien zutenek emen zezaketen botoa.- Katolikoa:konstituzuiko punturik erreakzionarioena. Erligio katolikoa espaniar guztien erligioa eta besteak debekatuak.- Foruen desagerpena:ez zen zen zuzenean aipatu foruen dasagerpena baina konstituzioan argi agertzen espaniar guztiak berdinak zirela eta foruak ezberdin egiten lurralde batzutako herritatarrak.-Desamortizazioa:Ordurarte saldu ez ziren lurrak merkatura atera, herri lurrak eliz lurrak...