Annualeko hondamena

1917an Espainiako gizartean krisia nagusitu lehen mundu gerraren ondorioz. Klase-herritarren bizimodua okertu, enpresek etekin handiak lortzen zituzten bitartean. CNT eta UGT sindikatuek deialdia egitean, krisia hasi zen beharrezko produktuen garestitzearen aurka protestatzeko.
Datoren gobernuak, konstituzio-bermeak eten, gorteak itxi eta prentsa-zentsura ezarri. Gobernuak krisi orokor bati aurre egin behar.- Langile gatazka: Sindikatu-erakundeek  greba orokor baterako deialdia egin.- Gatazka militarra: Militarrek ez ados mailaz gora egiteko sistemarekin, afrikanistei mese egiteagatik. Defentsa-batzar batzuk sortu.- Gatazka politikoa: Oposizioko alderdiak Lliga Regionalistak antolatutako parlamentarioen biltzarrean bildu eta eskaera batzuk egin; behin behineko gobernua eratzea, Gorte konstituziogileak osatzea, konstituzio berri bat idaztea eta estatua deszentralizatzea.

Gobernuak errepresio-neurriekin erantzun; armadak greba zapaldu indar handiz, greba batzordeko kideei gerra kontseiluak egin eta militarrei defentsa-batzarrak desegin. 

Matxinadak eta herriaren haustura gertatzeko arriskuaren aurrean, armadak monarkia babestu.

SISTEMAREN AMAIERAKO KRISIA: HONDAMEN POLITIKOA

Errestaurazioa barrutik geroz eta handiagoa, agintari dinastikoek ez zuten berrikuntzarik egin nahi, oposizioa oso zatitua eta ahul, aukerabiderik ez lortu. Alderdi dinastikoek hainbat taldeetan zatitu, bakoitzak politikari bat buru. Ez posible parlamentuan behar adineko gehiengoak biltzea eta gobernatzea.
1917tik aurrera, kontzentrazio gobernuak maiz eratu (liberalak, kontserbadoreak eta lliga regionalista). Garrantzitsuena 1918an Maurak sortutako gobernu nazionala
. Kontzentrazio gobernua huts egin eta txandaketa dinastikoa ezarri. Parlamentua itxi zuten.

GIZARTE GATAZKAK ETA PISTOLERISMOA

Lehen mundu gerra ondoren gatazka handian Europa osoan, iraultza boltxebikearen garaipena indarra eman mugimendu iraultzaileei. Espainaren egoera ekonomikoa aldatu; ekoizpena murriztu, langabezia handitu eta prezioak gora. Langile mobilizazioak eragin eta sindikalismoa indarra hartu. Egoerarengatik Andaluzian hirurteko boltxebikea sortu.

Nekazariak miseria gorrian bizi, Anarkistek eta Sozialistek matxinadak bultzatu; uztak erre eta lurrak okupatu. Gobernuak gerra egoera ezarri eta erakundeen buruak atxilotu. Industria-leku askotan grebak egon, garrantzitsuena Bartzelonan 1919an (La Canadiense) lantegian hasi. Hilabete eta erdi iraun ondoren, zuzendariak hainbat gauza onartu; Kanporatuak bueltatzea, soldatak igotzea eta 8 orduko lanaldia. Atxilotuak askatzeko promesa bete ez zutenez, grebara bueltatu. Jabeek enpresa itxi eta sindikatuen aurkako zapalketa latzari ekin. Sindikatuen eta nagusien jarrerak muturrera jo Katalunian bereiziki. Sindikatuen indarrari aurre egiteko Ugazaben Federazio osatu eta soldatapeko pistoleroak kontratu. Anarkistek gogor erantzun, horregatik garai honi pistolerismoa deitu. 800 atentatu eta 226 hildako egon, enpresaburu ezagun batzuk eta Dato
Gobernaburua.

ANNUALEKO HONDAMENDIA