Altzairuzko ituna
Enviado por Chuletator online y clasificado en Historia
Escrito el en 
vasco con un tamaño de 17,45 KB
1. Aurrekariak
a. Gerraren jatorria eta zergatiak; Espantsionismo faxista eta 1930eko
hamarkadako krisi ekonomikoa erabakigarriak izan ziren Bigarren Mundu
gerraren jatorrian.
i. Espantsionismo nazia eta faxista;
1. 1933an Hitlerrek Alemanian boterea hartu zuenean, berehala agerian
jarri zen Nazioen Elkartearen ahultasuna, bakea bermatzeko.
Alemaniak Nazioen Elkartea utzi zuen.
2. Ordutik aurrera , Hitlerrek Versaillesko Itunaren bidez ezarritako
mugak hautsi zituen. “Bizi espazioa” eratu nahi zuen.
3. 1935ean Sarre anexionatu zuen plebiszitu baten ondorioz.
4. Derrigorrezko soldaduska berrezartzeko agindua eman zuen.
5. Stressako Konferentzia (1935) Frantziak ituna sinatu zuen Italia eta
Erresuma Batuarekin, Austriaren independentzia bermatzeko.
ii. Demokrazien ahultasuna eta Hitlerren indar kolpeak
1. Alemaniak 1936an Renaniako eremu desmilitarizatua okupatzea
agindu zuen. Demokraziek ez zuten ezer egin.
2. Espainiako Gerra zibilean, demokraziek esku ez hartzeko ituna.
3. 1936an Erroma-Berlin ardatza eman zen eta geroxeago Alemaniak
Japoniarrekin Antikomiterm ituna sinatu zuen SESBren aurka.
4. Austria Reicharekin bat egitea berretsi zuten, Anschluss.
5. Municheko konferentzian, 1938an, Sudeteak
Reichari anexionatzea
Reichari anexionatzea
onartu zuten.
6. Altzairuzko ituna egin zuten Alemania eta Italiak bere harremanak
estutzeko.
Iii
Erroma Berlin ardatza, Antikomiterm Ituna, alemaniarren eta
sobietarren ituna
1. Erresuma Batuaren eta Frantziaren baretze politikaren porrota.
2. 1939an Alemania eta SESBren arteko ez erasotzeko ituna. Honek
isilpeko protokolo bat zuen, Polonia beraien artean nola banatu.
iv. Japoniarren espantsionismoa
1. 1930eko hamarkadan, Japonian krisi ekonomiko handia zegoen eta
politika espantsionista egin zuen, Txinara hedatuz, arazoak
konpontzeko.
2. 1931an Mantxuria okupatu zuten eta 1932an, estatu satelite bezala
eratu zuten; Mantxukuo.
3. 1932-1937 artean, nazioarteko erantzunik gabe, Japonia Txina eta
Asiako hego-ekialde osoa menderatzen saiatu zen.
2. Gerraren garapena: Gerraren hasieran, Reicharen indarrak nagusi ziren argi eta garbi.
a. Teknika berrikuntza eta taktika militarra
i. “Tximista gerraren” taktika diseinatu zuten. Horren helburua arrakasta
berehala lortzea zen.
ii. Zientzia eta teknika aurrerapenak aplikatzea (radarra, energia
atomikoa)eta arma berriak egitea (tankeak, abiazioa, hegazkin ontziak..).
b. Gerraren faseak
i. Alemaniaren erasoak “tximista gerra” (1939-1941).
1. Polonia Alemaniaren eta SESBren artean banatu zen.
2. Danimarka eta Norvegia inbaditu zituen 1940an, horren ondorioz,
Britainiarren presidente zen Chamberlainek dimisioa eskatu eta
Winston Churchill izendatu zuten lehen ministro.
3. Belgika eta Herbehereak inbaditu.
4. Frantzia 2 eremutan geratu zen banatuta; iparraldea eta atlantikoko
kostaldea alemaniarrek okupatu zuten, eta hegoaldean Vichyko
gobernu autoritarioa ezarri ze, Petain mariskalak zuzenduta.
5. De Gaulle jeneral frantsesak, Londresetik erresistentzia egiteko dei
egin zuen.
6. 1940an aireko gudua hasi zen eta Ingalaterrako hiriak airetik
bonbardatzen hasi ziren.
7. 1940an Italia gerran sartu zen, Alemaniarekin bat eginez, baita
Hungaria, Bulgaria eta Errumania ere.
8. 1941eko apiriletik aurrera, Jugoslavia eta Grezia okupatu zituzten
ardatzeko potentziek. Hori dela eta, Alemania naziak ia Europa osoa
zuen kontrolpean, Erresuma Batua eta SESB eta herrialde neutroak
izan ezik.
ii. Gerra mundura hedatu zen
1. 1941 ustekabean, alemaniar armadak Sobiet Batasuna inbaditu.
2. Asiako egoera ere aldatu zen. Japoniak Indotxina inbaditu zuenean,
AEBak merkataritza blokeoa ezarri zien Japoni. Hortaz, erantzun
bezala Japonetik airetik Pearl Harbour itsas ontzi base estatubatuarra
erasi zuen.
3. Japoniarrak nagusi ziren itsasoan eta hainbat lurralde hartu zituzten.
iii. Gerraren norabide aldaketatik Ardatzaren porrotera (1943-1945)
1. 1942an, Alemaniako armadak, Errusiako Stalingrad hartu nahi izan
zuen, eta ia hiri osoa hartu zuten.
2. Geroago, urte berean, Kursken Alemaniako dibisio blindatuek porrot
egin zuten, eta gertaera hau erabakigarria izan zen ekialdeko
frontearen bilakaeran.
3. Afrikan, britainiarrek Alameingo garaipena lortu zuten.
4. 1943an Sizilian lehorreratu eta Italia menderatzera abiatu ziren. Urte
horretan Italiak armistizioa sinatu zuen.
5. Erabakigarria AEBren esku-hartzea, eta Erresuma Batua eta AEB
SESBra hurbildu izana ere. 1943, Teherango Konferentzian, Stalinek,
Roosevelt eta Churchillek gerrako nahiz eta gerraosteko zenbait
alderdiri buruz hitz egiten dute.
6. Aliatuak Normandian lehorreratu eta erasoari ekin zioten 1944ean.
7. Alemaniak baldintzarik gabeko errendizioa sinatu zuen.
8. Gerrak Pazifikon jarraitu eta AEBko presidente berriak, Trumanek,
bonba atomikoa jaurtitzea erabaki zuen.
9. 1945eko irailaren 2an, Japoniak kapitulatu eta gerra amaitu zen.
c. Ordena berri nazia Europan; Hitlerrek hainbat lurralde menderatu ondoren,
“ordena berri” bat ezarri nahi izan zuen, Reich Handiaren etorkizuna ziurtatzeko.
i. Menderatutako herrialdeen ustiaketa ekonomikoa
1. Alemaniako industriak gerrarako ekoizpenerako zuen gaitasun guztia
baliatu zuen. Ezin zion eutsi gerrarako ahaleginari bere baliabideak
soilik erabiliz.
2. Beraz, menderatutako herrialdeetako giza baliabideak eta baliabide
ekonomikoak ustiatu eta lapurtzeko politika diseinatu zuen.
3. Milaka lan bortxatuen esparru sortu zituen.
ii. Kolaborazionismoa eta erresistentzia
1. Hitlerrek okupatutako herrialdeetan ezarritako “ordena berria”
gutxiengo batek soilik babestu zuen, hauek kolaborazionistak ziren.
2. Kolaborazionistekin batera, nazien izuak menderatutako herrialdeetan
erresistentzia sortu zen. Mugimendu abertzaleak ziren.
a. Yugoslavian, Tito Komunista eta bere partisanoak.
b. Italian, Saloko errepublikan.
c. Frantzian, De Gaulle jeneralarekin.
iii. Germanizazioa eta genozidioa
1. Eslaviar herriak lekuz aldarazi zituen alemaniar biztanleei lekua
egiteko.
2. Juduen “Holokaustoa”. 11 milioi desagerrarazi nahi zituen.
3. 1942an Wannseeko Konferentziaren ondoren, juduen planifikatutako
sarraskitzea hasi zen; gas ganberak eta errausketa labeak.
3.
Gerraren ondorioak
Ondorio demografiko, material eta moral suntsitzaileak eraginzituen. Gerra amaitu zenean, Europak behin behineko gainbehera izan zuen, ordutik
aurrera, bi potentzia nagusi: AEB eta SESB.
a. Galera demografiko eta materialak
i. Mundu osora hedatu zen.
ii. 60 milioi hildako egon ziren.
iii. Biztanleriaren lekualdaketa handiak ere.
iv. Trauma morala, balio etikoak zalantzan jarri
v. Sistema faxistak desagertu ziren.
1. Demokrazia parlamentarioa eta sistema kapitalista berrezarri.
2. Ekialdeko Europan, herri demokraziak deritzen indarrez ezarritako
diktadura komunistak ziren.
vi. Postdamgo konferentzian;
1. Alemaniaren etorkizuna zehaztu zen: 4 okupazio gunetan banatua.
a. Berlin ere 4 zatitan banatu zuten.
b. Lurralde arloko ondorioak eta ondorio politikoak
i. Epaiketa gerra krimenagatik
1. Nazioarteko auzitegi bat sortu zen lehen aldiz. Epaileak lau handiak
ziren: AEB, Erresuma Batua, SESB eta Frantzia). Gizadien aurkako
krimenak salatu zituzten.
2. Nurenbergeko epaiketak egin ziren: 21 buruzagi nazi epaitu zituzten.
ii. NBEren sorrera
1. 1945ean San Frantziskoko Konferentzian NBE sortu zen. Helburuak:
a. Bakeari eta segurtasunari eustea.
b. Eskubideak eta askatasunak garatzea
c. Lankidetza baketsua sustatzea.1. Aurrekariak
a. Gerraren jatorria eta zergatiak; Espantsionismo faxista eta 1930eko
hamarkadako krisi ekonomikoa erabakigarriak izan ziren Bigarren Mundu
gerraren jatorrian.
i. Espantsionismo nazia eta faxista;
1. 1933an Hitlerrek Alemanian boterea hartu zuenean, berehala agerian
jarri zen Nazioen Elkartearen ahultasuna, bakea bermatzeko.
Alemaniak Nazioen Elkartea utzi zuen.
2. Ordutik aurrera , Hitlerrek Versaillesko Itunaren bidez ezarritako
mugak hautsi zituen. “Bizi espazioa” eratu nahi zuen.
3. 1935ean Sarre anexionatu zuen plebiszitu baten ondorioz.
4. Derrigorrezko soldaduska berrezartzeko agindua eman zuen.
5. Stressako Konferentzia (1935) Frantziak ituna sinatu zuen Italia eta
Erresuma Batuarekin, Austriaren independentzia bermatzeko.
ii. Demokrazien ahultasuna eta Hitlerren indar kolpeak
1. Alemaniak 1936an Renaniako eremu desmilitarizatua okupatzea
agindu zuen. Demokraziek ez zuten ezer egin.
2. Espainiako Gerra zibilean, demokraziek esku ez hartzeko ituna.
3. 1936an Erroma-Berlin ardatza eman zen eta geroxeago Alemaniak
Japoniarrekin Antikomiterm ituna sinatu zuen SESBren aurka.
4. Austria Reicharekin bat egitea berretsi zuten, Anschluss.
5. Municheko konferentzian, 1938an, Sudeteak Reichari anexionatzea
onartu zuten.
6. Altzairuzko ituna egin zuten Alemania eta Italiak bere harremanak
estutzeko.
iii. Erroma Berlin ardatza, Antikomiterm Ituna, alemaniarren eta
sobietarren ituna
1. Erresuma Batuaren eta Frantziaren baretze politikaren porrota.
2. 1939an Alemania eta SESBren arteko ez erasotzeko ituna. Honek
isilpeko protokolo bat zuen, Polonia beraien artean nola banatu.
iv. Japoniarren espantsionismoa
1. 1930eko hamarkadan, Japonian krisi ekonomiko handia zegoen eta
politika espantsionista egin zuen, Txinara hedatuz, arazoak
konpontzeko.
2. 1931an Mantxuria okupatu zuten eta 1932an, estatu satelite bezala
eratu zuten; Mantxukuo.
3. 1932-1937 artean, nazioarteko erantzunik gabe, Japonia Txina eta
Asiako hego-ekialde osoa menderatzen saiatu zen.
2. Gerraren garapena: Gerraren hasieran, Reicharen indarrak nagusi ziren argi eta garbi.
a. Teknika berrikuntza eta taktika militarra
i. “Tximista gerraren” taktika diseinatu zuten. Horren helburua arrakasta
berehala lortzea zen.
ii. Zientzia eta teknika aurrerapenak aplikatzea (radarra, energia
atomikoa)eta arma berriak egitea (tankeak, abiazioa, hegazkin ontziak..).
b. Gerraren faseak
i. Alemaniaren erasoak “tximista gerra” (1939-1941).
1. Polonia Alemaniaren eta SESBren artean banatu zen.
2. Danimarka eta Norvegia inbaditu zituen 1940an, horren ondorioz,
Britainiarren presidente zen Chamberlainek dimisioa eskatu eta
Winston Churchill izendatu zuten lehen ministro.
3. Belgika eta Herbehereak inbaditu.
4. Frantzia 2 eremutan geratu zen banatuta; iparraldea eta atlantikoko
kostaldea alemaniarrek okupatu zuten, eta hegoaldean Vichyko
gobernu autoritarioa ezarri ze, Petain mariskalak zuzenduta.
5. De Gaulle jeneral frantsesak, Londresetik erresistentzia egiteko dei
egin zuen.
6. 1940an aireko gudua hasi zen eta Ingalaterrako hiriak airetik
bonbardatzen hasi ziren.
7. 1940an Italia gerran sartu zen, Alemaniarekin bat eginez, baita
Hungaria, Bulgaria eta Errumania ere.
8. 1941eko apiriletik aurrera, Jugoslavia eta Grezia okupatu zituzten
ardatzeko potentziek. Hori dela eta, Alemania naziak ia Europa osoa
zuen kontrolpean, Erresuma Batua eta SESB eta herrialde neutroak
izan ezik.
ii. Gerra mundura hedatu zen
1. 1941 ustekabean, alemaniar armadak Sobiet Batasuna inbaditu.
2. Asiako egoera ere aldatu zen. Japoniak Indotxina inbaditu zuenean,
AEBak merkataritza blokeoa ezarri zien Japoni. Hortaz, erantzun
bezala Japonetik airetik Pearl Harbour itsas ontzi base estatubatuarra
erasi zuen.
3. Japoniarrak nagusi ziren itsasoan eta hainbat lurralde hartu zituzten.
iii. Gerraren norabide aldaketatik Ardatzaren porrotera (1943-1945)
1. 1942an, Alemaniako armadak, Errusiako Stalingrad hartu nahi izan
zuen, eta ia hiri osoa hartu zuten.
2. Geroago, urte berean, Kursken Alemaniako dibisio blindatuek porrot
egin zuten, eta gertaera hau erabakigarria izan zen ekialdeko
frontearen bilakaeran.
3. Afrikan, britainiarrek Alameingo garaipena lortu zuten.
4. 1943an Sizilian lehorreratu eta Italia menderatzera abiatu ziren. Urte
horretan Italiak armistizioa sinatu zuen.
5. Erabakigarria AEBren esku-hartzea, eta Erresuma Batua eta AEB
SESBra hurbildu izana ere. 1943, Teherango Konferentzian, Stalinek,
Roosevelt eta Churchillek gerrako nahiz eta gerraosteko zenbait
alderdiri buruz hitz egiten dute.
6. Aliatuak Normandian lehorreratu eta erasoari ekin zioten 1944ean.
7. Alemaniak baldintzarik gabeko errendizioa sinatu zuen.
8. Gerrak Pazifikon jarraitu eta AEBko presidente berriak, Trumanek,
bonba atomikoa jaurtitzea erabaki zuen.
9. 1945eko irailaren 2an, Japoniak kapitulatu eta gerra amaitu zen.
c. Ordena berri nazia Europan; Hitlerrek hainbat lurralde menderatu ondoren,
“ordena berri” bat ezarri nahi izan zuen, Reich Handiaren etorkizuna ziurtatzeko.
i. Menderatutako herrialdeen ustiaketa ekonomikoa
1. Alemaniako industriak gerrarako ekoizpenerako zuen gaitasun guztia
baliatu zuen. Ezin zion eutsi gerrarako ahaleginari bere baliabideak
soilik erabiliz.
2. Beraz, menderatutako herrialdeetako giza baliabideak eta baliabide
ekonomikoak ustiatu eta lapurtzeko politika diseinatu zuen.
3. Milaka lan bortxatuen esparru sortu zituen.
ii. Kolaborazionismoa eta erresistentzia
1. Hitlerrek okupatutako herrialdeetan ezarritako “ordena berria”
gutxiengo batek soilik babestu zuen, hauek kolaborazionistak ziren.
2. Kolaborazionistekin batera, nazien izuak menderatutako herrialdeetan
erresistentzia sortu zen. Mugimendu abertzaleak ziren.
a. Yugoslavian, Tito Komunista eta bere partisanoak.
b. Italian, Saloko errepublikan.
c. Frantzian, De Gaulle jeneralarekin.
iii. Germanizazioa eta genozidioa
1. Eslaviar herriak lekuz aldarazi zituen alemaniar biztanleei lekua
egiteko.
2. Juduen “Holokaustoa”. 11 milioi desagerrarazi nahi zituen.
3. 1942an Wannseeko Konferentziaren ondoren, juduen planifikatutako
sarraskitzea hasi zen; gas ganberak eta errausketa labeak.
3. Gerraren ondorioak; Ondorio demografiko, material eta moral suntsitzaileak eragin
zituen. Gerra amaitu zenean, Europak behin behineko gainbehera izan zuen, ordutik
aurrera, bi potentzia nagusi: AEB eta SESB.
a. Galera demografiko eta materialak
i. Mundu osora hedatu zen.
ii. 60 milioi hildako egon ziren.
iii. Biztanleriaren lekualdaketa handiak ere.
iv. Trauma morala, balio etikoak zalantzan jarri
v. Sistema faxistak desagertu ziren.
1. Demokrazia parlamentarioa eta sistema kapitalista berrezarri.
2. Ekialdeko Europan, herri demokraziak deritzen indarrez ezarritako
diktadura komunistak ziren.
vi. Postdamgo konferentzian;
1. Alemaniaren etorkizuna zehaztu zen: 4 okupazio gunetan banatua.
a. Berlin ere 4 zatitan banatu zuten.
b. Lurralde arloko ondorioak eta ondorio politikoak
i. Epaiketa gerra krimenagatik
1. Nazioarteko auzitegi bat sortu zen lehen aldiz. Epaileak lau handiak
ziren: AEB, Erresuma Batua, SESB eta Frantzia). Gizadien aurkako
krimenak salatu zituzten.
2. Nurenbergeko epaiketak egin ziren: 21 buruzagi nazi epaitu zituzten.
ii. NBEren sorrera
1. 1945ean San Frantziskoko Konferentzian NBE sortu zen. Helburuak:
a. Bakeari eta segurtasunari eustea.
b. Eskubideak eta askatasunak garatzea
c. Lankidetza baketsua sustatzea.