Agente geologikoak
Enviado por Chuletator online y clasificado en Geología
Escrito el en 
vasco con un tamaño de 11,24 KB
ERLIEBE SORRERA:
→ Barne dinamika: Lurraren barne-dinamikak sortzen ditu egitura geologiko handienak, adibidez: mendikate handiak, baita ozeanoetako uharte bolkanikoak eta sumendi kontinentalak ere, plaka tektoniken ondorioz.
→ Kanpo dinamika:
Lurraren kanpo-dinamika kanpo-agente geologikoak gauzatzen dute, hala nola, haizeak, urak eta izaki bizidunak, eta barne-dinamikak sortutako egitura eragiten die. Agente horiek prozedura honen bidez erliebea aldatzen dute meteorizazioa, higidura, garraioa eta sedimentazioa.
1.1. MENDIKATEAK:
MOTAK:
→ Mendikate periozeonikoa: Litosfera kontinentalaren azpian litosfera ozeanikoaren subdukzioa gertatzean sortzen dira, adibidez: Andeak.
→ Uharte arkuak: Jatorri bolkanikoko uharte dira, adibidez: Filipinak, Japonia.
→ Kontinentearteko mendikateak:
Litosfera kontinentaleko plaken arteko talkaren ondorioz sortzen dira. Bi plaken arteko sedimentuak harrapatuta geratzen dira, eta tolesturak egiten dira, adibidez: Himalaia.
2, KANPO-PROZESU GEOLOGIKOAK:
METEORIZAZIOA:
Lurraren gainazalean kanpo-agenteen eragipean dauden arrokak eraldatu egiten dira dauden tokian bertan, material ahulagoak bilakatzen dira.
FAKTOREAK:
→ Ama-arrokaren litologia
→ Klima
→ Topografia
→ Denbora
MOTAK:
→ Kimikoa: Mineralak aldatzen dituzten erreakzio kimikoak gertatzen dira jatorrizko arrokan edo ama-arrokan, horren ondorioz erresistentzia txikiagoko mineralak sortzen dira.
→ Biologikoa: Izaki bizidunak aldaketak eragiten dituzte arroketan.
→ Fisikoa: Tenperatura-aldaketak edo beste faktore batzuek arroka zati txikiagotan puskatzea eragiten dute, baina arroken ezaugarriak aldatu gabe.
→ MOTAK:
→ Gelifrazkioa arroketan pilatutako ura izoztearen eta urtzearen ondorioz gertatua.
→ Haloklastismoa uretan disolbatutako gatzen kristalizazioak eragina.
→ Termoklastismoa bat bateko tenperatura aldaketek eragina.
HIGADURA:
Kanpo-agenteek arrokak gastatzeari deritzo. Prozesuaren ondorioz sedimentu edo detritu partikulak lortzen dira.
BESTE KONTZEPTUAK:
→ Higagakortasuna: Agente geologikoek materialak higatzeko duten ahalmena da.
→ Higakortasuna: Arrokak higatzeko zenbateko erraztasuna duen adierazten duen arrokaren litologiaren araberakoa da.
GARRAIOA:
Sedimentuak alde batetik bestera eramatea datza, urrun nahiz hurbil.
GARRAIOBIDEAREN INDARRAREN ARABERA:
→ Aire bidezko garraioa haizeak egiten duena da. Hiru modutan gertatzen da: biraka jauzika eta esekita.
→ Ur bidezko garraioaaire bidezkoan gertatzen diren prozesuak gertatzen dira, baita flotatzen eta disoluzioan ere.
→ Izotz bidezko garraioa sedimentuak izotzean atxikita garraiatzen dira, tamaina guztietakoak izaten dira.
SEDIMENTAZIOA:
Garraiatutako materialen metaketa da. Gertatzen den lekuan arro sedimentario esaten zaio.
DIAGENESIA:
Kanpo-agenteek metatutako sedimentuak arroka trinko bilakatzeko prozesu-multzoari esaten zaio. Prozesu batzuk dira sedimentuaren trikotzea da deshidratazioa eta partikulen zementazioa.