22. Antonio añoveros bilboko gotzainaren sermoia (1974-02-24)

2  2 22.SAILKAPENA:

Aurkezpena:

  aurrean dugun testua Bilboko gotzainak zabaldutako sermoiaren zatia da, “El Cristian” dokumentutik hartuta, domekan eliza guztientan irakurtzeko. Diktaduran, azken urteen idatzia eta erregimenaren kontraesanak agertzen ditu.

Testu mota:

 lehen mailakoa, zirkunstantziala, izaera sozio-politikoa du.

Egilea:

 Añoveros gotzainak idatzia. Indibiduala. Bilboko diozensian 1971-78 ureteen artean agon zen gotzain bezala, Euskal nazionalismoaren ideologiari hurbiltasuna leporatu. Sermoi hau zela eta, zigortua izan zen: Etxean atxilotua. Gobernua (Arias Navarro) eskuinak bultzatuta, Espainiatik botzatzeko saiatu, vaina ez zen lortu (Konkordatoa)

Hartzailea:

 Bilboko, eta modu ez zuzenean, Euskadiko eta biztanle guztiei bereziki, nahiz eta gobernuari ere zuzendu. Beraz, testu publikoa da.

Data/Lekua:

 1974 urtean, otsailean idatzia, Bilbon.

Une historikoa:

 ETAk Carrero Blanco erahil zuenetik bi hilabete eskas psatuta. Carrero B. Gobernu burua, Francoren ondorengoa, atentatuan hil ostean, gobernu buru berria ezarri zen, Arias Navarro. Franco, handik urte terdira hilko zen. Une latza, kontserbakorren artean mendeku gogoa, zigorrak ezarri nahi. Testuinguru horretan, argibide argia ere Puig Antichen exekuzioa hilabete bat beranduago Katalunian

ANALISIA:

Ideia nagusia:

 Euskal herriak bizi duen egoera gaztazkatsua, “euskal gatazka” eta dituen oztopoak bere izaera/nortasun propioa (hizkuntza, kultura…) garatzeko.

Ideia garrantzitsuak:

Euskal Gizartea banatuta: zapalketa bai/zapalketa ez (3/6 lerro)

Euskal Herriak dituen ezaugarriak, hizkuntza bereziki, zapalduta. Berezitasun horiek mantentzeko eskubidea du, Espainiako veste herrietan gertatzen den bezala (2 paragrafo)

 Egun eskunide horiek mugatuta daudela (3 paragrafo), euskal herriak jarrera aktiboa hartu behar du dagoen egoera aldatzeko, adierazpen kultural horien defentsan (4 paragrafo)

Zebait kontzeptu:

· Pastorala-sermoia: Gai erlijiosoa duen diskurtsoa, orokorrean kristau mezan zabaltzen da fededunei aholku egokiak emateko asmoz.

· Gotzaina: Aita santuak izendatzen du elizbarrutian egintzeko. Konkordatoari esker, Francok “terna” bat proposatzen zuen eta Vatikanoak horien artean aukeratu. Elizbarrutia hiri baten inguruan antolatzen da; hiri horretan eliza nagusia, katedrala dago eta haren burua gotzaina da.

·I                 

               RUZKINA:

-Eliza katolikoaren papera gerra garaian eta frankismoan: sostengua eman zion erregimen frankistari. Eliza katolikoak eta frankismoak lotura handia dute, erregimena legitimatu zuen eta nazioarte mailan onespena gehitu zen, Konkoratoa (1953): Prentsa (zentsura) eta hezkuntzaren kontrola, apaigoaren mantenu ekonomikoa, gotzainak Francok aukeratu…

-Euskal elizak jokaera desberdina gerraren hasieratik: euskal nazionalismotik hurnil eta errepublikaren alde; diktaduran oposizio aktiboa, parte hartze handia:

· Hainbat apaiz, gotzain, gerran fusilatuak, inork aitortu gabe.

· Euskal apaizek (339) egoera politikoa Euskadin salatu zuten (1960). Askatasun falta, injustizia egoera. Aita santuari. Europan eragin  handia.

·II Kontzilio Vatikanoa (1965) jarrera aurrerakoia, pobre eta zapalduen alde, ez zen Frabcoren gustukoa. Euskal eliza militantzia politikoan sartu.

·Apaiz talde batek (40 +/-) Bilboko Obispadoa hartu zuten (1968): askatasun gehiago aldarrikatu, espainiar bandera elizatik kendu,… hilabete batzuk geroago, Derioko Seminarioan itxialdia egin zuten Euskal Herriko egoera politikoa, ”salbuespen egoera” salatzeko (1969). Hainbat apaiz atxilotu espetxean.

·Zamorako kartzelan zeuden sei apaizek gose-greba hasi zuten eta gelari sua eman. Bilbon eta Donostian hainbat apaiz hauen aldeko akintzak burutu zituzten. Tentsioa eta errepresariak handitu ziren.

-Añoveros  Bilboko gotzaina izendatu zuten 1971an, Francoren proposamenak (terna) kontuan hartuz. Eta egoera lasaituko zela pentsatuz, baina ez. Honek aginte politikoarekin jarduera publikoetan parte hartzeari uko egin zion hasieratik (urriaren 12an ere ez). Añoverosen agintaldian gertaera gatazkatsuenak burutu ziren. Pastoral hau zabaldu ostean Arias Navarrok etxen atxilotu zuen eta deportazio mehatxua. Vatikanoak Franco eskumikatuko zuela esan zuen eta atzera bota zuen erregimenak.

-Diktadura bukaeran, tentsio gorena Carreo Blancoren atentatuarekin (Ogro Operazioa). Erregimena krisi larrian, aldaketaren beharra begi vistan, oposizio politikoa, PCE, ETA… oso aktiboa

-Barruan zein azterrian, PSOE, PNV, alternatiben bila (Junta eta Plataforma Demokratikoa, gerago Platajunta)

-Erregimenak erantzun gogorra: Heriotza-zigorrak (Puig Antich (1974))

-5ten fusilamenduak (1975) (2ETA, 3FRAP). Franco hiltzear zegoen eta berarekin diktadura bukatu. Aldi berriaren hasiera. Trantsizioa (1975-1982).

·KONKLUZIOA:

-Oposizio politikoa zabaldu  zen, egoera erradikalizatu zen azken urteetan.

-Elizak jokaera desberdinak euskadin eta katalunian: euskal eta katalandar identitatearen defensa (euskera, katalana…) eta injustiziaren aurka

-Espainia mailan ere eliza katolikoaren barruan aldaketa garrantzitsuak izan ziren, elizaren demokratizazioa behar zen: Taracon kardinalak, espainiar herriarengandik hurbilago egon nahi (eskuindarrek gorrotatzen zuten). Autokritika: elizak gerran izandako jarrera partziala, frakismoaren aldekoa.Urraldeen antolaketa eta liurralde historikoen legea:

-* Legearen aurreproyectuaren inguruan PNVk: Garaikoetxea talka Emilio Guevara

-Garaikoetxeak bere burua zalantzan= erkidegoaren nagusikoa. Bestera Emilio Guevara garaile eta probintzien nagusikoa

-Ardanza (1984) lendakari