1920ko hamarkadako susperraldi ahula

Enviado por Chuletator online y clasificado en Lengua y literatura

Escrito el en vasco con un tamaño de 7,77 KB

1.1920KO HAMARKADAKO SUSPERRALDI AHULA

Hazkunde ekonoiko desberdina.

Herra handiaren ondoren, ekonomia-arloko mundu-nagusitasuna Erresuma Batutik Estatu Batuetara aldatu zen. Londresek nazioarteko finantza zentro nagusia izateari utzi eta New Yorkek hartu zuen haren lekua.


Europako ekonomiak bakera berregokitzeko prozesua luze eta zaila izan zen bai gerrak eragindako eraginak,langabeziarengatik.. Krisia bereziki Alemanian izan zen. Gerraren kalteak ordaindu behear baitzuen. Horrek berekin ekarri zuen prezioak ikaragarri garestitzea eta monetak balioa galtzea. Hiperinflazioa da urte batean eta bestean nola aldatzen den monedaren balioa.


1924tik aurrera ekoizpena hazi, langabezia murriztu eta bizi kalitatea hobetu egin ziren Europako herrialdeetan Estatu Batuetan baino gutxiago hala ere. Ekonomiaren susperraldi hori Britania Handiak eta batez ere Estatu Batuek emandako diruari esker gertatu zen.


1920ko HAMARKADAKO URTE ZORIONTSUAK ESTATU BATUETAN


1922 eta 1929 urteen artean industria ako hazi zen Estatu Batuetan. Automobilgintza,etxetresnagintza eta industria elektriko petrokimikoa… asko garatu zen kateko lanari esker, ekoizpen estandarizatuari esker, inbertsio handiak egin zitzakeen enpresa talde handien sorrerari esker.. Eraikuntzak ere garrantzi handiak


Bizi-kalitatea hobetu egin zen horren ondorioz kontsuo gizartea sortu zen. Etxebizitza batzuek ordura arte aberatsen etxebizitzetan bakarrik zeuden instalazioez gozatzeko modua zegoen. Igogailua, berokuntza edo argindarra. Etxe tresna elektrikoak(garbigailuak,hozkailuak,irratiak…) autoak eskuragarri izan zen orduko gizarteko jende gehiagorentzat, publizitatearen bidez ezagutzen eta epekako eroskeeten bidez ordaintzen zuten. Bizimodu Amerikarrara hedatu zen.


Aisialdirako moduak ere aldatu egin ziren. Ikuskizun berriak zeuden: zinema, kabareteak,masa kirolak.. Prentsa eta irratia asko hedatu zen bi helburu zuten: informatzea eta entretenitzea.


NAZIOARTEKO POLITIKA


1920Ko hamarkadaren hasieran Frantziaren eta Alemaniaren arteko gatazka oso handia ze.Gatazka hori lehertu egin zen ,Alemaniak krisialdi ekonomiko handien murgildua. Frantziari gerragatiko kalteak ordaindu ezin izan zuten. Horrelak Frantziak alemaniarren kalte ordainak jasotzen ez baizituzten, ezingo zuten Estatu Batuekin lehen mundu gerran egindako zorra kikatu.


Egoera horretan 1923ko urtarrilean Frantziako armadak bere egin zuen Ruhr ikatza eta altzairua ekoizten zituen Alemaniako eskualde garrantzitsua.Frantziaren asmoa zen alemaniarren meategiak ustiatu eta hango irabaziekin geratzea. Alemaniar langileek grebak eginez eta erresistentzia pasiboarekin erantzun zutenez, ekoizpena etenda geratu zen.


Arazoari irtenbidea emateko, Estatu Batuek 1924an Dawes plana abiarazi zuten: Estatu Batuek mailegu bat emango zioten Alemaniari hark aliatuekin zituen zorrak ordain zitzan, aliatuek horrela Estatu Batuekin zituzten zorrak ordainduko zuten.


Lokarnoko espiritua deitu zitzaion itun horren ondorioz jaiotako bakezaletasun joerari, eta joera hori 1928ko Briand-kellog itunarekin berretsi zen. Sinatzaileek adostu zuten gerra ez dela nazioarteko gatazkak konpontzeko bideak.


2.HOGEITA HAMARREKO HAMARKADAKO DEPRESIO HANDIA


1929ko krisialdiaren Jatorria

gainekozpena: Lehen mundu gerraren garaian, gerran sartu ziren herrialdeek gerrara bideratu zituzten beren ekonomiak, eta beste herrialde batzuek (Japonia,Australia,Argentina..) kontsumo ondasunak ekoiztea. Gerra amaitzean herrialdeek mota guztietako produktuak frabikatu zuten,


Espekulazioak: Bankuek maileguak eman zizkieten enpresei eta bezero partikulerrei haiek burtsan inbertitzen zuten dirua. Hogeiko hamarkadaren erdialdetik aurrera enpresa batzuk arazoak izaten hasi ziren enpresa horien akzioak gorantz zihoazen jende guztiak erosten zuten. Arazoa zen akzio horiek burtsan zuten balioa  ez zetorrela bat enpresek egiazki zituzten irabaziekin.


DEPRESIO HANDIA ETA HAREN HEDAPENA.

Burtsak,porrot egiteak krisialdi ekonomiko larria eskarri zuen,Depresio Handia izenaz ezagutzen dena. Bankuek hondoa jo zuen, bezeroek beren dirua atera zutelako eta mailegu asko ordaindu ez zirelako. Gainera, nekazaritzako eta industriako produktuen eskaria murriztu egin zen eta inbertsioak gutxitu. Horrek enpresa akok itxi egin behar zuten eta milaka nekazari langabezia zen.


Krisialdia munduan zehar hedatu zen:

-AEBK inportazioak murriztu zituzten lehengailak saltzen zizkioten  herrialden porrota ekarri zuen horrek latinoamerikako herrialdeena kasu.

-AEBko bankuek Europan inbertitutako dirua etxera ekartzen hasi zuten. Erabaki hori bereziki izan zen kaltegarria Alemanian eta Austrian industria eta banku askok porrot egin zutelako.

Entradas relacionadas: