1917ko krisia lehen mundu gerra

¡Escribe tu texto aquí!

GERRAREN KONTZEPTU BERRIA

“Gerra Handia “, hala deitu zioten Lehen Mundu Gerrari:

·Gerrak milioika soldadu mobilizatu , eta soldadu horiek ia Europa osoan eta mundu osoan  zabaldutako Kolonietakoak  izan ziren.

·Biderkatu armen bolumena eta suntsitzeko ahalmena. Inoiz Erabili ez ziren armak erabiliko dira : tanke blindatuak, gasak, lanzallamas,

·Areagotu ziren espioitza eta kontraespioitza .

Mata Hari

·Estatuek eredu ekonomikoak aldatu, gerra irabazteko egiten Baitziren ahalegin guztiak. Gerrako Ekonomiak jarri ziren martxan: Gobernuek produkzioa planifikatu zuten, Enpresa pribatuak koordinatu zituzten, elikagaiak errazionatu, produkzioa Eraldatu. Lantegiek beren ahalmen guztia erabili behar izan zuten armak Egiteko. Gainera, gerra ordaindu, eta gobernuek zorpetu eta maileguak eskatu Zituzten. Aliatuek Amerikako Estatu Batuei eskatu zizkieten batez ere.

·Komunikabideak erabili “paperezko gerra” bat garatu zen. Propagandak garrantzia izan zuen. Propaganda horri esker, gerran parte hartzen Zuen alderdi bakoitzeko iritzi publikoa mobilizatu zen. Bestalde, zentsurak ez zuen Errespetatu adierazpen askatasuna. Prentsak gerraren berri amaten zuen, Abertzaletasuna sustatzen zuen eta modu interesatuan zabaltzen zuen Informazioa, aldeko albisteak handituz eta porrot militarrak gutxietsiz edo Isilduz.

Gerraren hasiera:

1914ko ekainaren 28an Frantziako Fernando Habsburgokoa , Austria-Hungariako Inperioaren oinordekoa, Sarajebon hil zuten. Atentatua Serbiako erakunde nazionalistekin zerikusia zuen Ikasle bosniar batek egin zuen.

Austriak, Alemaniak Animatuta, Serbiari leporatu zion hilketa eta gerra deklaratu zion uztailaren 28an.Serbiak babesteko, Errusiak hartu zuen parte eta Austriari gerra deklaratu Zion. Alemaniak, Austriaren aliatua zenez, gerra deklaratu zien Errusiari eta Frantziari. Erresuma Batuak Alemaniari eta Austriari gerra deklaratu zien.

Austriaren eta Serbiaren Arteko gatazka Europako gerra bihurtu zen.

Mugimendu Gerra

Alemaniak, armaden mugimendu Azkar batek ( Schliefen Plana) Frantziari eraso zion, Belgika eta Luxenburgotik Sartuta. Helburua irabaztea zen, eta segidan ahaleginak ekialdeko frontera Bidaltzea.

Alemanak Parisetik  40 kilometrora zeudela, Frantziak eta Erresuma Batuek armadak Marmeko Guduan garaitu Eta geldiarazi zuen Alemaniaren tropen aurrerapena Ekialdeko frontean, alemanek Errusiarrak garaitu zituzten Tannenbergeko Guduan, baina errusiarrek erreakzionatu eta Austria-Hungariako inperioaren Mugetara iritsi ziren.

Lubakietako gerra

Fronteak egonkortu ziren Mendebaldeko frontean, lubakiak zulatu ziren Suitzatik Ipar Itsasoraino.

Milaka pertsona hil ziren Etsaiari lurralde zati bat  irabazteko Nahian. Urte berean, alemanek beste eraso egin zuten mendebaldeko frontean, Baina Verdungo Guduan frantsesek Hilabetetan eutsi zieten. Garai honetan aipa daiteke Sommeko Gudua.

Bestalde, fase honetan Itsaspeko gerra ere garatu zuen, Ipar itsasoan. Alemaniarrek zabaldu egin zuten Gerra mota hau aliatuei ( Erresuma Batuari bereziki) hornidurak galarazteko.
Jutlandiako gudua zen garrantzitsuena.

1917ko krisia

1917. Urtea erabakigarria Izan zen gerrarako. Lubaki-gerrako borroka gogorrek desertziok eragin zituzten Soldaduen artean. Errusian iraultza boltxebikeak arrakasta izan zuen eta iraultzaileak Bere gobernua sendotzeko , Alemaniarekin bakea sinatu eta gerra utzi zuten ( Brest-Litovskeko Ituna)
.

Urte berdinean, Ameriketako Estatu Batuan sartzen da konfliktoan. Lusitania transatlantikoa urpeko ontzi Aleman batek urperatu zuela eta (100baino amerikar gehiago hil ziren), Amerikarrek gatazka sartzea erabaki zuten .

Azken erasoaldiak

Errusiarrak erretiratu Ondoren, alemaniar armadak mendebaldeko frontean kontzentratu zituen bere tropa Guztiak, eta erasoaldi handi bati ekin zion, gerra bukatzeko asmoz. Baina Aliatuek Estatu Batuen laguntzaz, garaitu zuten.

Matxinadak gertatu ziren Alemaniar armadan eta marinan, bai eta langileen manifestazioak ere Alemaniako Gobernuaren kontra. Alemaniako armadako goi-agintariek adorea galdu zuten Porrota ikusita, eta Gillermo II.Ari ( erregea) bakea eskatzeko iradoki zioten. Honek armistizioa eskatu zuen 1918ko Azaroan. Amaituta zegoen Lehen Mundu Gerra.