1839ko urriaren 25eko legea
Enviado por Chuletator online y clasificado en Historia
Escrito el en vasco con un tamaño de 6,35 KB
Lege honen Bidez, foruen egoera aldatu egin zen,
Moderatuek eta Maria Kristina Borboikoa erregeordeak Nafarroako eta euskal lurraldetako foruak berretsi
Zituzten 1839ko urriaren 25ean , baina ez ziren lege gisa
Onartu, Monarkiaren konstituzio berriaren menpe baizik
: "batasun
Konstituzionalari utzi gabe", eta horrek zabalik utzi zuen aurrerago
Aldaketak egiteko bidea; legeak foruak monarkiaren pribilegiotzat hartu
Baitziren. Araba, Gipuzkoa eta Bizkaiko Batzar Nagusia eta Nafarroako
Diputazioak ordezkari bina izendatu
Behar zituzten Gobernuarekin batera erredakzio berria prestatzeko (
NEGOZIAZIOA).
1836 eta 1876
Bitarteko aldian oso ugariak izan ziren foru sistemari buruzko eztabaidak. Foruak aldatzeko lehen erabakiak hartu behar zirenean bi ikusmolde azaldu
Ziren, oso desberdinak; alde batetik; paktistak eta ez paktistak. Horren
Ondorio lau
Probintzietako jarrera bateratua hautsi egin zen.
Handik aurrera alde
Batetik joan ziren Nafarroako lege eta politikaren erakundeak, eta bestetik,
Gainerako hiru probintzietakoak. Adostasunik ez zegoelako Espainiako gobernuak
Aprobetxatu zuen foru erregimenean aldaketa garrantzitsuak egiteko.
ØNAFARROAKO FORUAREN ALDAKETA: Ley Paccionada edo Hitzarturiko Legea deiturikoa.
Esparteroren
Erregeordetza garaian eman ziren aldaketa nagusiak
Nafarroan, Ley Paccionada edo
Hitzarturiko Legea aldarrikatu zenean.
Hortaz, Nafarroak bere foruak galdu zituen
Lege honen bidez Nafarroa erresuma izatetik probintzia Foral izatera pasa zen, hau da Probintzia berezia zen.
ØLege
Ahalmena galdu egin zuen
. Erakunde
Foral desagertu ziren: Gorteak (estamentuzkoak), epaitegi autonomia, udal
Erakundeak.
ØBarne Aduanak desagertu ziren
ØZerga sisteman eta soldadutzan zituzten pribilegioak galdu zituzten
ØForuen
Ordez “Kontzertu ekonomikoa” lortu zuen,
Hau da autonomia administratiboa eta fiskala: zergak
Biltzen zituen eta urtero negoziatzen zuen Estatuari eman beharreko kupoa
ØOndorio
Soziala:
lur-jabeek eta burgesia merkataria berriak
Etekin asko atera zuten (nahiz eta jatorriz karlistak izan)
ØFORUEN ALDAKETA BIZKAIA, GIPUZKOA ETA ARABAN.
Bilboko liberal moderatuen altxamenduen aurrean, 1841ean
Esparterok
Dekretu bat aldarrikatu zuen Gasteizen non hiru probintzietako berezitasun
Politiko eta administratibo
Gehien-gehienak salbuespen fiskala eta soldadutza izan ezik ezabatzen ziren:
Aduanak Kostaldera
; (hasieran kontra asko egon arren, berehala
Konturatu ziren industria eta merkatal negozioentzat mesedegarri izan zela,
Bereiziki Donostian eta Bilbon);
Batzar
Nagusiak debekatu eta Foru baimena
Galdu egin zen;
diputazio foralak
Zirenak Diputazio probintzialak bihurtu ziren;
Antzinako korrejidoreen ordez Gobernadoreak
Euskallurraldeak beste probintziekin parekatu ziren, 1841eko Urriaren 29ko dekretu bidez
Lege Hark ez zituen erabat indargabetu Foruak, oraindik ere ezaugarri bereziak gorde baitzituzten
1843.An Narváezen
Pronuntziamenduak arrakasta izan zuen eta Esparterok erbesteratu behar izan
Zuen, Hamarkada Moderatuari hasiera emanez. 1844ko
Dekretua (moderatuak),
Narvaezen gobernu moderatuak, Errege Dekretu bat aldarrikatu zuen. Bertan
foruak berreskuratu ziren neurri batean,
Batzar Nagusiak eta Diputazio foralak (baina foru-baimenik
Gabe) berrezarri ziren; aduanak kostaldean mantendu ziren; exentzio
Fiskalarekin (donatiboa) eta zerbitzu militarra egitetik salbu jarraitu zuten; justiziaren
Administrazioa Estatuko beste lurraldeen parean jarri zuten; hasieran ez zuten
Guardia zibila onartu, baina gobernu zentralak indarrez inposatu zuen.
Lurraldeko oligarkiak (hiriguneetako liberal fueristek eta nekazal jabeek)
Probintziako kontrol politikoa lortuko dute.
Beraz, foruetako puntu
Batzuk berreskuratu ziren, baina beste asko betirako galdu ziren Lege honek
Berebiziko garrantzia izan zuen euskal foruen bilakaeran.
Euskal Lurraldeen eskubide historikotzat hartzen zuen planteamendua bertan behera gelditu
Zen Euskal Herriko erakundeei ez zitzaien inolako burujabetasunik onartzen bere
Legeak edo instituzioak mantendu edo aldatzeko (entzun besterik ez zuten
Egingo).
Lege honekin Beraz, Euskal Herriak ordurantz izandako berezitasun juridiko politikoa galdu Zuen eta Foruak konstituzioaren mende geratu ziren. Gainera foruen Desagerpenerako pauso oso garrantzitsua izan zen.