Zientzia Ikerketa

Z.I: Planifikatua, metodikoa, sistematikoa, datu bilketa/mundua begiratzeko modua. Gizartea ulertu, iritzia eman, esku artzea trebatzeko modu arduratsu, justu, solidario ta demokratikoan. Antoine: Zientzialariek ikerketa galderari hurbiltzen dira ondo pentsatutako, planifikatutako, metodikoa den prozesurekin. Tamara: Ez dago metodo zientifiko bat, ikerketa ezberdinen arabera modu ezberdina (denak planifi, metodi) .Marc: Ondo, planifi, metodi, pentsatutako prozesua da. Avery: Ezagutza zientifi behaketa, analisia… lortu (ikerketa ez da beti esperi). Hipo: 1bein beineko azalpenak, zerbait azaltzeko saiakera/2probatua izan daiteken adierazpena/3aurreikuspen batera eramna dezake/4ikerketa bat gida dezake/5ikerketan zein datuei arreta jartzeko balio/ 6sormenetik garatu/7aurretik dakigunetik ta egindako beaketatik formulatua/ Aldagaiak 1 Esperimentu batean aldagai bat baino gehiago batera aldatzean emaitza ezin da egotzi aldagai jakin bati/2 Aldagai garrantzitsu guztiez ornituta diseinu esperimentala aukeratzeko, aukeratu aldagai baten eragina emaitza frogatzeko/3 Diseinu esperimental batean aztertzen diren aldagaiak identifikatzeko gaitasuna izan behar/4 Bi aldagai batera aldatzen direnean, esperimentuaren emaitza ezin zaio egotzi aldagai bati (aldagai bakarra aldatu eta besteak konstante mantendu).Ereduak: Mundu errealeko errepresentazioak./1 Mundu errealeko obj, gertaerak, prozesuak irudikatu/2 Zerbaiten ereduak modelizatzen duen horrekin antza du baina ez da berdin izan bear/3Irudi geo, grafikoa, diagrama, eskema, mapak, dekribapenak mundu err obj gertaera eta prozesuak errepresentatzeko/4Eredu baten erabilgarritasuna obj, gertakarien, prozesuen inguruan pentsatzeko bere portaera modelizatuaren alderdi gakoekin zein estuki bat datorrenaren araberako da/5Ez dago eredu baten soilik oinarritutako ideiak zuzenak direnaren bermerik.

Ikerketaz ezauga:1 Galderek ikerketa gidatzen dituzte: ori erantzuteko dakitenarekin konparatu (itxi, ireki, pertsonari zuzen, ikergarriak): g.ikergarria: zer gertatzen zaio azukrearen disolbagarritasunari tenp aldatzen dugunean?/hipo: uraren tenp azukrearen disolbagarritasuna baldintzatzen du/aurre: tenp altuetan azukrea azkarrako disolbatuko da baxuetan baino./2 Zientzia egiteko metodo anitzak: lortu nahi den erantzunaren arabera/3 Iz egiteko arrazoi anitzak: ezagutza botera, arrazoi ekono, sozialak, teknologiko/4 Ezagutza z arrazoituta daude: frogak, argud /5 Zientziaren bein beinekotasuna/6 Froga eta datu ezberdinak: Egiazko gertaerak (behatu neurtu, frogatu daitezke): puxika berotu, gasaren bolu, tenp, presioa//Azalpen teorikoa (ez dira egiazkoak, azalpenak dira): partikulen abiadura, haien arteko distantzia, partkule arteko talka egitea.//Datua: Behaketa eta esperimentazioaren ondorioz lorpen kuantitatibo ta kualitatibo/ Gertaera: Datuak aztertu eta lantzeagatik frogatu den behaketa.7 Ikerketa komunita barnean egiten da.Aurreideiak ezaugarri:1 Egonkorrak ta iraunkorrak denbora zear/2 Umeentzat barne koerentzia dute, ez koerentzia z./3 Berdintsuak adin, testuinguruan/4 Pertsonalak eta anitzak Sorrera:1 Aurraren pertsamendu pertzepzioak zuzenduta/2 Ikuspegi mugatua (arreta)/3 Aldaketak dakartzaten egoerek dute interpretatzeko garrantzia/4 Arrazoibide kausa linea (erreakzio sist ez) /5 Ezberdindu gabeko kontzeptu (orokor)/6 Tentuingu menpekoa (farola). Eskola ikerketa:1 Zientzia ikasle guztientzat/2 Prozesu aktiboa/3 Tradizio intelektuala eta kulturala islatu bear zientzi/4 Hezk zient hobekuntzak. Indagazioan oinarri:1 Idei propioetatik abituz, sendoagoak eta zientifikoagoa /2i Kuspegi sozio konstruktibista/3 Zientzialarien antzera lan egin/4 Jarduerak ondo aukeratu

Aldaketa kimikoa: Materiaren izaera aldatzen da. Itzulezina da eta materiak aurretik izandako formula kimikoaren aldaketaren ondorioz beste substantzia bat sortzen da.Fisikoa: Materia izaera ez da aldatzen, forma kimiko berbera mantendu.Kimika: Gorputz baten propietate ta transformazioei buruzko ezagutzen multzoa/materiaren eraketa atomikoa ta molekularra ta haren arteko elkarrekintzak aztertzen dituen zientzia.Magnitudea: Materiaren neurtu daitezken propietateak (masa, bolun, ten, dentsi) .Dentsitatea: Bolumen batean dagoen masa kantitatea Unitateak: Magnitudeak neurtzeko elementu estandarizatuak. Modu unibertsal batez neurtu ezin dena ez da magnitudeaSailkapena: Puruak: elementuak (partikula atomo berdinak)-oxigenio, ozono/konposatuak (atomo ezberdin)-ura, karbono dioxido/ nahasteak: homogeneoak (disolusioak)-ura gatza/heterogeneoa-granitoa. Atomoa: Elementu baten propietate ta ezaugarriak mantentzen dituen materi unitaterik txikiena. Nukleo atomikoa: protoi eta neutroiek nukleoa/geruza elektroniko: elektroiek ingurukoa. Molekula: Lotura kimikoez lotutako hainbat atomo berdin edo ezberdin.Eredu zientifikoa: Errealitatea azaltzeko erabiltzen diren errepresentazioak .obj edo prozesuak aztertzean, lortutako datuak azaltzeko baliagarria den eredua behar da. Fenomeno eta ereduaren arteko erlazio dago. Garrantzia: ezaugarri makroskopikoak azaltzeko, materia barne egitura ikusteko (nolakoa den, nola eragiten, nola aldatzen). Mundu fisikoan gertatzen diren fenomenoak ulertzeko aukera. Subtantzi puru: Beti konposizio eta propietate berdinak dituzte (sinple/ konposatua) .Elementu kimikoa: Materiaren oinarrizko elementuak, ezin dira deskonposatu.Nahasteak: Haien osagarrien propietateak mantentzen dituzte ta proportzioak aldakorrak.

Solido: Lotura maila oso handia/elkarrengandik oso gertu/toki finkoan bibratu/Likidoa: Lotura maila txikiagoa/urrunago ta orden irregularra/atomoak elkarrengainetik igaro/Gas: Ez daude elkarri lotuta/askatasun osoz mugitu/ez dute formarik/ontziaren bolumen osoa/ontziaren paretei egindako presioa partikulek talka egitearen ondorioz.Neutralizazio erreakzioa: Erreakzio kimiko bat ematen da produktu berri bat sortuz. Erreakzio kimikoetan energia aldaketa egiten da: endotermikoa-energia barrura xurgatu/exotermikoa: energia kanpoaldera xurgatu.Atari balioa: Prozesu bat abiarazteko edo hauteman daitekeen efektua sortzeko beharrezkoa den eragile kantitate edo intentsitate txikiena.Nola? Kasleek edulkoratzaile baten ondoz ondoko diluzioa egingo dute ta zapore gozoa zein momentutan hasten diren zehaztuko dute, atari balio kontzeptua identifikatzeko. Horretarako nahaste omogeneo batean osagai batek (solutua edulkoratzailea) nahaste osoarekiko (disolbatzailea ura) duen kantitatea edo proportzioa aztertuko dugu disoluzio baten osagaien proportzioa asko alda daitekelako. Disoluzio baten osagaien proportzioa asko alda daiteke. Konposizio likido ia purua izan daiteke edo disolbatuta dagoen solutuaren kantitate maximokoa. Disoluzio baten portaera eta propietateak ez daude kantitate absolutuen menpe, kantitate erlatiboen menpe baizik. Kantitate horri kontzentrazioa deritzo. Hainbat modutan adieraz daiteke://kontzentrazioa Balio kuantitatiboa: Bolumen portzentajea, masa portzentajea…Balio kualitatiboa: Disoluzio bat izan daiteke/Diluitua: Disolbatzailearekin konparatzean solutuaren kantitate txikia denena/Kontzentratua: Solutuaren kantitatea handia denean/Asea: Disolbtuta dagoen solutuaren kantitatea maximoa denean/ Gainasea: Asetasun kontzentrazioa gainditzen denean.