Xogo da chave ourense
Enviado por Programa Chuletas y clasificado en Deporte y Educación Física
Escrito el en 
gallego con un tamaño de 8,69 KB
A CHAVE
A Chave de Ourense e de aspas (ou pás) horizontais. O vástago é unha peza grosa de ferro cun eixo groso duns 75 cm de lonxitude. Na parte inferior está afiado, para poder espetalo no chan. Na parte superior colocan-se dúas aspas, de diferente lonxitude, situando-se a máis pequena enriba e a máis grande abaixo, que viran de xeito horizontal.
Os pesos (ou pellos) miden 6 cm de diámetro e 18 mm de groso.
Tambén existen as Chaves de 1 aspa (nalgúns lugares do Ribeiro e no litoral pontevedrés) ou de 3 aspas (nomeadamente no Oriente ourensán e lugués)
O terreo de xogo é unha explanada duns 20 m de lonxitude. A liña de lanzamento está situada a 15 metros (entre 18 e 20 pasos) da Chave. O desnivel máximo do terreo será de 40 cm (entre a liña de lanzamento e a Chave).
Habitualmente en Ourense xogan dúas ou tres parellas, mália tambén pode xogar só unha.
Cada xogador lanza tres pesos en cada man do xogo.
As partidas xogan-se a 21 tantos, anotando os 15 primeiros conforme se vaian producindo e o resto através do desconto entre os tiradores da mesma tanda.
Os tantos conseguen-se por bater na Chave, tanto ten se for nas aspas ou no vástago, o valor é sempre de 1 punto.
Apartir dos 15 tantos, en cada quenda de lanzamentos anulan-se os tantos iguais dun e doutro xogador, sumando-se só os tantos excedentes, se é que os houbese. No caso dos dous xogadores anotar 3 chaves no mesmo lanzamento (a totalidade dos pesos lanzados), e só neste caso, han repetir o lanzamento.
Esta foto foi tomada na década dos '70 no bairro ourensán da Carvalleira, concretamente na Finca Riestra (hoxe Praza da Lexión)
. Nela pode apreciarse -entre outros- ao sr. Villar, un dos grandes xogadores de Chave daquel entón.
AS CHAPAS
Os pesos (ou pellos) miden 6 cm de diámetro e 18 mm de groso.
Tambén existen as Chaves de 1 aspa (nalgúns lugares do Ribeiro e no litoral pontevedrés) ou de 3 aspas (nomeadamente no Oriente ourensán e lugués)
Fonte:
Lois pardo
O terreo de xogo é unha explanada duns 20 m de lonxitude. A liña de lanzamento está situada a 15 metros (entre 18 e 20 pasos) da Chave. O desnivel máximo do terreo será de 40 cm (entre a liña de lanzamento e a Chave). Habitualmente en Ourense xogan dúas ou tres parellas, mália tambén pode xogar só unha.
Cada xogador lanza tres pesos en cada man do xogo.
As partidas xogan-se a 21 tantos, anotando os 15 primeiros conforme se vaian producindo e o resto através do desconto entre os tiradores da mesma tanda.
Os tantos conseguen-se por bater na Chave, tanto ten se for nas aspas ou no vástago, o valor é sempre de 1 punto.
Apartir dos 15 tantos, en cada quenda de lanzamentos anulan-se os tantos iguais dun e doutro xogador, sumando-se só os tantos excedentes, se é que os houbese. No caso dos dous xogadores anotar 3 chaves no mesmo lanzamento (a totalidade dos pesos lanzados), e só neste caso, han repetir o lanzamento.
Esta foto foi tomada na década dos '70 no bairro ourensán da Carvalleira, concretamente na Finca Riestra (hoxe Praza da Lexión). Nela pode apreciarse -entre outros- ao sr. Villar, un dos grandes xogadores de Chave daquel entón.
AS CHAPAS
Xogo de habilidade, fundamentalmente practicado polos nenos. É preciso debuxar no chan un caminho en forma de serpe, con rectas e, sobretodo, curvas, duns 8 centímetros de ancho e tan longo como se quiser
...
No camiño debúxanse zonas de peóns, areas movedizas, pontes, cárceres, zona de morte, atallos... á vontade. Cada participante colle unha chapa dun refresco e mesmo lle introduce lama, para facela máis pesada e máis controlábel. A técnica de lanzamento é semellante á das canicas.
Cada participante atira tres vezes seguidas, sempre que non perda por guindar a chapa fóra ou por caír nalgunha das áreas de perigo.
As regras deben-se acordar previamente, mália as máis habituais son:
- Se a chapa sae fóra, chegado de novo a súa vez, o seu dono situara a mesma alí onde saíu esta para continuar o caminho.
- Se a chapa cae na cárcere ou na morte debe comezar de novo.
- Pode-se tentar pasar polos atallos, mais se a chapa sae fóra, tambén se debe comezar de novo na saída.
É un xogo de exterior, para un espazo amplo e liso e a praticar nun momento indeterminado, aínda que precisa tempo.
...
Fonte:
Paco Veiga
No camiño debúxanse zonas de peóns, areas movedizas, pontes, cárceres, zona de morte, atallos... á vontade. Cada participante colle unha chapa dun refresco e mesmo lle introduce lama, para facela máis pesada e máis controlábel. A técnica de lanzamento é semellante á das canicas. Cada participante atira tres vezes seguidas, sempre que non perda por guindar a chapa fóra ou por caír nalgunha das áreas de perigo.
As regras deben-se acordar previamente, mália as máis habituais son:
- Se a chapa sae fóra, chegado de novo a súa vez, o seu dono situara a mesma alí onde saíu esta para continuar o caminho.
- Se a chapa cae na cárcere ou na morte debe comezar de novo.
- Pode-se tentar pasar polos atallos, mais se a chapa sae fóra, tambén se debe comezar de novo na saída.
É un xogo de exterior, para un espazo amplo e liso e a praticar nun momento indeterminado, aínda que precisa tempo.
PASSIMI PASSIMISA
Sirva o presente como mostra dos xogos que se levan a cabo en filas.
Dous/dúas xogadores/as agarran-se das mans, formando con elas unha ponte, debaixo da cual van ter que pasar todos os elementos da fila.
...
Cada un/ha destes dous/dúas xogadores/as elixe o nome dunha froita, dunha cor ou de cualquer obxecto, sen que os demáis os conhezan. Os/as integrantes da fila, agarrados/as polo van, ou mesmo polas mans, van pasando por debaixo da ponte, ao tempo que todos cantan o recitado. No momento no que a cantiga así o indica (se quedarán) o integrante da fila que esté debaixo da ponte fica atrapado por esta. Ás agachadas, este/a terceiro/a xogador/a poderá escoller entre os dous nomes que lle ofrezen os/as dous/dúas directores/as do xogo.
Efectuada a elección, este/a terceiro/a xogador/a pasa a se situar por tras do/a director/a posuidor/a do nome que el/a escolleu. O proceso repite-se até non existir máis nada ca dúas ringleiras por tras dos/as directores/as orixinais do xogo. Nese momento, estas dúas persoaxes trazan unha linha no chan entre eles e agarran-se polos pulsos. As dúas equipas, suxeitadas cada unha delas pola cintura, turrarán como nunha competición de tiro de corda até un lograr que a equipa contrária pise a linha trazada.
Recitado:
Pase misí, pase misá,
por las puertas de Alcalá;
los de adelante corren mucho,
los de atrás se quedarán.
Foi tradicionalmente un xogo de nenas para xogar en exterior nun momento indeterminado. Observe-se que, mália seu carácter competitivo, en realidade na maior parte do seu desenvolvimento o xogo está exento deste trazo, constituindo a luita final unha especie de corolário do xogo, mais nen tan siquera o seu elemento esencial.
Dous/dúas xogadores/as agarran-se das mans, formando con elas unha ponte, debaixo da cual van ter que pasar todos os elementos da fila.
...
Fonte:
Paco Veiga
Cada un/ha destes dous/dúas xogadores/as elixe o nome dunha froita, dunha cor ou de cualquer obxecto, sen que os demáis os conhezan. Os/as integrantes da fila, agarrados/as polo van, ou mesmo polas mans, van pasando por debaixo da ponte, ao tempo que todos cantan o recitado. No momento no que a cantiga así o indica (se quedarán) o integrante da fila que esté debaixo da ponte fica atrapado por esta. Ás agachadas, este/a terceiro/a xogador/a poderá escoller entre os dous nomes que lle ofrezen os/as dous/dúas directores/as do xogo.
Efectuada a elección, este/a terceiro/a xogador/a pasa a se situar por tras do/a director/a posuidor/a do nome que el/a escolleu. O proceso repite-se até non existir máis nada ca dúas ringleiras por tras dos/as directores/as orixinais do xogo. Nese momento, estas dúas persoaxes trazan unha linha no chan entre eles e agarran-se polos pulsos. As dúas equipas, suxeitadas cada unha delas pola cintura, turrarán como nunha competición de tiro de corda até un lograr que a equipa contrária pise a linha trazada.
Recitado:
Pase misí, pase misá,
por las puertas de Alcalá;
los de adelante corren mucho,
los de atrás se quedarán.
Foi tradicionalmente un xogo de nenas para xogar en exterior nun momento indeterminado. Observe-se que, mália seu carácter competitivo, en realidade na maior parte do seu desenvolvimento o xogo está exento deste trazo, constituindo a luita final unha especie de corolário do xogo, mais nen tan siquera o seu elemento esencial.
A PORCA
Trata-se dun xogo mui estendido, con elementos semellantes ao hockey ou ao golf, deportes popularizados muito despois da existencia da Porca (tambén chamada Pino ou Cachona nalgumhas zonas).
Foi un xogo de nenos, fundamentalmente xogado no inverno nun espazo aberto e amplo, normalmente no entanto se cuidaba do gado.
Os elementos do xogo son un pau (caneira, cacheira, moca), feito tradicionalmente de uzeira, de cuatro a seis cuartas de lonxitude, e unha bola (porca, pino
), feita de madeira dura e de seis a doce centímetros de diámetro.
O campo de xogo ten que ser aberto, con tantos buracos (nichos) como participantes houber, repartidos en circo arredor dun grande buraco central (celeiro, santo, cortello
...).
O xogo consiste en que o/a porqueiro/a ten de tentar introducir a porca no santo, encuanto o resto dos/as xogadores/as tentarán afastá-la cuanto máis lonxe puder. Se conseguir introduci-la, ao berro de Hai trocos, todos/as deberán trocar a sua fucha, momento no que o/a porqueiro/a tentará apoderar-se dun destes buracos, ben introducindo a súa moca ou un pé, e deixando-lle o seu posto á persoa que ficar sen el. Tambén pode roubar-lle o nicho a un outro xogador se este, por saír a atacar ao/á porqueiro/a, deixa abandoado o seu burato.
No princípio da partida, o/a porqueiro/a –colocado a carón do cortello- bate coa moca na porca, arroxando-a o máis lonxe posíbel. Os/as demais xogadores/as (empregando sempre a moca) tentarán introducir a porca no cortello. Ao conseguir isto um/ha xogador/a, substitúe ao/á porqueiro/a.
Unha outra variante consiste en fazer dúas equipas de entre 3 e seis xogadores/as con sendos cortellos, que deberán defender evitando que a equipa contrária introduza nel a porca. Gaña a equipa que consegue meter a porca no cortello da equipa contrária o maior número de vezes.
C. Brandín ten recollido no seu libro Os xogos dos nosos rapaces (Caixa Ourense, 1986) o seguinte dito:
Foi un xogo de nenos, fundamentalmente xogado no inverno nun espazo aberto e amplo, normalmente no entanto se cuidaba do gado.
Fonte:
Lois pardo
Os elementos do xogo son un pau (caneira, cacheira, moca), feito tradicionalmente de uzeira, de cuatro a seis cuartas de lonxitude, e unha bola (porca, pino), feita de madeira dura e de seis a doce centímetros de diámetro.
O campo de xogo ten que ser aberto, con tantos buracos (nichos) como participantes houber, repartidos en circo arredor dun grande buraco central (celeiro, santo, cortello
...).
O xogo consiste en que o/a porqueiro/a ten de tentar introducir a porca no santo, encuanto o resto dos/as xogadores/as tentarán afastá-la cuanto máis lonxe puder. Se conseguir introduci-la, ao berro de Hai trocos, todos/as deberán trocar a sua fucha, momento no que o/a porqueiro/a tentará apoderar-se dun destes buracos, ben introducindo a súa moca ou un pé, e deixando-lle o seu posto á persoa que ficar sen el. Tambén pode roubar-lle o nicho a un outro xogador se este, por saír a atacar ao/á porqueiro/a, deixa abandoado o seu burato.Variante
No princípio da partida, o/a porqueiro/a –colocado a carón do cortello- bate coa moca na porca, arroxando-a o máis lonxe posíbel. Os/as demais xogadores/as (empregando sempre a moca) tentarán introducir a porca no cortello. Ao conseguir isto um/ha xogador/a, substitúe ao/á porqueiro/a.Unha outra variante consiste en fazer dúas equipas de entre 3 e seis xogadores/as con sendos cortellos, que deberán defender evitando que a equipa contrária introduza nel a porca. Gaña a equipa que consegue meter a porca no cortello da equipa contrária o maior número de vezes.
C. Brandín ten recollido no seu libro Os xogos dos nosos rapaces (Caixa Ourense, 1986) o seguinte dito:
Couto o meu nicho
Con chave de ferro,
O que el vaia
Bótolle un berro
Con chave de ferro,
O que el vaia
Bótolle un berro