XIX. Mendeko Mundua: Politika, Industria eta Inperialismoa

Nazioarteko Politika eta Harremanak

Sistema parlamentarioa eta sistema autokratikoa:

• Sistema parlamentarioa: Europako Mendebaldea, AEB eta Japonia. Europan, Erresuma Batua zen lehen potentzia.
• Sistema autokratikoa: Europako Erdialdea eta Ekialdea, Errusiarra/Otomanoa, Austro-Hungariarra.

Industrializazio azkarra:

• AEB: Sezesio-gerraren ondoren (1861-1865) azkar industrializatu zen.
• Japonia: Meiji Iraultzaren ondoren (1868-1912) azkar industrializatu zen.

Aliantza-sistemak:

• Sistema bismarckiarra (1871-1890): Frantzia isolatzea zuen helburu.
• Bake armatua (1891-1914): Aliantza Hirukoitza eta Entente Hirukoitza.

Bigarren Industria Iraultza (1870-1914)

Energia-iturri berriak

• Petrolioa: motorrak mugitzeko.
• Elektrizitatea: argiztatzeko eta motorrak mugitzeko.

Lan-antolakuntzako aldaketak

• Taylorismoa: laneko eraginkortasunik handiena lortu nahi zuen (denbora neurtuz).
• Fordismoa: uhal garraiatzaile baten bidez lana katean egiten zen.

Puntako industria-sektoreak

• Metalurgia eta industria kimikoak.
• Beste industria batzuk: material elektrikoko industria, mekanikoa, ehungintza, elikadura-industria.

Ekonomiaren eta Kapitalismoaren Aurrerapenak

• Garraiobideak: hobekuntzak tranbia eta metroan, automobiletan, nabigazioan eta abiazioan. Panamako kanala (1914).
• Komunikazioak: telefonoa, fonografoa, zinematografoa eta irratia.
• Nekazaritza-jarduerak: hobetu egin ziren ongarri, motor eta teknika berriei esker.
• Merkataritza:
  • Barne-merkataritzak sistema berriak erabili zituen: merkealdiak, publizitatea…
  • Nazioarteko merkataritza mundu osora zabaldu zen garraioei esker.
• Kapitalismo handia: finantza-kontzentrazioen eta enpresa-kontzentrazioen sorrera.

Bigarren Industria Iraultzaren Ondorio Sozialak

• Garraioen hobekuntzek kanporako emigrazioa sustatu zuten.
• Hirietako biztanleriaren gorakada.
• Langileen alderdi politikoak sortu ziren: SPD (eta II. Internazionala).
• Proletarioen egoera hobetu zen.

Inperialismoa XIX. Mendean (I). Zergatiak eta Menderatzeko Erabideak

Eragileak

• Politikoak eta estrategikoak: boterea, ospea eta lurralde estrategikoen kontrola.
• Demografikoak: soberan zeuden biztanleak bidaltzeko lekua.
• Ekonomikoak: lehengaiez hornitzeko eta produktuak erosteko.
• Ideologikoak: “zibilizatzeko” eta “misioa” aldarrikatzeko.

Kolonietako menderatze-formak

• Kontzesioak: merkataritza-abantailak.
• Protektoratuak: kanpo-politika, armada eta baliabide batzuk kontrolatu.
• Koloniak: erabateko kontrola. Posizio-koloniak, populatze-koloniak eta ustiapen-koloniak.