XIX. Mendeko Industria Iraultza Euskal Herrian: Enpresariak eta Gizartea

1. IRUZKINA: *Publi/ekitaldi publ hitzaldia/eduki ekonomikoa+politikoa/egilea.
*XIX. mendean/1891ean kontserbadoreek jarritako zerga: estatu arteko itunen bidez mugatua. /Bizkaiko enpresa gizonek: ekitaldi: gobernuaren agindua oztopatzeko/Catalunyan.
*2 egoera kontrajartzen ditu; zergen bidez+etorkizun hurbilekoa, estatu arteko itunen bidez / ondorioak… metalurgia berriak/Tamaina erdiko enpresek; produkzioa aberastu.
*Gogoeta/beste ekintza aipatu.../Indar gehiago emateko bilerari… akordioa: enpr gizonak elkartzea industria sektore askotan.

Erabateko merkataritza konkurrentzian argi dago estatu ahulenak desabantailak dituela. Badirudi garapenerako bidez bitarteko aldia behar dela, neurri batean barneko industriak sustatzeko zerga mugatuen bidez. Arazoa da babesa gehiegi izan daitekela eta, beraz, industria berrien atzerapen teknologikoa gaindiezin bihur daiteke. Kartel eratako egoera batetik monopolio erako batera pasatuko da ESP; lehenik enpresa handien artean, prezioak adostuz eta gero Altos Hornos de Vizcaya siderurgia sortzen den unetik aurrera, ESP produkzio siderurgikoaren %60 ekoizten zuena. Modu horretan AHVren etekinak kapitalaren %386 izan ziren. Ekitaldi horren bidez enpresariak presio talde bezala antolatzen dira eta ez bakarrik zuzenean politikan parte hartzen gai direla egoera aldatzeko, zeharkako moduan baizik, iritzi publikoa eraldatuz (komunikabideen bidez). Ekintzaren arrakasta ziurtatzeko bileran bildutako enpresariek (Bizkaia, Katalunia, Gipuzkoa, Asturias, Madril) Liga Nacional Productores elkartea sortu zuten. Hortik abiatuta urte berean Bizkaiko enpresarien arteko elkartea sortu, enpresarien interes ekonomikoak defenditzeko helburuarekin; Liga Vizcaina de Productores elkartearen helburua finkatzen du: bizkaitar ekoizpena sustatzea... botere publikoetatik beharrezkoa den babesa lortzeko xedearekin. *Enpresarien bultzadak aldaketa politikoa sortarazi zuen Madrilen eta kontserbadoreak jarri ziren gobernuan. Zerga aduana zaintzailea jarri zen indarrean, horien bidez espainiar merkatua babestua ziurtatu zen espainiar produktuentzat baina teknologiaren arloan atzerapen teknologikoa ziurtatu zen. Arantzeletan aldaketak; trenbideen ekipamendurako izandako inportazio abantailak desagertu eta herri lanetan espainiar materialak erabiltzen behartu zen. Baldintzak sortu ziren espainiar industria gizonen klasea sendotzeko baita espainiar merkatua bera ere. Enpresariek dirutza egingo zuten baina aldi berean irabazi horien zergak oso murriztuak izan ziren, negozio borobila.

2. Publi+literarioa (nobela) /errealitatea/Vicent B. idazle valentziarrak: gizarte kezkak…. /Pertsona arrunten bizimodua … /gizarte edukia, zeharkako moduan XIX. azken laurdenean.
*Meategiko harrobia deskribatzen.. lanen sekuentzia; harri zul egindakoa, harritzaren apurketa, bagoien sumatze lanak + mea biltegi bidaia. Aitzakia meatzarien nekeza azaltzeko abailduta *Lanaren gogortasunez gain / amaigabeko lanaldia (1890) *Elikagai murriztuak; txostenak… /errekatik ura hartzeagatik.../behartutak kantinan/ *Meatzari askoren etxebizitzak /barrakoi edo oholezko etxe arrunt horien ezau presizio osoz…. /baldintza hauek izurritea+heriotza tasa igo.*Arriskuak lanean; leherketa+bagoneten../ aurre egiteko; ospitale sarea Mea Arroan; langileen soldaten bidez eginak; bizi kalitatea igo. *Kontzientzia; laguntza elkarteak+sindikatuak.../ideologia berriak…*Ekintza praltikora eraman; grebak. /bizi baldintza duinak eskatu.../bitartekari lana ; Loma+Zappino ontzat. *Kontsumo kooperatiben bidez; elikagaien arazoak…. enpresek antolatutakoak edo langileek… *Grebek salaketa bezala irakurri eleberri, informazioek kezka areagotu alderdi pol+gizartean/Txosten ofizialak; bizi baldintzak hobetzeko helburua; etxe merkeen legeak XX.