XIX. Mendeko Espainia eta Lehen Mundu Gerraren Aurrekariak

Cánovasen Politika Sistema

1. Cánovasen politika sistemak bi oinarri izan zituen. Zeintzuk?

Bi oinarri izan ziren: Konstituzio berri bat eta boterean txandakatzea.

2. Nolakoa zen 1876ko Konstituzioa?

Alderdiak adiskidetzea helburu zuen; izan ere, moderatuen eta progresisten printzipioak hartzen zituen bere baitan.

3. Azaldu nolakoa zen hauteskunde-ustelkeria.

Erregeak aukeratzen zuen zein alderdik osatuko zuen gobernua, eta ondoren hauteskundeetara deitzen zen. Hauteskundeetan iruzur egiten zen, aukeratutako alderdiak irabaz zezan.

4. Alderdi batzuk politika-sistema horren aurka zeuden. Zer dakizu alderdi horiei buruz?

• Anarkistak: Atentatuak egiten zituztenez, denbora batez jazarriak izan ziren.
• Sozialistak: Burua Pablo Iglesias zen. Iglesiasek Espainiako Langile Alderdi Sozialista (PSOE) sortu zuen. Urte batzuk geroago, Langileen Batasun Orokorra (UGT) sortu zuen. Sindikatu hori estuki lotu zen PSOErekin.
• Alderdi Nazionalistak: Garai honetan sortu ziren, eta estatu zentralizatuaren aurka zeuden. Katalunian, Euskadin eta Galizian garrantzi handia izan zuten.

XIX. Mendeko Espainiako Ekonomia-Aldaketak

1. XIX. mendean Espainian izandako ekonomia-aldaketak ez ziren Britainia Handikoak edo Alemaniakoak bezain handiak izan. Zergatik?

• Lehengai gutxi zegoelako.
• Komunikabideak txarrak zirelako.
• Biztanle gehienak pobreak zirelako.
• Koloniak galdu zirelako.
• Kapitalik ez zegoelako.

2. Zeintzuk izan ziren Espainiaren lehen industria modernoak?

Ehungintza, siderurgia, elektrizitatea, petrolioa eta kimika-industria.

3. Azal itzazu Espainiako industriaren arazo nagusiak.

• Lehiakortasun gutxiko industria zen, eta sektore modernoak eremu gutxitan kontzentratuta zeuden.
• Estatuak atzerriko salgaiei zerga handiak jartzen zizkien, garestiagoak izan zitezen eta jendeak Espainiako salgaiak merkeago eros zitzan.
• Katalunia, Euskadi, Madril eta Espainiako gainerako lurraldeek oso atzeratuta jarraitzen zuten.

Lehen Mundu Gerraren Aurrekariak: Aliantzak eta Bake Armatua

1. Zeintzuk ziren Alemaniak sortutako aliantza-sistemaren bi helburuak?

• Frantzia bakartzea: Gerraren ondoren Alsazia eta Lorena galtzeak mendekurako gogoa piztu baitzuen, eta Frantzia aurkari potentzial bihurtzen baitzuen.
• Balkanetako orekari eustea: Bismarckek bazekien Austriak eta Errusiak aurkako interesak zituztela Balkanetan, eta tentsio horiek zirela eta Europan gatazka sor zitekeela ere.

2. Zeintzuk ziren Bake Armatuaren bi ezaugarriak?

• Europako potentziak bi aurkako bloke militarretan banatu ziren: Aliantza Hirukoitza batetik, eta Entente Hirukoitza bestetik.
• Elkarrekiko beldurrak armamentu-norgehiagoka eragin zuen.