Xestión da Seguridade Química no Laboratorio: Almacenamento, Etiquetas e Plan de Emerxencia

Distribución dos Produtos Químicos nun Almacén

Para unha correcta xestión, débense minimizar os stocks, establecer separacións entre reactivos potencialmente reactivos e confinar os de alta perigosidade. Os envases pesados, así como os ácidos e bases fortes, deben colocarse nas baldas inferiores, priorizando as máis baixas para os máis agresivos. Os reactivos inertes pódense agrupar para facilitar a súa localización. Tamén é importante manter os reactivos sensibles á auga lonxe de tomas ou conducións de auga e de materiais inflamables.

Etiquetas dos Produtos Químicos

Un etiquetaxe correcta debe incluír:

• Nome da substancia
• Identificación do fabricante
• Símbolos e indicacións de perigo (pictogramas) en cor negra sobre fondo amarelo ou laranxa, ocupando polo menos 1/10 da etiqueta.
• Frases tipo
• Opcionalmente, o grao de pureza da substancia.

Fichas de Datos de Seguridade (FDS)

As FDS conteñen información crucial sobre a seguridade das substancias químicas, incluíndo:

• Composición/Información sobre os compoñentes
• Identificación dos perigos
• Primeiros auxilios
• Medidas de loita contra incendios
• Medidas en caso de vertido accidental
• Manipulación e almacenamento
• Propiedades físicas e químicas
• Estabilidade e reactividade
• Información ecolóxica
• Información relativa ao transporte

Clasificación dos Produtos Químicos

Os produtos químicos clasifícanse segundo os seus perigos, como:

• Asfixiantes
• Tóxicos
• Carcinoxénicos
• Explosivos
• Corrosivos
• Mutaxénicos
• Comburentes
• Irritantes
• Teratoxénicos
• Inflamables
• Perigosos para o medio ambiente
• Alerxénicos

Instalacións do Laboratorio

As instalacións dun laboratorio deben cumprir certos requisitos de seguridade:

• Dúas portas de uso habitual.
• Redes de servizos seguras, especialmente as de gas.
• Desaugadoiros con sifón.
• Ventilación adecuada para evitar a acumulación de vapores.
• Ducha de disparo rápido.
• Pila lavaollos próxima ás mesas de traballo.
• Almacenamento adecuado para reactivos e produtos químicos.
• Almacén auxiliar.

Axentes de Extinción

• Auga ou auga pulverizada: Doada proxección, alto poder refrixerante, pero pode inundar e deteriorar equipos.
• Espuma: Alto poder cubrinte, pero estabilidade limitada e pode deteriorar equipos.
• Area seca: Baixo custo, pero deteriora equipos, baixo poder cubrinte e uso moi concreto.
• Halóns: Doada proxección, non deixa residuo, boa visibilidade, alto poder de extinción, baixa toxicidade, pero elevado custo.
• CO2: Alto poder refrixerante, doada proxección, non deixa residuo, boa visibilidade, pero baixo poder de extinción e perigo de asfixia en lugares pechados.
• Po normal, po polivalente e po especial: Alto poder de extinción, pero baixa visibilidade e deteriora equipos.

Procedementos en caso de Accidente

Corrosión Cutánea

• Por ácido: Neutralizar con auga e bicarbonato de sodio (non HNO3).
• Por álcalis: Aplicar auga abundante e neutralizar con ácido bórico (solución saturada) ou acético ao 1%.
• Por halóxenos: Lavar con hidróxido de amonio ao 20% (non botar auga inicialmente).
• Inxestión accidental: Non provocar o vómito en caso de ácidos corrosivos. En caso de álcalis corrosivos, consultar con persoal médico.

Zona de Emerxencia

Unha zona de emerxencia debe conter:

• Sistema de alarma
• Chaves xerais de gas, electricidade, auga e outras fontes de enerxía.
• Lista de teléfonos de emerxencia
• Caixa de primeiros auxilios
• Extintor principal
• Elementos de protección persoal de reposto
• Normas de seguridade xerais e específicas do laboratorio

Medicina do Traballo

A medicina do traballo abrangue:

• Recoñecementos médicos preventivos
• Tratamentos médicos preventivos
• Selección profesional
• Educación sanitaria

Prevención de Riscos Laborais (PRL)

A PRL baséase en principios como:

• Eliminación ou diminución dos riscos laborais.
• Información aos traballadores.
• Consulta aos traballadores.
• Participación equilibrada.
• Formación en prevención.

Factor de Risco

Un factor de risco é calquera característica do traballo que poida incrementar a probabilidade de accidentes ou danos á saúde. Clasifícanse en:

• Ligados ás condicións de seguridade.
• Ligados ao medio ambiente laboral.
• Derivados das características do traballo.
• Derivados da organización do traballo.

Plan de Emerxencia

Un plan de emerxencia é a planificación para a xestión de situacións de emerxencia, co obxectivo de minimizar as consecuencias. É esixible en instalacións con risco grave ou onde as consecuencias dunha emerxencia poidan ser significativas, como hospitais, hoteis, locais de espectáculos, etc. O manual de autoprotección inclúe:

• Inventario de medios técnicos: Descrición dos recursos dispoñibles para a autoprotección.
• Inventario de medios humanos: Descrición do persoal dispoñible para a autoprotección.
• Planos de edificio por plantas: Representación gráfica das instalacións, medios de protección e vías de evacuación.

Equipo de Segunda Intervención (ESI)

O ESI representa a máxima capacidade extintora do establecemento e actúa en calquera punto onde se produza unha emerxencia de incendio. Debe estar formado por 3 membros localizables e adestrados.

Clasificación de Emerxencias

• Conato de emerxencia: Controlable e solucionable de forma sinxela polo persoal do local.
• Emerxencia parcial: Require a actuación de equipos especiais do sector, sen afectar a outros sectores.
• Emerxencia xeral: Require todos os equipos de protección propios e axuda externa.

Xefe de Intervención (XI) e Xefe de Emerxencia (XE)

O XI dirixe as operacións de extinción no lugar da emerxencia e informa ao XE, que actúa desde o centro de control e ten a máxima autoridade.

Programa de Mantemento

Un programa de mantemento debe incluír:

• Formación e adestramento periódico do persoal.
• Mantemento das instalacións de risco.
• Mantemento dos sistemas de detección, alarma e extinción.
• Inspeccións de seguridade.
• Simulacros de emerxencia.

Consignas Xerais de Autoprotección

• Precaucións para evitar emerxencias.
• Procedemento para informar sobre unha emerxencia.
• Forma de transmisión da alarma.
• Actuacións en caso de emerxencia.