Vocabulario Histórico da Restauración Borbónica e Primeira República Española

Encaixe

Sistema fraudulento nos resultados electorais levado a cabo durante a Restauración (desde 1875) que consistía na distribución e colocación dos candidatos dos partidos gobernantes nas diferentes circunscricións.

Unión Liberal

Partido político fundado en 1858 polo xeneral O'Donnell que agrupaba a esquerda ordenada, dereita progresista e militares.

Caciquismo

Práctica política levada a cabo polos caciques que controlaban as eleccións para garantir a quenda dos partidos dinásticos durante a Restauración, iniciada en 1875. Baseábase na existencia de personalidades influentes a nivel local que controlaban unha circunscrición electoral.

Cantonalismo

Insurrección político-social xurdida en numerosos puntos de España (especialmente en Andalucía e Levante, como Cartaxena), durante a Primeira República entre 1873 e 1874. Os republicanos federais intransixentes ou cantonalistas defendían unha federación feita desde abaixo, mediante a proclamación inmediata da soberanía das unidades políticas inferiores, os Estados ou Cantóns, para construír desde eles, e por acordos libres entre iguais, a federación española.

Estatuto Real

Carta outorgada que se aproba en 1834 durante a rexencia de María Cristina de Borbón no reinado de Isabel II, na que se regula a convocatoria dunhas Cortes moi conservadoras e se precisaban os trazos dun réxime político extremadamente moderado onde a Coroa se reservaba unha ampla capacidade lexislativa, incluída a libre disolución das Cortes.

Desamortización

Conxunto de leis que modificaron o réxime de propiedade, permitindo a apropiación e venda por parte do Estado de propiedades daquelas institucións que tiñan prohibida a venda dos seus bens raíces. A partir de entón, deixaban de pertencer á Igrexa (coñecidas como "mans mortas") ou aos concellos (como os bens baldíos, comúns e propios), e eran declarados "bens nacionais".

Manifesto de Sandhurst (1 de decembro de 1874)

Documento elaborado por Cánovas del Castillo e asinado, en decembro de 1874, por Afonso de Borbón, fillo e herdeiro de Isabel II, na academia militar inglesa de Sandhurst, onde estudaba. Tiña como obxectivo ofrecer ao proxecto restaurador unha monarquía constitucional hereditaria que, xunto coas Cortes (a outra institución tradicional e esencial), acabaría cos excesos do Sexenio Democrático.

Pucheirazo

Substitución masiva dos votos emitidos no pucheiro ou urna electoral en beneficio do candidato encasillado para situalo no Parlamento, ou modificación da acta do reconto dos votos. Forma parte do sistema fraudulento nos resultados electorais levado a cabo durante a Restauración desde 1875 para conseguir unha das bases do funcionamento do sistema canovista: a alternancia no poder dos partidos dinásticos (Partido Conservador de Cánovas e Partido Liberal de Sagasta).

Rexeneracionismo

Corrente intelectual, política e literaria presente na vida española de finais do século XIX e principios do século XX que partía da reflexión sobre os problemas que padecía España para tratar de rexenerala e modernizala. Xurdiu a partir da crise de 1898 e entre os seus defensores destacaron Silvela, o xeneral Polavieja e, sobre todo, Joaquín Costa.

Sistema de Quenda ou Turnismo

É o elemento fundamental do sistema político da Restauración baseado na alternancia pacífica no poder dos dous partidos dinásticos: o Conservador e o Liberal. Tiña como obxectivo declarado evitar o intervencionismo do exército e os enfrontamentos políticos. O sistema foi ideado por Antonio Cánovas del Castillo, líder do Partido Conservador.