Universo Sonoro: Instrumentos de Vento-Madeira, Corda e Electrónicos

Instrumentos de Vento-Madeira

Os instrumentos de vento-madeira teñen diferentes maneiras de facer entrar o aire para conseguir que vibre e produza son.

Materiais

Ao principio, todos estes instrumentos eran fabricados en madeira.

Tecnoloxía

Inicialmente, todos os buratos tapábanse directamente cos dedos. Non obstante, a partir do século XVI, introducíronse mecanismos (chaves) que tapan os buratos, permitindo obter notas en diferentes posicións con maior facilidade e precisión.

Instrumentos e Función

• A frauta é considerada o instrumento máis antigo desta familia.
• O óboe, o corno inglés e o fagot utilizan unha dobre cana para producir o son.
• O clarinete, que emprega unha cana simple, inventouse na época da Revolución Francesa. Utilízase habitualmente en bandas, orquestras e formacións de jazz.
• O saxofón, aínda que adoita ser de metal, clasifícase como vento-madeira pola súa embocadura de cana. Úsase frecuentemente en bandas e no jazz, pero ten unha presenza menor na orquestra sinfónica.

Instrumentos de Corda

Os luthiers empregan diversas tecnoloxías, principalmente relacionadas co traballo da madeira, para construír instrumentos de corda.

Corda Pinzada

• A arpa ten as súas orixes na antigüidade. No século XVIII engadíronselle pedais, que permiten tensar ou acurtar a lonxitude vibrante das cordas para producir alteracións (sostidos e bemois). O seu marco é de madeira reforzada e actúa como caixa de resonancia. As cordas son de diversos materiais e, para afinalas, enrólanse nas caravillas, axustando a súa tensión cunha chave de afinar.
• A guitarra clásica (ou española) é un instrumento de madeira con caixa de resonancia e, tradicionalmente, seis cordas. Deriva do laúde medieval. A súa afinación estándar e o número de cordas establecéronse principalmente no século XVIII (período Barroco). No século XX xurdiron diferentes tipos de guitarras adaptadas a estilos específicos como o flamenco ou o country.
• O clavicémbalo foi un instrumento de teclado moi utilizado no Barroco, especialmente para realizar acompañamentos (baixo continuo). Posúe teclas e un mecanismo interno que pinza as cordas (cun plectro, similar a unha puga) ao premelas.

Corda Fregada

No século XVIII, mestres luthiers como Antonio Stradivari (Stradivarius) ou Giuseppe Guarneri (Guarneri del Gesù) construíron violíns excepcionais que aínda hoxe son prezados e utilizados por grandes solistas. A tecnoloxía de construción baséase no traballo artesanal da madeira, utilizando ferramentas específicas para cortala, baleirala e darlle forma con gran precisión. As cordas fabrícanse actualmente con metal ou materiais sintéticos.

A familia da corda fregada na orquestra inclúe, de agudo a grave:

• Violín
• Viola
• Violonchelo
• Contrabaixo

Corda Percutida

Esta categoría deriva de instrumentos antigos de corda que se percutían cun mecanismo similar a unha pequena maza ou martelo. O instrumento máis representativo é o piano.

O piano fabrícase combinando:

• Metal: Na estrutura interna ou 'arpa' onde se tensan as cordas con gran forza.
• Madeira: Na caixa exterior (carcasa) e en moitos compoñentes do complexo mecanismo interno.
• Feltro: Utilízase para cubrir os martelos que golpean as cordas, influíndo no timbre do instrumento.

O seu sofisticado mecanismo permite non só a percusión da corda ao baixar a tecla, senón tamén o seu rápido retorno á posición inicial e o control da intensidade do son.

A Electrónica na Música

O son puramente acústico dos instrumentos presentaba certas limitacións, especialmente en termos de intensidade para grandes espazos ou audiencias, e existía unha busca constante de novas texturas sonoras.

A electrónica achegou solucións, comezando polos sistemas para amplificar o son:

• Os micrófonos captan as ondas sonoras e convértenas nun sinal eléctrico.
• Os amplificadores reciben este sinal, aumentan a súa potencia e envíano aos altofalantes.
• Os altofalantes converten de novo o sinal eléctrico amplificado en son acústico audible.

Ademais da simple amplificación, a electrónica expandiu enormemente o abano de sonoridades dispoñibles a través de efectos, síntese e outras tecnoloxías.

Hoxe en día, a tecnoloxía é un elemento fundamental na creación e produción musical. En gran parte da música que escoitamos están presentes a electrónica e o procesamento dixital do son.

Débense destacar tres avances tecnolóxicos clave no mundo da música electrónica:

• O MIDI (Musical Instrument Digital Interface): Un protocolo estándar de comunicación que permite que diferentes dispositivos musicais electrónicos (teclados, sintetizadores, caixas de ritmos, ordenadores) se 'entendan' e interactúen entre si, transmitindo información sobre notas, temporización, controis, etc.
• A mostraxe (sampling): Técnica que consiste en gravar dixitalmente un fragmento de son (unha 'mostra' ou sample) para logo poder reproducilo, modificalo electronicamente ou asignalo a diferentes alturas nun teclado ou secuenciador, permitindo usar practicamente calquera son como material musical.
• Os programas musicais (coñecidos como DAW - Digital Audio Workstation): Aplicacións de software que integran nun ordenador ferramentas para gravar, editar, mesturar, compoñer e producir música, ofrecendo unha contorna de traballo completa e a posibilidade de escoitar inmediatamente o resultado do proceso creativo.