A Tradición Oral Galega: Literatura Popular, Xéneros e Homenaxe ás Cantareiras

Que é a literatura popular?

• Transmítese oralmente de xeración en xeración.
• Preséntase de diferentes formas: falada, cantada, bailada e teatralizada.
• Forma parte da cultura do pobo ao que pertence.

Características principais

Transmisión oral e recollida escrita

As composicións recóllense por escrito en libros, cancioneiros, antoloxías...

Carácter anónimo

Autoría descoñecida e recreacións colectivas.

Variabilidade

A partir dun texto orixinal, existen diferentes versións.

Función lúdica e didáctica

A súa función é entreter, divertir e tamén ensinar.

Público xeral (o pobo)

Os seus receptores son grupos de persoas numerosas.

Recursos para o ritmo e a memorización

Utilízanse retrousos, paralelismos... A expresión é sinxela e pouco artificiosa.

Temática variada

Normalmente os temas teñen que ver cos costumes propios do pobo: labores, historias da infancia, festas...

Xéneros variados

Contos, lendas, adiviñas, refráns, cantigas...

Xéneros principais da literatura popular

O Conto

• Relato en prosa.
• Emprega fórmulas de inicio e de peche.
• Localízase nun espazo e tempo indeterminados.
• Os personaxes son seres humanos e reais, ou animais e personaxes fantásticos.
• A súa finalidade é lúdica.
• Segundo o contido poden ser: marabillosos, de animais, de costumes ou humorísticos.

A Lenda

• Narración sobre feitos reais ou sobrenaturais.
• A historia preséntase como un feito real.
• A acción sitúase nun tempo e lugar determinados.
• A súa finalidade é explicar feitos naturais ou históricos.
• Segundo a temática poden ser: etiolóxicas, haxiográficas, míticas e históricas.

A Cantiga

Composición breve destinada ao canto, con variedade de temas e formas.

Segundo os temas, son:

• Cantigas infantís
• Cantigas de labor
• Cantigas de divertimento
• Romances

Exemplo de Cantiga Infantil

Este é o dedo meniño, este é o seu sobriño, este é o pai de todos, este é o furabolos e este, o matapiollos.

Exemplo de Cantiga de Labor

A vida do arrieiro é unha vida apenada; nin oe misa o domingo nin dorme sono na cama.

Estrutura da Cantiga

A estrofa máis habitual é a copla (estrofa de 4 versos octosílabos con rima asoante nos pares).

Quen son as cantareiras homenaxeadas?

As cantareiras homenaxeadas son:

• Adolfina e Rosa Casás (Cerceda)
• Eva Castiñeira (Muxía)
• As Pandereteiras de Mens (Malpica): Manuela Lema, Teresa García, Prudencia Garrido e Asunción Garrido.

Adolfina e Rosa Casás

• Orixe: Vila da Igrexa, Cerceda.
• Relación: Tía e sobriña.
• Actividade: Cantaban a dúo de mozas.
• Función: Eran contratadas moitas veces para amenizar festas e labores.
• Descubrimento: Foron descubertas por Dorothé Schubart en 1983.

Eva Castiñeira

• Orixe: San Martiño de Ozón, Muxía.
• Actividade: Non forma parte de ningunha asociación nin agrupación, mais canta a dúo coa súa irmá Engracia.
• Descubrimento: É descuberta por Martín Fernández Maceira, compoñente fundador da discográfica Ruada.
• Fito: Participa nun concerto de Milladoiro, a primeira fusión entre a tradición oral e a música folk.

As Pandereteiras de Mens

• Integrantes: Prudencia Garrido Ameijenda, Asunción Garrido Ameijenda, Manuela Lema Villar e Teresa García Prieto.
• Descubrimento: Foron descubertas por Manuel Cajaraville.
• Asociación: Integradas na Agrupación Folklórica Aturuxo da Coruña.
• Importancia histórica: Primeira formación de mulleres que subiron aos escenarios con cantos tradicionais.
• Traxectoria: Actuaron de maneira profesional en diferentes países, acudiron a estudos de televisión e gañaron concursos.