Testuen analisia eta ekoizpena: Gida praktikoa

Testuinguraketa

1. Asmo komunikatiboa

- Zein asmo du autoreak testu honetan?

Historia erreala kontatu; fikziozko historia kontatu; zerbait nolakoa den edo zertan datzan azaldu; fenomeno baten kausak azaldu; jarrera bat defendatu; jarrera baten egokitasunaz konbentzitu; sentsazio bat, inpresio bat edo irudi bat deskribatu; zerbait egiteko pautak eman…

2. Igorle eta hartzailearen arteko harremana

- Gortesiazko tratua erakusten duten adierazpideak daude testuan? Harreman estua erakusten duten jerga erako adierazpideak agertzen al dira? Testuaren tonua neutroa da?

3. Igorle eta hartzailearen inplikazioa testuaren edukian

- Hartzailea eta igorlea inplikatuta agertzen dira testuan?

- Azaldu da testuaren igorlea edo hartzailea aipatzen duen markarik? Zure ustez, zergatik darabiltza?

- Beharbada, zuzenean inplikatuta daude baina ez dago testuan horren markarik; zergatik izan daiteke hori zure ustez? Zer lortu nahi da horrekin?

4. Eduki mota

- Testuaren edukia zeri buruzkoa da? Pertsonaiak, gertaerak, fenomenoak, propietateak… Horretaz berba egiteko komenigarria litzateke hiztegi bereziren bat lantzea?

5. Erreferentearen kokapena denboran

- Zein denboratan kokatu dira kontatzen diren gauzak? Orainaldian ala lehenaldian? Zein adierazpidetan ikusten da hori eta nolako aldaketak ikusten dira testuan?

6. Erreferentearen kokapena espazioan

- Zein lekutan kokatu dira testuan kontatzen diren gauzak? Ba al dago testuan marka edo adierazpiderik kokapen hori egiteko?

Planifikazioa

1. Elkarrizketa testua ala monologala?

2. Elkarrizketa testua bada, solaskideren batek kudeatzen du diskurtsoa ala denek hartzen dute hitza berdin une desberdinetan? Zergatik?

3. Monologala bada, zenbat ikuspuntu desberdin hartzen ditu testuaren planifikazioaren garapenak?

a. Igorlearen ikuspuntua bakarrik (monologikoa).

b. Igorlearen ikuspuntua eta ikuspuntu horren aurka daudenen ikuspuntua (dialogikoa)

4. Nola hasten da testua: titulua, agurra…? Zer komeni da kontuan izatea testuaren hasiera testuaren asmoarekin bat etor dadin?

5. Testua sarrerarekin hasten da (esaldi bat edo paragrafo bat)? Zein irizpiderekin idatzi da sarrera? Zein informazio mota biltzen du?

6. Zein etapa bereiz daiteke testuan?

• Hasierako egoera, gatazka, gertaeren garapena, elementu konpontzailea, bukaera, koda.
• Hasierako sarrera, propietateak zerrendatzea (ibilbide espaziala jarraitzen du).
• Gaia mugatu, laburpena edo sumarioa, iragarritako gaiak banan azaldu, amaiera edo ondorioak ematea (kasuan-kasuan).
• Fenomeno edo teoria bat aurkeztu, problematizazioa, kausa/efektu harreman kateak garatu, ondorioak (hasierako aurkezpena berriro planteatu edo berformulatu)
• Osagaiak zerrendatu, jarraibideak zerrendatu (prozesuaren ordena jarraituz); helburuak eta justifikazioa, arau edo legeak zerrendatu.
• Gertaera edo arazoa aurkeztu; norberaren argudioak eman, kontzesioak eta kontraargudioak eman, jarrera hartu, ondorioak eman.
• Hasiera, galdera-erantzunak, aurreko gaiak berriro aipatu edo berformulatu, amaiera.
• Hasiera, komentario edo berformulazioak, gai edo/eta hitz-txanden negoziazioa, amaiera.

Zein antolatzaile edo testu markak laguntzen digute etapa horiek bereizten (paragrafoak, gidoiak, azpitituluak…)?

7. Zein prozedura darabil testuari amaiera emateko? Zerrendaren azkenengo puntuarekin eman zaio amaiera; informazio garrantzitsuenekin laburpena egiten da; testuaren ikuspuntu orokorra berformulatzen da… Zein adierazpide erabiltzen da testuaren amaierari sarrera egiteko? Nola dakigu non hasten den testuaren amaiera?

Testualizazioa

Gaien kohesioa

1. Zenbat gai agertzen dira testuan zehar? Non agertzen da lehenengoz lehenengo gaia?

2. Zein prozedura erabili du igorleak gaia aldatu duen bakoitzean edo berri bat sartzeko?

3. Testuan zehar errepikatzen al dira gaiak? Zein kate anaforiko ikusten da testuan? Zein prozedura erabili du igorleak testuan zehar agertzen diren gaia edo gaiak berreskuratzeko?

Predikatuen kohesioa

1. Testuan zehar, izan da denbora edo modu aldaketarik aditzean?

2. Zergatik gertatu dira aldaketa hauek? Zer erakusten dute?

3. Zure ustez, aldaketa horiek ba al dute loturarik testuaren planifikazioarekin?

Modalizazioa

1. Igorleak adierazi al du testuan zehar esaten duen horretan duen ziurtasuna? Horrela balitz, zein adierazpidek erakusten du hori?

2. Igorleak balio moralak darabiltza diskurtsoan zehar (derrigortasuna, beharra, betebeharra) hartzailearengan eragiteko edo jarrera bat hartzeko? Edo balio afektiboak darabiltza, hau da, nahia, desioa, atsegin izatea…? Horrela balitz, zein adierazpidek erakusten du hori?

Igorlearen ahotsak

1. Noren izenean egiten du berba igorleak (bere buruaren izenean, taldearen izenean)? Edo igorlea ez da agertu testuan? Horrela balitz, zein irudi eman nahi du igorleak? Zein adierazpidetan ikusten da hori?

2. Igorleak beste autore batzuk aipatzen ditu? Edo beste igorle batzuen ahotsak sartzen ditu testuan? Zein eragin lortu nahi du horrekin? Zein adierazpidetan ikusten da hori?