Seiurteko demokratikoa

6-SEIURTEKO DEMOKRATIKOA (1868-1874)

Isabel II.A erbestera; Liberalismoari zentsu berria eman zioten → liberalismo demokratikoa;
Jeneralen erregimenaren amaiera; Gizarte zibilaren garaipena 2.1. 1868ko Iraultza “loriatsua” izeneko iraultza gertatu zen,Cadizen pronuntziamendu militarra gertatu zen, eta progresistak (Prim),Serrano (unionista) , demokratak, errepublikanoak …
alde agertu ziren. Bai progresistek zein demokratek hirietan Junta iraultzaileak antolatu zituzten eta honako hauek eskatu zituzten:

askatasuna

Elkartzeko, inprimatzeko, gurtza askatasuna …; subiranotasun nazionala; Kintak desegitea, zergak berrantolatzea …;sufragio unibertsala BEHIN - BEHINEKO GOBERNUAK (1868 - 1870) 1.-Iraultza garaile irtenda, lehenengo gobernua osatu zuten: Unionistak, progresistak eta demokratak partaideak izanik, ez zuten Junten iritzirik bildu , eta errepublikanoak kanpoan geratu ziren.Gobernuko pertsonaiak: gobernu burua Serrano, eta gerra ministroa Prim jenerala.Gobernuaren helburua:
Konstituzio bat idaztea. 2.2. Gorteek 1869ko konstituzioa idatzi zuten. Lehenengo konstituzio demokratikoa izan zen. Honen ezaugarriak:subiranotasun nazionala;
botere banaketa; Botere legegilea (2 ganbara); biltzeko eta elkartzeko askatasuna; erlijio askatasuna; irakaskuntza-askatasuna. Konstituzioaren arabera, Espainia monarkia izango zen. Erregerik oraindik ez zegoen.Serranoren erregeordetza: Union Liberaleko gobernua Gobernuan: PRIM (gobernuburu) eta Serrano (erregeordea)Gobernuaren helburua: Espainiako tronurako Europako errege-familien arteanerrege bat aurkitzea. Prim-ek Amadeo Savoia aurkitu zuen prest.2.3.
Ekonomia berrikuntzaren ahalegina. Helburua: ekonomia-politika onbideratzea. Laureano Figuerolak erreforma garrantzitsuak abiatu zituen. Neurriak: -moneta- unitate berria sortu zen, pezeta -erreforma fiskala; 1869ko muga-zergei buruzko legea(librekanbismoa). -Ogasuna, herri zorra kontrolatzea beharrezkoa zen. Konponbideak:

*1871n Meatzeetako legea. Helburua : atzerriko konpainiei meategiak salduz edo ustiatzeko baimenena eman. Atzerriko kapitala erakartzea, erraztasun handiak emanez. 2.4. Herri-asmoak, zapuztuak Arazoak:Herri mobilizazioak;Jornalariek eskatzen zuten lurraren banaketa;Langileek eskatzen zuten lan baldintzak eta soldatak hobetzea 3. Indar politikoak: errepublikazaletasunaren hazkundea. -Karlistak : lehen aldiz parlamentuko bidea onartu eta hauteskundeetan aurkeztu ziren -liberal moderatuak: Isabel II.Aren alde. -monarkiko- demokratikoak: subiranotasun nazionala eta askatasun publikoen alde -Errepublikanoek eskatzen zuten benetako iraultza demokratiko eta erregerik ez izatea. Errepublikanoen banaketa gertatu zen: unitarioak (Castelar) Federalak (Pi i Margall, Figueras)

4-AMADEO I.Aren MONARKIA (1871 -1873). MONARKIA DEMOKRATIKOA

Madrilera heldu baino lehen Prim hil egin zuten atentatuan.Ezaugarriak: ezegonkortasun politiko eta soziala. Gizarteko sektore gehienak kontra izan zituen. Arazoak:-Liberal moderatuak kontra , alderdi berri bat: Alfontsinoa , Isabel II.Aren semearen alde. Canovas del Castillo izan zen defendatzaile nagusia. -Karlisten altxamendua gerra bihurtu zen, III. Gerra karlista 1872-76. Karlos VII.Aren alde. Arrazoi nagusiak: muturreko katolikoak zirenez, ez zuten onartzen erlijio askatasunik, eta monarkia berriaren aurka egon ziren. - Errepublikanoak hainbat tokitan errepublika federalaren alde altxatu ziren. -Kolonietan, Kuban eta Puerto Ricon, batez ere 1868 hasi zen mugimendu independentista eta errepublikanoa.Amaiera: Amadeok inoren laguntzarik ez zuela jasoko konturatzean (atzerritarra zela eta nobleziak baztertu egin zuen eta baita alderdi politikoek ere) abdikatu zuen.

LEHEN ERREPUBLIKA 1873-74 : alferrik galdutako aukera iraultzailea izan zen.

Gorteek Amadeoren abdikazioa jaso zuten egun berean, Kongresuak eta Senatuak, biak batera bilduta, Errepublika aldarrikatu zuten. Aldiko arazoak ugari izan ziren: 3. Gerra Karlista, 1872-76, Karlos VII,altxatu zen1868ko iraultzaren eta 69ko konstituzioaren kontra egiteko. /- Kubako gerraren jarraipena, 1868-78 . / Kantonalismoaren agerpena/. Alfontsoren aldeko konspirazioak/Anarkismoaren indarra.///

11 hilabetetan 4 Presidente: Estanislao FIGUERAS: errepublikazale federala/ Beste konstituzio bat (1873koa, ez aldarrikatua,) idazteko asmotan hauteskundeak egin zituzten. Errepublikano federalistak garaile atera arren dimisioa aurkeztu zuen./ PI Y MARGALL: errepublikano federala Federalistek proposatzen zutena: Espainia 17 estatutan zatituko zen, estatuen elkartasunak estatu federala ekarriko zuen, baina estatu bakoitzak Federazioaren nagusitasuna onartuko zuen. Estatu ez-zentralista bat planteatu zuen.

1873ko konstituzioanagertu zen: demokrazia ezarpena/-eskubide eta askatasun zabalak/ -botere banaketa: Betearazlea Presidentearen eskuetan;Botere legegilea: bi ganbarak (Senatua eta Kongresua)/-gurtza askatasuna, eta Eliza eta Estatuaren arteko bereizketa.

Kantonalismoaren mugimendua sortu. Proposatzen zuena: Espainia kantoi libre eta subiranotan zatituko zen,Kantoi bakoitza autonomo izango zen. Arazoen aurrean Presidenteak dimititu egin behar izan zuen.

Emilio CASTELAR, errepublikano unitario eta kontserbadorea. Helburua: ordena publikoa berrezartzea (horretarako kantonalismoaren desagerpena) Gorteetako diputatu askok akordio egin zuten, Castelarren gobernuari zentsura-mozioa egiteko. Dimisioa lortu bezain laster Pavia jenerala estatu kolpea eman. Ondoren, Serrano jenerala izendatu zuten gobernuburu.

Militarbatzuk altxatu egin ziren, eta Alfontso XII.A izendatu zuten errege.