San Agustinen Filosofia: Egia, Jainkoa eta Gaitzaren Arazoa

San Agustinen Pentsamenduaren Oinarriak

San Agustinentzat, gizakiaren helburua zoriontasuna lortzea da, eta hori egia osoaren ezagutzan aurkitzen da. Egiaren jatorria Jainkoa da, eta gizakia zoriontsu izango da Jainkoa ezagutzen duenean.

Ezagutza eta Egiaren Bilaketa

Agustinek eszeptizismoa kritikatzen du, adieraziz ezin dela ezagutzaren ziurtasuna ukatu, egia batzuk ukaezinak baitira. Bi ezagutza mota bereizten ditu:

• Ezagutza sentikorra (zentzumenen bidezkoa).
• Ezagutza arrazoimenezkoa (zientzia eta jakinduria).

Jakinduria betiereko ideien ezagutza da, eta Jainkoaren argitzapena beharrezkoa da egia horiek ulertzeko. Agustinek, Platonen eraginez, Jainkoa kokatzen du betiereko ideien jatorri gisa. Jainkoaren existentziaren frogarik argiena betiereko ideiak dira.

Jainkoa eta Munduaren Sorkuntza

Agustinen arabera, Jainkoa betierekoa, sinplea eta bakarra da, eta mundua ezerezetik sortu zuen borondatez eta libreki. Jainkoak ideiak sortu zituen mundua sortu aurretik, eta bi errealitate mota daude: Jainkoa (aldaezina) eta munduko izakiak (aldakorrak). Jainkoak unibertsoan materia eta gauzen haziak (rationes seminales) sortu zituen, izaki berrien sorrera azaltzeko.

Gaitzaren Arazoa Agustinen Filosofian

Gaitzaren jatorria eta izaera Agustinen kezka nagusietako bat izan zen.

Manikeismoa eta Pelagianismoaren Aurrean

Hasieran, Manikeismoak eraginda, Ongiaren eta Gaitzaren printzipioen arteko borroka gisa ulertu zuen gaitza, baina kristau bihurtu ondoren ikuspegi hori baztertu zuen. Bestalde, Pelagianismoak defendatzen zuen gizakiak askatasun osoz ongia eta gaizkia egiteko ahalmena zuela berez. Agustinen arabera, ordea, jatorrizko bekatuaren ondorioz, gizakiak Jainkoaren graziarik gabe ezin du ongirik egin, gaitzerako joera baitu.

Gaitzaren Izaera eta Jatorria

Agustinek, Plotinoren neoplatonismoa erabiliz, adierazi zuen Jainkoa bakarra eta guztiz ona dela, eta ezin duela ezer txarrik sortu. Haren arabera, gaitza ez da berezko entitate bat, ongiaren gabezia edo erabilera okerra baizik. Bi gaitz mota bereizi zituen:

• Gaitz fisikoa: Gaixotasunak, hondamendi naturalak, etab. Naturaren ordena aldakorraren parte dira.
• Gaitz morala: Gerrak, krimenak, bekatua, etab. Hau da Agustinentzat benetako gaitza.

Agustin Hiponakoaren pentsamenduan, egia eta justizia ahultzen dituzten ideiak kaltegarritzat jotzen dira, pertsonen borondatea eta gizartearen ordena nahas baititzakete. Ideia horiek Jainkoaren aginduen aurkakoak izan daitezke edo balio moralen sistema egonkorra urratu.

Gaitz morala gizakiaren borondatearen erabilera okerretik dator; gizakia da horren erantzulea, ez Jainkoa. Jatorrizko bekatuaren ondorioz, gizakiak Jainkoarenganako joera naturala galdu zuen, eta zoriontasun osoa lortzeko Jainkoaren graziaren beharra du.