Romanticismo Musical: Características, Compositores e Evolución no Século XIX

O Romanticismo Musical: Expresión e Virtuosismo no Século XIX

A música foi considerada a máis perfecta de todas as artes pola súa capacidade para transmitir a súa carga expresiva. Por iso, a música deixa de ser unicamente un entretemento, e o artista pasa de ser un artesán a converterse nun xenio. Acaba sendo o ídolo dos salóns burgueses e dos concertos públicos. Prodúcese un importante cambio sociomusical, pois o compositor tenta gañar a vida como profesional libre, asumindo unha responsabilidade de creador ante a sociedade. Rexorde a figura do viaxeiro "virtuoso" nalgún instrumento, ao que o público lle esixe cada vez máis en rapidez e destreza. Paganini e Liszt converteranse no prototipo de virtuosos do Romanticismo.

Características Fundamentais do Romanticismo Musical

• Moitos temas como o amor e a lembranza da natureza atoparon a súa vía de expresión no intenso lirismo das pezas breves e das cancións.
• No que se refire á linguaxe musical, empregáronse harmonías atrevidas e estrañas para obter fermosas cores ou sonoridades.
• A melodía é máis expresiva e ten maior riqueza de matices dinámicos; as frases son menos cadradas e regulares que no Clasicismo, alongándose segundo o gusto do compositor.
• O ritmo é máis complexo e libre, con cambios frecuentes; ás veces empréganse dous ritmos diferentes de modo simultáneo.
• O timbre enriquécese grazas aos avances técnicos aplicados aos instrumentos e ao gran desenvolvemento da orquestra.

A Música Instrumental Romántica: Piano e Orquestra

• É neste momento cando, debido ao abaratamento da música impresa, se estende o estudo da música e aparece un gran número de escolas e conservatorios.
• O afeccionado demanda para o seu fogar música fácil de tocar, e o piano será o instrumento doméstico por excelencia, así como o protagonista dos concertos de salón. Houbo unha predilección polas pequenas formas pianísticas libres, xeralmente dun só movemento, con nomes variados como nocturno, rapsodia, balada, fantasía, etc.

Case todos os músicos escriben para este instrumento, pero sobresaen: F. Schubert, R. Schumann, F. Mendelssohn, F. Chopin e F. Liszt.

• Nas obras orquestrais de grandes dimensións seguíronse utilizando formas coma o concerto para solista e a sinfonía. Partindo de Beethoven como punto de partida, houbo dous camiños:
  • Unha liña conservadora: que utiliza as pautas formais de orquestración herdadas do Clasicismo, aínda que procurando outorgar maior liberdade á estrutura ou forma.

    Destacan: F. Schubert, R. Schumann, F. Mendelssohn, J. Brahms ou A. Bruckner.

  • Unha liña progresiva e innovadora: que se liberou da herdanza clásica para lograr inspiración, nacendo diso a música programática, que se basea na idea romántica de unión de todas as artes.

    Destacan autores como H. Berlioz, C. Saint-Saëns ou R. Strauss.

Os Postrománticos: Transición ao Século XX

Na última etapa do Romanticismo (1890-1910), a influencia da linguaxe musical de Wagner estivo presente en todos os compositores. As figuras principais destes anos, que nos introducen no século XX, son G. Mahler e R. Strauss.