Repoboación Forestal e Xestión do Solo: Lexislación, Métodos e Conservación Ambiental

Repoboacións Forestais

A rexeneración forestal pode ser natural ou artificial. Cando a rexeneración natural non é posible ou se quere implantar unha masa forestal nun terreo sen árbores, recórrese á rexeneración artificial.

Definición e Tipos de Repoboación Forestal

A repoboación forestal é a introdución de especies arbóreas ou arbustivas mediante sementeira ou plantación. Pode ser:

• Reforestación: En terreos que antes tiñan bosque pero quedaron rasos por causas como incendios ou pragas.
• Forestación: En terreos agrícolas ou doutros usos non forestais.

Condicionamentos Legais das Repoboacións

Segundo a Lei 7/2012 de Montes de Galicia

Prohibicións

• Non se pode plantar especies do xénero Acacia nin outras sen valor comercial relevante.
• Prohíbese plantar Eucalyptus en certas masas forestais mixtas e en montes de utilidade pública ou de xestión pública.
• En masas de frondosas consolidadas, tamén se prohibe plantar Pinus, Picea, Abies, Pseudotsuga e Tsuga.

Excepcións

• Permitida a xestión de Eucalyptus segundo modelos silvícolas específicos (EG2 ou EN2) para madeira de alta calidade e con autorización.
• Rexeneración tras plantación ou en sotobosque de especies do Anexo I.

Outras Regulacións

• Plantacións de máis de 5 hectáreas de Eucalyptus requiren autorización.
• A repoboación debe cumprir as leis ambientais e de ordenación forestal.

Repoboacións Forestais en Montes de Utilidade Pública e Patrimoniais

• Priorizarán especies do Anexo I.
• Terán como obxectivo preferente a protección ambiental e social.
• Excepción: Permítese o uso doutras especies en programas de mellora xenética e de produción.

Lei 11/2021 de Recuperación da Terra Agraria de Galicia

• As repoboacións forestais só se poden facer en terreos forestais.
• Aprobación dun Mapa Galego de Solos Agropecuarios e Forestais e un Catálogo de Solos de Protección Agropecuaria e Forestal.
• Antes desta lei, era posible cambiar o uso de solo agrario a forestal, pero agora só se pode mediante modificación do planeamento urbanístico e cun informe favorable da Consellería do Medio Rural.

Disposición Transitoria Primeira (ata a aprobación do Catálogo oficial):

• Os solos rústicos de especial protección (agropecuaria ou forestal) manterán o seu uso actual.
• Os solos rústicos de protección ordinaria seguirán co seu uso agropecuario ou forestal ata a aprobación dos catálogos.
  • Se actualmente teñen uso agropecuario, seguirán como agropecuarios e non serán considerados monte ou terreo forestal.
  • Se teñen uso mixto (agrosilvopastoral), manterán ese uso.
  • Terán uso forestal os terreos que cumpran os requisitos do artigo 2.1 da Lei 7/2012.
• Terreos agrícolas abandonados:
  • Considéranse agrícolas e non como monte mentres non se aproben os catálogos.
  • A súa recuperación como terras agrícolas non se considera cambio de uso do solo.
• Terreos rústicos de protección ordinaria en abandono:
  • Só serán considerados montes ou terreos forestais se así o recoñece a administración.

Criterios para Determinar se un Terreo é Forestal

• Usos rexistrados en 2007.
• Lindes con terreos forestais.
• Enclaves forestais en terreos agrícolas:
  • Serán considerados monte se teñen máis de 5 hectáreas.
  • Se son frondosas do Anexo I, a superficie mínima será de 1 hectárea.

Moratoria do Eucalipto

1. Repoboacións Permitidas:

• Se están nun plan de ordenación ou xestión forestal aprobado antes da moratoria.
• Se substitúen plantacións existentes de eucalipto por outras masas específicas (coníferas ou frondosas caducifolias).

2. Reforestacións Permitidas:

• Se o terreo xa tiña unha masa pura ou mixta dominante de eucalipto e foi plantado legalmente.

3. Definición de Ocupación Dominante:

• Máis do 50% de pés maiores de eucalipto (diámetro ≥ 7,5 cm).
• Se a ocupación está entre 50% e 80%, requírese autorización previa.
• Se se xestiona baixo modelos silvícolas EG2 ou EN2 (madeira para serra, chapa ou bateas con rotacións > 25 anos), tamén pode solicitarse autorización.

Distancias de Plantacións Forestais

• 2 metros (para parcelas forestais) e 200 metros (para franxas de xestión de biomasa arredor de aeroxeradores).
• Para edificacións, depósitos de lixo ou instalacións industriais situadas a menos de 400 metros do monte, a distancia varía segundo a especie plantada, sendo maior para especies non incluídas no Anexo I da lei.

Lei 3/2007 de Prevención e Defensa contra Incendios Forestais

A Lei 3/2007 de prevención e defensa contra incendios forestais establece a obrigatoriedade da xestión da biomasa vexetal nunha faixa de 50 metros ao redor de zonas urbanas e edificacións próximas ao monte. Ademais, nos primeiros 30 metros non se poden plantar especies consideradas de alto risco. A responsabilidade desta xestión recae nos propietarios dos terreos afectados.

Obxectivos da Repoboación Forestal

Principais Obxectivos:

• Produción: busca obter recursos como madeira, resina, cortiza ou froitos.
• Protección: pretende beneficios indirectos como a conservación do solo, mellora da biodiversidade e redución da erosión.

Tamén existen obxectivos máis específicos, como a creación de bosquetes cortaventos, protección para o gando, fixación de ribeiras ou mellora paisaxística.

Elección da Especie para Repoboación

Factores de Selección:

A selección da especie para unha repoboación depende de diversos factores, incluíndo condicións do solo, clima e compatibilidade co ecosistema. En casos de rexeneración artificial dunha masa preexistente, adoita empregarse a mesma especie orixinal. Se se trata dun terreo degradado, a elección require unha análise máis detallada.

Fases do Proceso de Selección:

O proceso de selección consta de dúas fases:

• Identificación de especies compatibles: baséase en factores ecolóxicos como climatoloxía, tipo de solo e especies autóctonas da zona.
• Selección definitiva: avalíanse factores biolóxicos (resistencia a pragas, competencia con outras especies) e económicos (custo da planta, valor da madeira, tempo de crecemento, etc.).

Métodos de Repoboación Forestal

Tipos de Métodos:

Existen dous métodos principais:

• Sementeira (colocación de sementes no terreo):
  • Permite unha alta densidade e unha distribución aleatoria, útil en repoboacións con fin protector.
  • Require sementes grandes para facilitar o manexo.
  • Precisa baixa competencia vexetal nos primeiros anos e control da predación de sementes.
• Plantación (colocación de plántulas no terreo):
  • Método máis común.
  • Menor densidade inicial en comparación coa sementeira, pero permite un mellor control sobre o crecemento.
  • Pode requirir clareos en densidades elevadas.

Marco de Repoboación

Tipos de Distribución:

A distribución das árbores debe ser o máis homoxénea posible para minimizar a competencia e lograr un crecemento equilibrado. Hai varias opcións:

• Aliñacións xeométricas:
  • Marcos cadrados ou rectangulares: Fáciles de planificar e executar.
  • Tresbolillo (triángulos equiláteros): Permite un 15% máis de pés por hectárea que o marco cadrado, optimizando o espazo.
  • Emprégase en choperas de produción ou plantacións de alto valor.
• Sen aliñacións:
  • Distribución agrupada: Coloca as árbores en zonas con mellores condicións de solo.
  • Distribución aleatoria: Imitando a natureza, favorece a integración paisaxística.
  • Gradiente de densidade: Adáptase á humidade ou calidade do solo.

Influencia da Maquinaria:

• O uso de bulldozers e subsoladores condiciona os marcos de plantación (2x2,5 m para 2.000 pés/ha ou 2x3 m para 1.600 pés/ha).
• En moitos casos, os marcos son mixtos (mestura de tresbolillo e rectangular).

Densidade de Repoboación

Factores a Considerar:

A densidade das árbores inflúe na competencia e na necesidade de mantemento posterior. Os principais factores a considerar son:

• Obxectivo da repoboación:
  • Protección ambiental: densidades altas.
  • Produción de madeira ou froito: densidades máis baixas.
  • Silvopastoreo: baixa densidade para permitir o paso do gando.
• Posibilidade de coidados posteriores:
  • Altas densidades favorecen fustes rectos e boa poda natural.
  • Necesitan máis investimento en clareos e claras.
• Condicións ambientais:
  • Se hai pouca dispoñibilidade de auga, empréganse densidades máis baixas.
• Características das especies empregadas:
  • Árbores con boa dominancia apical, temperamento de sombra e crecemento rápido poden soportar mellor densidades máis baixas.

Eliminación da Vexetación Preexistente

Tipos de Vexetación e Tratamento Recomendado:

• Pradeiras: Baixa competencia, escardas ocasionais son suficientes.
• Mato denso: É necesario abrir claros de tamaño suficiente ata que a nova planta os supere en altura.
• Formacións arbóreas: Se non se eliminan, deben reducirse mediante claras.
• Cepas de árbores con rebrote: É necesario un destoconado.

Procedementos de Roza

Criterios de Clasificación:

Existen varios criterios para clasificar os métodos de roza:

• Segundo as especies afectadas:
  • Total: Elimina toda a vexetación.
  • Selectiva: Conserva certas especies beneficiosas.
• Segundo a extensión da roza:
  • A feito: Afecta toda a superficie (pode ser selectiva).
  • En faixas: Dispóñense en curvas de nivel para reducir a erosión.
  • Puntual ou por casillas: Pequenos ocos cadrados ou circulares (1-4 m²).
• Segundo a execución:
  • Por queima: Risco alto de erosión, usado só en casos específicos.
  • Manual: Con ferramentas de corte, eficaz en zonas de difícil acceso.
  • Mecanizado: Con tractores ou maquinaria pesada, útil en grandes superficies.
  • Químico: Con fitocidas (pouco empregado en España actualmente).
• Segundo o impacto no mato:
  • Roza simple: Corta o mato ao nivel do chan.
  • Arranque: Extrae completamente a planta, pero pode afectar negativamente o solo.

Descrición dos Métodos de Roza

• Roza manual: O proceso de roza manual é a destrución da parte aérea do mato mediante a corta a ras de solo con ferramentas cortantes manexadas a brazo.
• Queima de mato en pé: É a destrución provocada e controlada, mediante a combustión da parte aérea do mato.
• Roza mecanizada por laboreo: Labores de tratamento da vexetación mediante o paso dun apeiro agrícola ou forestal de tipo arado ou grada de discos, que corta, alza e tritura total ou parcialmente a vexetación.
• Roza mecanizada con rozadoras: Consiste na roza e eliminación da parte aérea da matogueira mediante máquinas con pezas múltiples rotatorias que viran a gran velocidade.
• Roza mecanizada por cuchilla de angledozer (Decapado e roza): O decapado supón a eliminación da matogueira mediante o pase da pa frontal dun tractor eiruga.

Destoconados

Operación consistente na eliminación do tocón, unha vez a árbore foi apeada.

Preparación do Terreo para Repoboacións

Obxectivos da Preparación do Terreo:

• Aumentar a superficie útil do solo.
• Incrementar a capacidade de retención de auga.
• Mellorar a aireación do solo.
• Facilitar a absorción de nutrientes.

Clasificación dos Procedementos de Preparación do Terreo

Segundo o Espazo Afectado:

• Puntual: Sen impacto hidrolóxico significativo e pouco impacto paisaxístico.
• Lineal: Pode ter impacto hidrolóxico positivo ou negativo, con efecto paisaxístico visible.
• A feito: Impacto hidrolóxico variable, necesario en sementeiras a boleo.

Segundo a Forma de Execución:

• Manual: Elevado custo en grandes superficies, inviable en solos compactos ou pedregosos.
• Mecanizada: Limitada por pendentes e condicións do terreo.

Segundo a Profundidade:

• Baixa: Para sementeiras e plantas con sistema radicular curto, adecuada para secas estivais leves.
• Media: Intermedia entre baixa e alta.
• Alta: Para plantas con raíces longas e plantacións a raíz núa, adecuada para secas estivais fortes.

Métodos Manuais de Preparación do Terreo

3.1 Casas ou Raspas:

• Escavación manual sen extraer nin voltear a terra.
• Tamaño aproximado: 40x40 cm e profundidade de 30 cm.
• Ferramentas: azada, zapapico e pala.
• Rendemento: 20 xornais/ha.

3.2 Aburatado Manual:

• Buratos de 40x40x40 cm.
• Relleno do burato no momento da plantación, retirando raíces e pedras.
• Ferramentas: azada, zapapico e pala.

Métodos Mecánicos de Preparación do Terreo

Con Barrena Helicoidal:

• Diámetro: 30-50 cm, lonxitude: 1-1,3 m.
• Adecuado para solos bos e plantas de gran tamaño.

Con Pala Percutora:

• Bo efecto hidrolóxico.
• Rendemento: 18-36 banquetas/xornal.

Con Retroescavadora:

• Escavación e solta de terra no mesmo sitio, complementable con microcuenca.
• Para planta con cepellón de tamaño medio ou grande.
• Ferramenta: retroescavadora de 40-50 cm e potencia superior a 100 CV.
• Rendemento: 40-60 buratos/hora.
• Variante para choperas con cazo de 90 cm para contacto co nivel freático.

Con Ripper (Subsolado Puntual):

• Método mixto entre aburatado mecánico e subsolado lineal.
• Executado por bulldozer en liña de máxima pendente.

Laboreo

• Laboreo profundo con ou sen volteo da terra.
• Realizado con arado forestal ou grada de discos.
• Recoméndase facelo dous meses antes da plantación.
• Laboreo cruzado (dous pases en direccións perpendiculares) mellora a eficacia.

Subsolado

• Ruptura vertical do solo con subsoladores ou rippers (40-60 cm de profundidade).
• Aumenta a capacidade de retención de auga e mellora a infiltración.
• Modalidades:
  • Lineal: Ata 35% de pendente en curvas de nivel.
  • Pleno: En solos moi compactos con problemas de infiltración.
  • Cruzado: Dobre pasada en direccións perpendiculares.

Acaballonado

• Uso de arado profundo con bulldozer formando caballóns, realízase en curva de nivel.
• Impacto positivo na retención de auga.
• Plantación simultánea con operario entre as vertedeiras.
• Limitado por pendentes >30% e pedregosidade.

Acaballonado Superficial e Subsolado (Terraza Volcada)

• Roza mecánica + subsolado lineal con bulldozer.
• Primeira fase: roza de mato.
• Segunda fase: subsolado.
• Axeitado para climas secos e solos profundos.

Aterrazado con Subsolador

• Feito con bulldozer provisto de pala e ripper.
• Primeira fase: escavación en curva de nivel formando terrazas.
• Segunda fase: subsolado das terrazas.
• Alto impacto paisaxístico.

Sementeira Forestal

A sementeira é o proceso de plantar sementes en terreos preparados para favorecer a súa xerminación.

Tipos de Sementeira

• Por puntos ou golpes: Consiste en colocar as sementes unha a unha ou por grupos en casillas abertas nun terreo previamente preparado. Este método utilízase para sementes grandes, como carballos, castiñeiros ou noceiras.
• A voleo: A semente espállase manual ou mecánicamente de forma regular por toda a zona a repoboar. Este sistema é ideal para sementes pequenas, como as de herbáceas ou pequenos arbustos.
• Por liñas: A semente distribúese en filas ou sucos abertos previamente no terreo. Este método é adecuado para sementes de tamaño mediano e é máis económico cando se fai de forma mecánica.

Cantidade de Semente

A dose de semente (cantidade a empregar) depende de varios factores:

• Densidade de planta desexada: Máis densidade require máis semente.
• Calidade da semente: A mellor calidade pode reducir a cantidade de semente necesaria.
• Método de sementeira: Ao usar maquinaria de precisión, a cantidade de semente pode reducirse.
• Tamaño da semente: Canto maior é a semente, menos se perde no manexo.
• Época de sementeira: Se se sementeira moi cedo, a presión de depredadores pode ser maior, polo que hai que considerar a época para optimizar os resultados.

Profundidade e Época de Sementeira

• Profundidade: A semente debe enterrarse a 1,5 ou 2 veces o seu tamaño. En solos lixeiros e soltos, a profundidade pode ser maior, mentres que en solos pesados e húmidos pode ser menor.
• Época: Depende do obxectivo da repoboación, da especie e da estación:
  • Outono: Ideal cando hai secas estivais ou invernos suaves.
  • Primavera: Recomendada cando hai risco de xeadas no inverno.

Plantación Forestal

A plantación realízase cando se usan plantas en lugar de sementes, podendo ser a raíz núa ou en envase.

Planta a Raíz Núa vs. En Envase

• Raíz Núa: É máis barata, pero require máis coidados, xa que a planta é máis sensible ao manexo e ao clima. A plantación tamén debe facerse nun período máis curto debido á súa vulnerabilidade a xeadas e secas.
• En Envase: A planta está máis protexida, pero é máis cara e pode ser máis difícil de manexar dependendo do tipo de envase.

Calidade da Planta

A calidade da planta é fundamental para o éxito da repoboación. Deben analizarse tanto a parte aérea como a parte radical.

• Parte aérea: Defectos que descalifican unha planta inclúen:
  • Talo múltiple, curvado ou con moitas guías.
  • Parada invernal incompleta, ramificación insuficiente, ou guía terminal danada.
  • Feridas non cicatrizadas, desecación parcial ou total.
  • Pescozo danado ou presenza de organismos nocivos.
• Parte radical: Defectos que descalifican inclúen:
  • Presenza de mofo ou cheiro a fermentación.
  • Raíces secas ou malformadas (torcidas, enroladas ou acodadas).

Manexo da Planta Antes da Plantación

• O tempo entre o transplante e a plantación debe ser o mínimo.
• Se a planta é a raíz núa e non se pode plantar inmediatamente, debe "revivirse" no monte.
• Se hai desequilibrio entre a parte aérea e as raíces, será necesario recortar as ramas ou as raíces para mellorar o seu desenvolvemento.

Disposición da Plantación

A elección correcta da disposición da plantación pode reducir custos e mellorar o éxito da repoboación:

• Liñas longas: Deben procurarse para minimizar a distancia e maximizar a eficiencia.
• Pendente: As máquinas deben traballar nas liñas de máxima pendente para evitar o risco de caídas ou derrames.
• Ventos predominantes: En zonas de ventos fortes, as liñas deben orientarse na dirección do vento para que as árbores se protexan mutuamente.
• Líneas eléctricas: Evitar plantar baixo as liñas, utilizando a franxa sen repoboar como camiño.
• Camiños de acceso: Deben estar situados a 45º respecto ás liñas de plantación para facilitar o paso de maquinaria.

Época de Plantación

A mellor época para plantar é durante a parada vexetativa:

• Zonas de montaña: Recoméndase plantar a principios de primavera cando non haxa xeadas intensas.
• Zonas sen xeadas: Plantar o antes posible para permitir que as plantas establezan un sistema radicular forte.
• Frondosas: Mellor plantar en outono e evitar a plantación tardía na primavera.
• Planta a raíz núa: Non debe plantarse cando a planta estea medrando.

Condicións Ideais para a Plantación:

As condicións ideais para a plantación son:

• Temperatura adecuada do solo.
• Ausencia de xeadas, neve ou ventos fortes.
• Humidade ambiental alta.

Como Plantar

• A terra debe estar ben unida ás raíces, asegurándose de que o "pescozo" da raíz quede enterrado entre 3 e 5 cm.
• Non deixar pedras ou terróns no burato da plantación.
• Despois de plantar, dar un pequeno tirón á planta para asegurar que as raíces queden ben colocadas.
• Se usas planta en envase, non apisonar a terra demasiado.
• Para terreos areosos e ben drenados, a planta debe colocarse na parte baixa da "cazoleta" para reter a auga.
• En terreos con mala drenaxe, planta nun punto elevado.
• Se o terreo foi preparado cun subsolado, planta na zona mullida; se non, fai o burato un pouco por encima e a planta buscará a zona mullida conforme se desenvolva.

Importancia dos Bosques na Conservación do Solo

A relación entre bosques e solos é complexa; por unha banda os bosques axudan a regular os procesos ecosistémicos, ademais de crear solo, tanto polos aportes de follas e materia orgánica.

En Relación coa Conservación do Solo

O bosque defende ao solo contra a erosión de forma directa ou indirecta.

• De forma directa: Amortece o choque das pingas de choiva contra o solo; absorbe a enerxía cinética da pinga, que non se empregará en separar e transportar partículas do solo. As raíces contribúen á suxeición do solo, impedindo o seu disgregación e controlando a progresión en anchura e profundidade dos regueiros.
• De forma indirecta: A vexetación e os seus restos melloran a estrutura do solo mediante a incorporación de materia orgánica, o que incrementa a súa resistencia á erosión.

En Relación co Control das Avenidas

O bosque ten un papel relevante e imprescindible na loita para o control das avenidas, como consecuencia de:

• Aumento da infiltración debido a:
  • Mellora da estrutura do solo debido a aportes de materia orgánica, que por unha banda mellora a permeabilidade e por outro aumenta a capacidade de almacenamento de auga.
  • A auga permanece máis tempo no solo pola diminución da velocidade provocada polo incremento da rugosidade.
• Reduce a velocidade do escurimento superficial por aumento da rugosidade e, xa que logo, aumenta o tempo de concentración das augas nas canles.
• Evita a erosión dos solos en que se sitúan as masas forestais, polo que diminúe o caudal sólido da corrente.
• A transpiración das plantas regula a dose de humidade do solo, mantendo unha capacidade de almacenamento dispoñible aínda en épocas de gran humidade.

Bosques de Ribeira: Importancia e Estrutura

Los bosques de ribera, también conocidos como bosques en galería, son ecosistemas que crecen a lo largo de ríos, lagos o arroyos. Son ricos en biodiversidad y se caracterizan por tener una vegetación frondosa y húmeda. Su vegetación forma un túnel sobre el río, dando lugar a corredores diferenciados en el paisaje.

Importancia de las Riberas Fluviales

• Regulan el microclima: Controlan temperatura, humedad, luz y viento en el área ribereña.
• Modelan el río: La vegetación ayuda a estabilizar las orillas y reducir la erosión.
• Hábitat para flora y fauna: Ofrecen refugio para muchas especies de animales y plantas.
• Filtran contaminantes: Actúan como filtros de sedimentos y contaminantes provenientes de zonas agrícolas o industriales.
• Recarga de aguas subterráneas: Ayudan a mantener los acuíferos.

Estructura de los Bosques de Ribera

• Estrato arbóreo: Árboles como alisos (amieiros), sauces (salgueiros), fresnos (freixos) y abedules (bidueiros).
• Estrato arbustivo: Arbustos como el saúco (sabugueiro) y el sanguino (sanguiño), más frecuentes en los bordes del bosque.
• Estrato herbáceo: Gran biodiversidad de plantas, especialmente helechos (fentos) y musgos.
• Estrato lianoide: Plantas trepadoras como hiedras (hedras) y madreselva.
• Estrato epifítico: Musgos, líquenes y algunos helechos.

Evaluación del Estado de los Bosques de Ribera

• Índice QBR: Evalúa la calidad ambiental de las riberas en base a cuatro aspectos: cobertura vegetal, estructura de la vegetación, calidad y diversidad de la vegetación, y naturalidad del cauce fluvial.
• Índice RFV: Mide la continuidad del bosque de ribera, considerando la regeneración natural y la influencia del régimen hidrológico.

Restauración Hidrológico-Forestal

Actuaciones para conservar, defender y recuperar la estabilidad y fertilidad de los suelos, regular las escorrentías, consolidar lechos y laderas, y contener sedimentos.

Origen: Surge en Europa en el siglo XIX debido a la deforestación. En España, se reconoce en 1895 el papel del monte en la regulación de las escorrentías, y en 1901 se crea el Servicio Hidrológico Forestal.

Objetivos del Plan Hidrológico Nacional

• Protección del suelo contra la erosión y desertificación.
• Regulación de avenidas y mejora del régimen hídrico.
• Gestión sostenible e integrada de los recursos naturales (suelo, agua, navegación).

Acciones Destacadas

• Restauración y conservación de la cubierta vegetal.
• Prácticas de conservación de suelos y estabilización de laderas.
• Obras de corrección de lechos fluviales como diques y encauzamientos.

Procesos Erosivos y su Impacto

Erosión: Desgaste de suelos y rocas por movimiento y transporte de material. Es un fenómeno que afecta la superficie terrestre y está relacionado con la meteorización.

Importancia: La regeneración del suelo es muy lenta. En zonas agrícolas se necesita un promedio de 500 años para renovar 2.5 cm de suelo.

Erosión hídrica: Proceso donde el agua arrastra partículas del suelo. El escurrimiento y el impacto de la lluvia son los principales agentes de transporte.

Tipos de Erosión Hídrica

• Erosión laminar: La más extendida y menos perceptible; afecta principalmente el limo, arcilla y materia orgánica.
• Erosión por arroyamiento: Concentración de agua en canales, que puede producir cárcavas y barrancos.
• Erosión en profundidad: Movimiento de tierra en forma fluida debido a la gran cantidad de agua.
• Fenómeno torrencial: Erosión causada por lluvias intensas que producen escorrentías violentas y repentinas, arrastrando grandes cantidades de agua y sedimentos.

Factores que Condicionan la Erosión Hídrica

• Características del suelo: Estructura, textura y capacidad de infiltración.
• Clima: Cantidad y tipo de precipitaciones.
• Pendiente: La inclinación del terreno favorece la escorrentía.
• Vegetación: Protege el suelo contra la erosión.
• Manejo del suelo: Las prácticas agrícolas y forestales influyen en la erosión.

Modelo USLE para la Estimación de la Erosión

Fórmula: A = R × K × L × S × C × P

• A: Pérdida de suelo (toneladas por hectárea/año).
• R: Factor de erosividad de la lluvia.
• K: Factor de erosionabilidad del suelo.
• L y S: Factores de longitud y pendiente.
• C: Factor de cultivo.
• P: Factor de prácticas agrícolas.

Desafíos Medioambientales y Gestión de la Erosión

La erosión es un problema medioambiental grave, relacionado con la pérdida de suelo y la desertificación.

El Programa de Acción Nacional contra la Desertificación aborda estos problemas, y el Inventario Nacional de Erosión de Suelos está disponible como recurso para el seguimiento y gestión de la erosión.