O Relevo Terrestre e a Acción dos Axentes Xeolóxicos

O relevo terrestre e os axentes xeolóxicos

¿Por que presenta a Terra unha fantástica diversidade de relevos? Isto é debido á acción dos axentes xeolóxicos, os cales:

• Funcionan grazas á enerxía do Sol.
• Están constituídos por fluídos como o vento, as correntes de auga e as masas de xeo.
• Arrincan materiais dos relevos.
• Transpórtanos a favor da gravidade.
• Acumúlanse en zonas deprimidas.

A enerxía que a Terra recibe do Sol

Parte da enerxía solar é absorbida pola superficie terrestre e acumúlase na Terra como enerxía térmica, que quece o aire que está en contacto con ela. A enerxía solar repártese desigualmente na superficie da Terra, o que xera movementos na atmosfera e na hidrosfera.

A dinámica da atmosfera e da hidrosfera

A atmosfera e a auga oceánica están máis quentes no ecuador e menos nos polos. A calor distribúese pola superficie terrestre a través de correntes oceánicas e atmosféricas, que se moven por diferenzas de temperatura e densidade.

A circulación atmosférica

O vento, como axente xeolóxico, débese ás correntes de convección:

• O aire quente desprázase do ecuador aos polos.
• O aire frío desprázase dende os polos ao ecuador.

Zonas climáticas

Existen zonas de fricción entre as masas de aire das correntes de convección. Son 7 zonas simétricas a ambos os dous lados do ecuador:

• Zonas temperadas e intertropicais: caracterízanse por ser climas chuviosos.
• Zonas tropicais e polares: caracterízanse por baixas choivas.

O ciclo da auga

O ciclo da auga funciona grazas á enerxía solar. Os ríos, glaciares e augas subterráneas son axentes xeolóxicos que modelan o relevo e funcionan grazas ás precipitacións (auga, neve) derivadas deste ciclo.

A meteorización

A meteorización é a alteración das rochas, que fai que rompan e se disgréguen. Débese a procesos físicos, químicos ou biolóxicos. Neste proceso non actúan os axentes xeolóxicos de transporte. Produce fragmentos de diferentes tamaños chamados clastos, que se presentan de forma desordenada.

Erosión, transporte e sedimentación

É importante diferenciar o sedimento (fragmentos rochosos transportados por un axente xeolóxico) do detrito, que aínda non foi mobilizado. Os axentes xeolóxicos realizan as seguintes funcións:

• Erosión: evacuación de detritos dende a orixe para convertelos en sedimentos.
• Transporte: desprazamento de sedimentos dende a orixe, o que produce cambios no aspecto, tamaño e minerais dos mesmos.
• Sedimentación: depósito dos materiais transportados en concas sedimentarias (zonas de acumulación).

Existen diferentes estruturas sedimentarias segundo o axente xeolóxico que actúe.

O solo

O solo está composto por unha fracción mineral e unha fracción orgánica en descomposición.

Formación do solo: edafización

A edafización é un proceso que dura centos de anos e consta de:

1. Meteorización das rochas para producir detrito.
2. Colonización por seres vivos e modificacións posteriores: achégase materia orgánica e a chuvia arrastra nutrientes a zonas inferiores.

Factores que inflúen na formación do solo

• O clima: os climas cálidos e húmidos favorecen a súa formación.
• O tempo: precísanse moitos anos para que o solo sexa maduro.
• O tipo de rocha: especialmente aquela que produza arxila por meteorización.
• A pendente do terreo: a formación é máis eficaz en zonas chás.

O solo organízase en diferentes horizontes ou capas.

Factores que inflúen no relevo terrestre

Influencia das rochas no relevo terrestre

O tipo de rocha determina as formas específicas do relevo.

Influencia do clima no relevo

O clima condiciona como se transforman os materiais. Por exemplo, o granito:

• En zonas frías, a auga conxélase nas fendas e rómpeo, creando cantos angulosos.
• En climas temperados e chuviosos, transfórmase en grava, area ou arxila.
• Nos desertos, o vento acumula a area máis fina.

A representación do relevo: os mapas topográficos

Os mapas topográficos son representacións reducidas do terreo cos seus diferentes elementos. Son ferramentas moi útiles para proxectos de obras públicas e a ordenación do territorio.

Mapas de curvas de nivel

As curvas de nivel son liñas que unen puntos coa mesma altitude, permitindo visualizar a forma do relevo en dúas dimensións.