A Razón na Ilustración: Conceptos Fundamentais

Principios Clave da Ilustración

• Atrevemento de utilizar a propia razón para dirixir a vida propia sen tutela exterior. Necesidade da educación para poñer ao alcance de todos as ferramentas que permitan valerse da devandita razón. Enciclopedia.
• O tempo ten unha dirección e un sentido: o progreso indefinido. Será a razón, e non a fe, a encargada de dirixir este proceso. A ciencia.
• Crítica da irracionalidade política, relixiosa, social e moral como impedimento para a realización das potencialidades humanas (antropocentrismo).
• A primeira vez que se falou de «civilización» foi no século XVIII, relacionada coa teoría do progreso. Os ilustrados comezaron por contrapoñer civilización (expresión da nova forma de vida racional que eles representaban) ao «feudalismo»; por extensión, pasou a asociarse con barbarie, salvaxismo ou, en xeral, atraso.
• Inmanencia e autonomía da natureza. O século da ciencia natural.

A Autonomía da Razón

A razón é suficiente en si e por si mesma, polo que se esixe confianza nela e, en consecuencia, a decisión de servirse dela con independencia, sen outros límites que os que veñen dados pola súa propia natureza.

Os Límites da Razón

Veñen impostos pola súa propia natureza.

A razón é a mesma en todos os pobos, homes, culturas e épocas, e ten unha «esencia ou natureza» fixa, aínda que susceptible de ser desenvolvida.

Carácter Crítico da Razón

• Contra os prexuízos que a cegan e a paralizan (a ignorancia).
• Contra a tradición, en tanto que oprime sen outra lexitimidade que a de ser pasado, impedindo o tratamento racional desta de cara á súa continuidade enriquecida e asimilada, lonxe de calquera imposición.
• Contra a legalidade baseada na autoridade externa e non no xuízo da razón.
• Contra un xeito determinado de entender a relixión que conduce á superstición e á idolatría.

Carácter Analítico da Razón

Afastamento do innatismo.

• Capacidade de adquirir coñecemento con base na experiencia e no empírico (referencia esencial).
• Capacidade de analizar o empírico, tratando de comprender, coa axuda do racional, a realidade.

A Secularización da Razón

• Fronte ao teocentrismo, o fisiocentrismo: a natureza constituirá o centro e o punto de referencia.
• Fronte ao «providencialismo divino», manterase a fe no progreso continuo e sen límites da razón e da humanidade.
• Fronte á redención sobrenatural, a sociedade e a historia como marco e horizonte de salvación (os homes sairán da súa situación infeliz grazas ao seu traballo).