Pronominais Galegos: Clasificación, Función e Colocación

Aspectos Clave na Análise de Pronominais Galegos

Para analizar un pronome en galego, considera os seguintes puntos:

1. Clasificar o pronome en átono ou tónico.
2. Identificar persoa e xénero, se o ten.
3. Determinar a función que realiza.
4. Comentar sobre o alomorfo, se procede.
5. Razoar a colocación: proclítica ou enclítica.

1. Pronome Tónico

Os pronomes tónicos teñen libre colocación e poden desempeñar diversas funcións:

1. Suxeito: Aqueles que utilizas cando conxugas un verbo. Tamén cando comparas: é máis alto do que pensas ti.
2. Termo de preposición ou conxunción: Isto é para ...

2. Persoa e Xénero

Identifica a persoa (1ª, 2ª, 3ª) e o xénero (masculino, feminino) do pronome, cando sexa aplicable.

3. Función que Realiza

Pronominais Tónicos

• A) Suxeito: (Ver punto 1.a)
• B) Atributo: Acompañan aos verbos ser, estar, parecer, semellar.
• C) Complemento Directo (CD) con preposición.
• D) Complemento Indirecto (CI) con preposición.
• E) Vocativo.

Pronominais Átonos

Con función específica:

• Complemento Directo (CD) sen preposición.
• Complemento Indirecto (CI) sen preposición.
• Atributo.
• Reflexivo (sempre CD): Acción sobre a mesma persoa (me, te, se, nos, vos).
• Recíproco: Varias persoas (se non hai CD é CD, se hai é CI) (me, te, se, nos, vos).

Sen función específica:

• Pronominal: Morfema integrado na forma verbal (me, te, se, nos, vos).
• Impersoal: Non ten suxeito. Verbo en 3ª persoa.
• Pasiva reflexa: Verbos en 3ª ou 6ª persoa. Para diferenciar a pasiva reflexa (P3), se se pode pasar a plural, é pasiva reflexa.
• Dativo de interese: Uso innecesario (me, che, nos, vos, lle, lles).
• Dativo de solidariedade: (che, lle, vos, lles) Introducen ao interlocutor na conversa.

4. Alomorfos

Do pronome de 3ª e 6ª persoa de CD (o, a, os, as):

1. Se o verbo ou pronome ao que se une remata en -R ou -S, aparecen as formas -lo, -la, -los, -las.
2. Se o verbo ao que se une acaba en ditongo, aparecen as formas -no, -na, -nos, -nas.

5. Colocación do Pronome

Cando se coloca antes do verbo, van en proclise (forma proclítica). Cando se coloca despois do verbo, van en enclise (forma enclítica).

Regras Xerais de Colocación

• Os pronomes tónicos teñen libre colocación.
• O pronome átono nunca encabeza unha oración.
• A posición natural dun pronome átono é despois do verbo e pegado a el (enclise).

1) Cando un pronome depende dun só verbo. Condicións que provocan proclise:

1. Enunciados exclamativos ou interrogativos.
2. Negación.
3. Cando antes do verbo hai un indefinido (excepcións: algún, demasiado, máis, os máis, menos, moi, moito, outro, tal, tan, tanto, un, os demais).
4. Un adverbio.

(Excepcións: Onte e os relacionados; antes, daquela, agora, despois; ás veces, de cando en vez; enriba, debaixo, diante, detrás; dentro, fóra, preto, lonxe; adverbios rematados en -mente cunha pausa diante).

5. Cando o pronome que estamos a analizar leva diante unha subordinada.

2) Cando o pronome depende de dous verbos:

Dúas posibilidades: debe-te levar / debe levarte.

Se hai algo que o impida, só afecta ao primeiro verbo: non te debe levar, non debe levarte.

3) Dous verbos unidos por un elemento de relación:

Hai-te que levar / hai que levarte / hai que te levar.

Se hai algo que o impida:

Non te hai que levar / non hai que levarte / non hai que te levar.