Principios Metafísicos e Éticos na Filosofía Grega Clásica

1. A Teoría do Cambio

O cambio é o paso da posibilidade á realidade que se produce no transcurso do tempo.

2. Os Sofistas e o Problema da Polis

Os sofistas, na súa maioría estranxeiros, eran individuos moi coñecedores e cultos debido ás súas viaxes. Traballaban como educadores dos mozos e resaltaban a oratória e a erística. Non formaron unha escola.

Os sofistas renunciaron a coñecer a verdade sobre a natureza social e consideraban as leis convencionais carentes de valor absoluto.

Buscaban un sistema de pensamento con principios universais, e dos seus coñecementos derivaban conclusións de carácter práctico. Destacan Protágoras e Gorxias.

3. A Teoría Platónica das Ideas: Mundo Sensible e Intelixible

O Demiúrgo é eterno, inmutable, intelixente e bo. Configura o universo moldeando a materia, tomando como modelo as Ideas, do cal resulta unha imitación imperfecta destas.

Esta materia imperfecta organízaa o Demiúrgo segundo a mesma orde racional do mundo intelixible. Polo tanto, a estrutura do universo pode ser coñecida polo ser humano, xa que a súa natureza é racional.

O mundo sensible é o resultado da materia orixinaria, caótica e amorfa, e das Ideas que actúan como modelos.

No mundo intelixible, as Ideas forman un sistema de relacións necesarias entre si e cunha xerarquía. Nela atopamos ideas éticas e estéticas, ideas matemáticas, ideas particulares e a Idea de Ben, que é o principio unificador das Ideas e que as supera en dignidade.

4. A Teoría das Causas (Aristóteles)

A ciencia explica as cousas a partir das súas causas. Polo tanto, Aristóteles distingue catro tipos de causas do cambio ou actualización da potencia dunha materia:

• Causa material: Aquilo a partir do cal algo cambia na súa composición.
• Causa formal: Aquilo que fai que unha cousa sexa o que é, a súa esencia.
• Causa eficiente: Aquilo que inicia o proceso de cambio, o axente produtor da cousa.
• Causa final: Aquilo para o que algo cambia, o seu propósito ou fin.

A unión de materia e forma chámase hilemorfismo. Entre estas dúas, a causa formal é a que determina o que unha cousa é e permite definila. É a causa primeira que busca a investigación filosófica natural aristotélica e que proporciona a comprensión do real. É tamén a natureza segunda, xa que determina as actividades propias e específicas do ser.

A causa final é aquilo ao que tende un ser.

4.1. A Causa Primeira: O Motor Inmóbil

A física aristotélica chega dedutivamente ao Primeiro Motor, que é inmóbil, eterno, acto puro, perfecto e que pensa en si mesmo. Este Motor Inmóbil ou Theos aristotélico é causa eficiente porque é tamén causa final; sen el, a potencia da natureza permanecería na inactividade, xa que é o ideal exterior e necesario da perfección.

O mundo non pode deixar de ir cara ao Theos, pero o Theos non pode ir cara ao mundo.