Principios Esenciais do Dereito Societario: Constitución, Xestión e Extinción de Empresas

Aspectos Fundamentais do Dereito Societario

1. Tipos de Sociedades e Elementos Clave

1.1. Diferenza entre Sociedades Personalistas e Capitalistas

As sociedades personalistas (como a sociedade colectiva ou a comanditaria simple) baséanse na confianza persoal entre os socios. O elemento persoal prima sobre o capital, e os socios responden de forma ilimitada e solidaria polas débedas sociais.

En cambio, as sociedades capitalistas (como a sociedade anónima ou a sociedade limitada) céntranse no capital achegado, e a responsabilidade dos socios está limitada ás achegas que fixeron.

1.2. Concepto de Socio Industrial e en que Tipo de Sociedades Pode Formar Parte

Un socio industrial achega traballo ou servizos, pero non capital. Pode formar parte de:

• Sociedades personalistas (especialmente na colectiva).
• Tamén na sociedade comanditaria simple, pero nunca pode ser socio comanditario, só comanditado.
• Nunca nas capitalistas.

1.3. Diferenza entre Escritura de Constitución e Estatutos

• Escritura de constitución: documento notarial onde se recolle o acordo fundacional da sociedade e os datos básicos (socios, capital, tipo de administración, etc.).
• Estatutos sociais: forman parte da escritura e regulan o funcionamento interno da sociedade (réxime de administración, transmisión de participacións, convocatorias, etc.).

1.4. Que é unha Participación Social?

• É a unidade de participación no capital dunha sociedade limitada (SL).
• Non é libremente transmisible e non pode cotizar en bolsa.

1.5. Que é unha Acción?

• É a unidade de participación no capital dunha sociedade anónima (SA).
• Pode ser transmitida libremente e pode cotizar en bolsa.

2. A Administración Social

2.1. Administración Social nas Sociedades Colectivas

A administración pode recaer:

• En todos os socios, por defecto, salvo pacto en contra.
• Ou nalgún ou nalgúns socios, se así se establece no contrato social.

Os administradores poden ter facultades individuais ou conxuntas para actuar en nome da sociedade.

2.2. Administración Social nas Sociedades Comanditarias

Hai dous tipos de socios:

• Colectivos: administran a sociedade e responden de forma ilimitada.
• Comanditarios: non poden administrar, só achegan capital e teñen responsabilidade limitada.

2.3. Administración Solidaria e Mancomunada

• Solidaria: calquera administrador pode actuar por si só en nome da sociedade.
• Mancomunada: requírese a actuación conxunta de varios administradores (por exemplo, dous asinantes conxuntos).

2.4. Razón Social nas Sociedades Comanditarias

• Debe incluír o nome dun ou varios socios colectivos + “e Compañía” + a expresión “Sociedade en Comandita” ou “S. Com.”.
• Nunca pode aparecer o nome dun socio comanditario.

3. Os Socios: Dereitos, Obrigas e Responsabilidade

3.1. Dereitos e Obrigas do Socio

Dereitos:

• Participar nos beneficios.
• Votar nas xuntas.
• Recibir información.
• Transmitir a súa participación (con límites na SL) ou accións.

Obrigas:

• Realizar o desembolso comprometido.
• Respectar os estatutos.
• Asumir perdas nos límites da súa achega.

3.2. Responsabilidade dos Socios nas Sociedades Colectivas polas Débedas Sociais

• Os socios responden de forma ilimitada, solidaria e subsidiaria.
• Isto significa que os acredores poden reclamarlles as débedas persoalmente se a sociedade non paga.

3.3. Reparto de Beneficios e Perdas nas Sociedades Colectivas

• Regúlase polo contrato social.
• Se non se fixa, repártese segundo a achega entre os socios capitalistas.
• Os socios industriais teñen dereito a beneficios, pero non responden das perdas se non se pacta outra cousa.

3.4. Responsabilidade dos Socios Comanditarios respecto das Débedas da Sociedade

• Responden só co capital achegado, é dicir, responsabilidade limitada.
• Non responden co seu patrimonio persoal, sempre que non interfiran na xestión.

3.5. Separación e Exclusión do Socio

Separación:

O socio decide saír por causas previstas na lei ou nos estatutos (por exemplo, modificación do obxecto social).

Exclusión:

É a sociedade quen expulsa o socio por incumprimentos graves ou causas estatutarias.

En ambos casos:

• Debe valorarse a participación do socio.
• Devólveselle o valor correspondente.

4. O Capital Social e o Patrimonio

4.1. Concepto de Capital Social e Patrimonio. Diferenzas

• Capital social: Cifra contable que permanece constante durante toda a vida da sociedade, a non ser que haxa un aumento ou redución de capital social. É o valor das achegas dos socios recollido nos estatutos; é fixo salvo modificación. É unha cifra constante e inalterable nos estatutos.
• Patrimonio: Conxunto de bens, dereitos e obrigas da sociedade en cada momento. Pode variar coa actividade, perdas ou beneficios. Pode coincidir coa cifra de capital social na data de creación da sociedade.

Diferenza clave: o capital é contable e estatutario; o patrimonio é real e cambiante.

4.2. Diferenza entre Subscrición e Desembolso

• Subscrición: compromiso de achegar unha cantidade de capital.
• Desembolso: pago efectivo desa cantidade.

Por exemplo, nunha ampliación de capital, pódese subscribir accións pero desembolsar só unha parte ao principio.

4.3. Aumento do Capital Social

Pode facerse por:

• Creación de novas participacións.
• Emisión de novas accións.
• Elevación do valor nominal das xa existentes (participacións e accións).

Requírese:

• Acordo da xunta xeral (con quórum reforzado).
• Modificación dos estatutos.
• Escritura pública e inscrición no Rexistro Mercantil.

4.4. Redución do Capital Social

Pódese facer para:

• Devolver achegas aos socios.
• Cubrir perdas.
• Crear ou aumentar reservas.

Tamén require:

• Acordo da xunta.
• Modificación estatutaria.
• Inscrición no Rexistro.

5. As Contas Anuais

5.1. Concepto de Contas Anuais

As contas anuais son documentos que reflicten a situación económica e financeira da sociedade ao final de cada exercicio.

Obxecto:

Ofrecer unha imaxe fiel do patrimonio, da situación financeira e dos resultados da sociedade.

Contido:

Inclúe obrigatoriamente:

• Balance.
• Conta de perdas e ganancias.
• Estado de cambios no patrimonio neto.
• Estado de fluxos de efectivo (obrigatorio en certas sociedades).
• Memoria explicativa.

5.2. Quen Formula o Proxecto de Contas Anuais?

Corresponde aos administradores da sociedade, que deben formulalas no prazo máximo de 3 meses desde o peche do exercicio social.

5.3. Aprobación das Contas Anuais

Corresponde á xunta xeral de socios ou accionistas, que debe aprobalas nun prazo de 6 meses desde o peche do exercicio.

5.4. Depósito das Contas Anuais

Quen as deposita?

O órgano de administración, unha vez aprobadas.

Onde?

No Rexistro Mercantil correspondente ao domicilio social, no prazo dun mes desde a aprobación.

5.5. Aplicación do Resultado (Beneficio ou Perda)

• Se o resultado é positivo: repártese segundo o previsto nos estatutos ou por acordo da xunta. Pode destinarse a reservas, dividendos ou reinvestirse.
• Se é negativo: pode compensarse con reservas ou, se é grave, motivar medidas como a redución de capital ou incluso a disolución.

6. Creación, Modificación e Extinción da Sociedade

6.1. Como se Crea unha Sociedade?

1. Acordo entre os socios.
2. Redacción dos estatutos sociais.
3. Escritura pública ante notario.
4. Inscrición no Rexistro Mercantil.
5. Trámites fiscais e laborais (NIF, IAE, Seguridade Social, etc.).

6.2. Modificación dos Estatutos e Quórum

• Necesítase acordo da xunta xeral.
• Os requisitos de quórum e maiorías dependen do tipo de sociedade:
  • En SL: maioría dos votos válidamente emitidos que representen, como mínimo, a metade do capital social.
  • En SA: presenza mínima do 50% do capital subscrito con dereito a voto e aprobación por 2/3 dos votos presentes ou representados (salvo que os estatutos establezan outra cousa).

6.3. Documentación e Transmisión das Participacións Sociais (SL)

• Non hai títulos físicos; quedan reflectidas no libro de socios.
• A transmisión está restrinxida (pode necesitar aprobación da xunta ou dereito de adquisición preferente).
• Requírese escritura pública e inscrición no libro de socios.

6.4. Documentación e Transmisión das Accións (SA)

• Poden ser títulos físicos (accións ao portador ou nominativas) ou anotacións en conta.
• A transmisión é libre, salvo limitacións estatutarias.
• Non require escritura pública, pero si anotación no libro rexistro de accións nominativas.

6.5. Disolución, Liquidación e Extinción da Sociedade

Disolución:

Cesa a actividade ordinaria da sociedade, pero segue existindo para liquidarse. É o acto polo que se inicia a extinción da sociedade.

Causas: acordo da xunta, perdas graves, finalización do prazo, etc.

Liquidación:

• Nomeamento de administradores liquidadores.
• Pago de débedas.
• Distribución do remanente entre os socios.

Extinción:

Unha vez liquidada, procédese á inscrición da extinción no Rexistro Mercantil, co cal desaparece legalmente a sociedade.