Politika Makroekonomikoak: Helburuak, Irizpideak eta Motak

Politika Makroekonomikoak: Definizioa eta Garrantzia

Def.: Estatuak ekonomian esku hartzeko eta herrialdearen garapen ona sustatzeko hartzen dituen neurriak dira (ekonomian eragiteko).

Helburuak: Estatuaren Ongizatea Lortzea

• Ekonomia-hazkundea

  Estatuak esku hartzen du ekoizpen-maila handitzeko. Merkatu-ekonomia boladen menpe dagoenez, Estatua ekonomia-zikloen arteko gorabeheren ondorio negatiboak arintzen eta minimizatzen saiatzen da. Honen ekonomia-adierazle nagusiak: BPGd eta NPGd.

• Enplegu Betea

  Oso zaila da herrialdeko biztanleria aktibo guztiari lana ematea. Biztanleria aktiboaren %98 okupatuta badago, ENPLEGU BETEA da. Neurtzeko adierazle nagusiak: jarduera-tasa, okupazio-tasa eta langabezia-tasa.

• Prezioen Egonkortasuna

  Ondasunen eta zerbitzuen prezioak kontrolatzea funtsezkoa da, kontsumitzaileek erosteko ahalmena ez galtzeko eta ziurgabetasuna saihesteko. Prezioen bilakaera neurtzeko, gobernuek KPIaren aldakuntza erabiltzen dute.

Irizpideak: Garapen Iraunkorra eta Ekitatea

• Iraunkortasuna

  Ekonomia-hazkundea areagotu behar da, baina ez edozein preziotan. Herrialde bateko biztanleen aberastasuna eta ongizatea lortzeko, ingurumena errespetatu behar da. Baliabideak kudeatzean, kontuan izan behar da etorkizuneko belaunaldien hazkunde- eta ongizate-aukerei ez zaiela kalterik egin behar.

• Ekitatea

  (Banaketa justua, aukera berdinak izateko): Merkatuaren funtzionamenduak desorekak sortzeko joera du. Estatua horiek zuzentzen saiatzen da, errentaren birbanaketaren bidez.

Politika Makroekonomiko Motak

• Zerga-politika

  Def.: Estatuak ekonomia-jarduera areagotzeko edo murrizteko helburuarekin abian jarritako ekintzen multzoa. Zerga-bilketa eta gastu publikoaren aplikazioa erabiltzen ditu (biztanleen poltsikoetan diru gehiago edo gutxiago edukitzea eragin dezake).

• Moneta-politika

  Def.: Herrialdeko banku zentralak prezioen egonkortasunari eusteko hartzen dituen neurrien multzoa. Zenbait aldagai erabiltzen ditu, hala nola zirkulazioan dagoen diru kantitatea eta diruaren prezioa. Europako Banku Zentralari dagokio (zenbat diru aterako/inprimituko den erabakitzen du).

• Kanpo-politika

  Estatuak beste herrialde edo ekonomia batzuekiko transakzioak kontrolatzeko erabiltzen dituen neurriak dira, hala nola moneten truke-tasak, inportazioak murrizteko eta esportazioak areagotzeko neurriak. Nazioarteko merkataritzari buruzko erabakiak Bruselan hartzen dira, eta Estatuek ez dute ia esku hartzen (Europar Batasunak erabakitzen du).

• Errenta-politika

  Helburua: prezioak egonkortzea, inflazioa kontrolatzeko. Estatua: produktu ezegonkorrenen prezioak kontrolatzen saiatzen da; funtzionarioen soldatetan eragiteko aukera du; eta enpresei gutxieneko edo gehieneko soldatei buruzko gomendioak emateko aukera du.

Politikak bi motatakoak izan daitezke:

• Epe laburrekoak: Koiunturalak.
• Epe luzekoak: Egiturazkoak.

Zerga-politika: Xehetasunak eta Tresnak

Def.: Herrialde kideek beren herrialdeetako ekonomian esku hartzeko duten tresna nagusia da (kanpo-politikari eta moneta-politikari buruzko erabakiak hartzeko eskumena Europar Batasunari dagokio). Zerga-politikaren bidez, zenbat sarrera lor daitezkeen eta zenbateko gastuak diren beharrezkoak Estatuak finkatutako helburuak lortzeko zehazten da. Horretarako, biztanleriaren erreakzioa eta iruzurraren aurkako neurriak hartzen dira kontuan.

Zerga Tresnak

• Ahalmeneko zerga-politika

  Krisialdi-egoeretan asko laguntzen dute ondasunen eta zerbitzuen ekoizpen-maila jaitsi ez dadin. Adibideak: obra publikoetarako programak, enplegu- eta prestakuntza-planak, transferentzia-programak.

• Egonkortzaile automatikoak

  Ekonomia-zikloaren eta atzeraldiaren arteko trantsizio-faseak laburragoak eta ez hain traumatikoak izatea lortzen da.

• Zerga proportzionalak

  Zerga-tasak denei berdin aplikatzen zaizkie, berdin dio gehiago edo gutxiago irabazi.

• Zerga gehikorrak

  Zerga-tasa irabazten denaren arabera aplikatzen da.

• Gizarte-kotizazioak

  Gizarte Segurantzari egindako ekarpenak (ordaintzen dioguna).

• Langabezia-prestazioak

  Estatuak langabezia-egoeran daudenei ematen dizkien diru-laguntzak.

Zergak automatikoki egokitzen dira ekonomia-zikloaren faseei. Ekoizpena handitzen denean, diru-sarrerak ere handitzen dira.

Defizit Publikoa Finantzatzeko Moduak

• Zor publikoa jaulkitzea

  Dirua eskatzea enpresa eta partikularrei, balore-titulu batzuen truke.

• Zergak igotzea

  Zergak igotzea edo beste batzuk ezartzea gehiengoaren aurkako neurriak dira, eta ondasunen eta zerbitzuen eskaria jaistea eragin dezakete.

• Zirkulazioan dagoen diru-kantitatea handitzea

Presio Fiskala Espainian

Herritar batek jasotzen duen errentatik edo irabazietatik zenbat zerga ordaintzen dituen adierazten du.