Platonen Errepublika: Justizia eta Gizarte Egitura

Sarrera: Platonen Justiziaren Ikuspegia

Platonen Errepublika lanaren oinarrizko ideia da estatuaren egonkortasuna eta justizia lortzen direla klase bakoitzak berez dagokion funtzioa betetzen duenean. Platonen arabera, justizia estatuan ez da indibidualismoaren emaitza, baizik eta klaseen arteko harmoniaren eta lankidetzaren ondorioa, eta horrek gizartearen egonkortasuna eta ongizatea bermatzen ditu.

Platonen ikuspegiaren arabera, estatuaren egonkortasuna lortzen da klase bakoitzak bere eginkizuna betetzen duenean. Gizartearen hiru klase nagusiak hauek dira:

• Ekoizleak: Nekazariak, artisauak eta merkatariak.
• Zaindariak (edo Gerlariak): Estatua defendatzeaz arduratzen direnak.
• Filosofo-agintariak: Gizartea zuzentzen duten jakintsuak.

Hauek funtzio zehatzak dituzte, eta bakoitzak berea betetzen badu, justizia lortuko litzateke.

Aldeko Argudioak: Egonkortasuna eta Espezializazioa

Alde batetik, gizartearen zatiketa eta bere eginkizunak funtzionatzen duen eredu gisa uler daiteke. Esate baterako, garapen industrialeko gizarteetan, lanaren espezializazioa eta funtzioen banaketa gizartearen egonkortasunerako ezinbestekoak dira. Horrela, gizartearen egonkortasuna eta elkarbizitza sustatzen dira.

Estatuko klase bakoitzak bere rola betetzen duenean, gizarteak oreka lortzen du, eta erregimen autoritarioek (adibidez, Platonen filosofia politikoaren araberako erregimen batek) ordena eta segurtasuna bermatzen dituzte. Horregatik, Platonen ustez, justizia lortzen da eginkizun bakoitza egoki betetzen delako, eta horren bidez gizartearen oreka mantentzen da.

Kontrako Argudioak: Autoritarismoa eta Askatasun Mugatua

Bestalde, Platonen ideiek batzuetan kutsu autoritarioa dutela argudiatu daiteke, eta hori bere gizartearen hierarkian ikus daiteke, non funtzio bakoitza modu zurrunean finkatuta dagoen. Horrela, gizartearen espezializazio hori indibidualitatearen eta askatasunaren aurka egiten da.

Gizarteko norbanakoek ez dute aukera askatasun osoz bizitzeko, eta beraz, justizia eta ongizate soziala ez lirateke beti bermatuko. Adibidez, Platonen ereduaren bidez, pertsona bat klase baten barruan finkatzen da bere ezaugarrien arabera (adibidez, adimen altuagoa dutenak filosofo-agintarien klasean sartzen dira). Horrek, funtsean, norbanakoen aukera-askatasuna mugatzen du eta gizartearen dinamika sozialek pertsonen baliabideak askatasunez garatzeko oztopoak sortzen dituzte.

Gainera, Platonen erregimenak botere-kontzentrazioa eta elitismoa bultza ditzake, eta horrela justizia desorekatuagoa bihurtzen du.

Ondorioa: Platonen Ideiak Gaur Egungo Gizartean

Platonen ikuspegian dagoen hutsune bat da: justizia egonkortasunaren eta funtzioaren arteko harmonian oinarritzen da, baina askatasun politikoak eta gizartearen zein norbanakoaren aukera-askatasunaren aldeko ikuspegia kontuan hartuz, ez da beti berme sendoa lortzen gizarteak justizia izateko.

Horregatik, nire ikuspegitik, Platonen ideiak garrantzitsuak dira, baina gaur egungo gizarteetan askatasunaren eta aukeraren garrantzia ere nabarmentzekoa da. Gizarte demokratikoek askatasuna sustatzen dute, eta horrek gizartearen bertuteak eta justizia behar bezala garatzea ahalbidetzen du.

Horregatik, Platonen ideia egokia izan daiteke funtzio eta eginkizunen arabera funtzionatzeko, baina ez du justizia beti errazten, askatasunaren eta eskubideen sustapenik gabe.