Piageten Garapen Kognitiboa: Estadio Sentsoriomotorra

Erreakzio Zirkular Primarioak

Haurrak bere gorputzarekin lotutako jarduera atseginak ustekabean aurkitzen ditu, esaterako, hatza miazkatzea edo eskuak eta oinak mugitzea.

Plazera sentitzean, haurrak ekintza hauek behin eta berriz errepikatzen ditu.

Piagetek ekintza hauei "zirkularrak" deitu zien errepikatzen direlako, eta "primarioak" haurraren gorputzean zentratuta daudelako.

• Ez dago berez imitaziorik, baina bai kutsatzea. Hala, pertsona helduak haurrek egiten duten ekintza bat imitatzen duenean, haurrek askotan errepikatzen dute.
• Era berean, ez dago objektuaren kontserbaziorik edo iraunkortasunik, baina haurrek gelatik irtetean ama desagertzen den lekuan mantentzen dute begirada, edo aurretik ikusmenarekin jarraitu duten objektu bat poliki-poliki desagertzen den puntura arte.
• Honako hauen arteko koordinazioak gertatzen dira: Entzumena eta fonazioa; entzumena eta ikusmena; ikusmena eta ukipena; ikusmena eta heltzea; ikusmena eta ukimena, eta ikusmena eta sentsazio zinestesikoak.

3. Azpiestadioa: 4-8 Hilabete Bitartean

Bigarren Mailako Erreakzio Zirkularrak

Bigarren mailako erreakzio zirkularrek zuzenean luzatzen dituzte lehen mailako erreakzio primarioak, eta, funtsean, eskema ezagunak errepikatzeko joera dute (astindu, mugitu, igurtzi, jo eta abar), baina lehen mailako erreakzioak norbere gorputzari aplikatzen zitzaizkion bitartean, orain bigarren mailakoak kanpoko munduari aplikatzen zaizkio. Eta oraindik ez dago joera intentzionalik.

Baina objektuaren eta umearen artean oztopo bat jarriz gero, haurrek oraindik ikus dezaketena, ez dute inolako mugimendurik egingo objektua lortzeko eta oztopoa baztertzeko.

Jokabide Intentzionala

Jean Piageten teoriaren arabera, jokabide intentzionala haurrak helburu zehatz bat lortzeko egiten dituen ekintza deliberatu eta planifikatuak dira. Kontzeptu hau funtsezkoa da garapen kognitiboan, haurrek ekintza erreflexu eta automatikoetatik helburuek gidatutako jokabide konplexuagoetara nola igarotzen diren erakusten baitu.

Adibidea:

Puzzle bat egitea: Haur batek puzzle bat osatu nahi du (helburua). Horretarako, piezak bilatu eta leku egokian jartzen ditu (bitartekoak). Prozesu honek helburu finala lortzeko pausoak planifikatzea eta gauzatzea dakar.

5. Azpiestadioa: 12-18 Hilabete Bitartean

Objektuaren iraunkortasuna eta eskema berriak ekoizteko fasea da, ustekabeko emaitzak erreproduzitzeaz gain, berritasuna bere horretan arakatu eta bilatzekoa.

Esperimentazio Aktiboaren Bidezko Bitarteko Berriak

• Urarekin esperimentatzea: Objektu desberdinak jartzea eta flotatzen duten ikustea.
• Euskarri edo kordel jokabideak: Objektu urrunduak tantaka erakartzea (lotuta dagoen objektua kordel edo zinta baten amaieran hurbiltzea, manteletik tira egitea bere eskuetatik urrun dagoen gatzontzi batera iristeko, eta abar).
• Tresnak erabiltzea: Makila, kanabera edo adar bat erabiltzea, besoarekin iristen ez den lekuetara iristeko eta bere eskutik urrun dauden objektuak hurbildu ahal izateko.

Freud eta Piageten Interpretazioak

Freudek Fort-da joko hau proposatzen du lehen sinbolizazio sortzaile baten erakusgarri gisa. Sinbolizazioa, kasu honetan, falta den objektu garrantzitsu bat ekintzaren bitartez birsortzea da, amarengandik banantzearen edo ama ez izatearen larritasuna jasateko modu gisa.

Lotuta egon ondoren, banandu egin behar da, mundu sinbolikoan sartzeko aukera emanez.

Estadio errepresentatibora eta adimen preoperazionalera iristeko urrats gisa.

Lehen presente zegoen eta orain desagertzen den objektu horrek posible egiten du, bere oroimenean, haurrak izen bat, hitz bat jartzea.

3 Mendien Proba

Haur bati kolore eta tamaina desberdineko hiru mendi dituen maketa handi bat aurkezten zaio. Haurra mahaiaren alde batean eserita dago, eta mendiak ikuspegi jakin batetik ikusten ditu. Ondoren, panpin bat aulki batean jartzen du, mendien perspektiba desberdin bat eskaintzen dion posizio batean.

Ondoren, haurrari hainbat irudi ematen zaizkio, hiru mendien argazkiak hainbat ikuspegitatik erakusten dituztenak, eta panpinak ikusiko lituzkeen mendien perspektiba duen irudia aukeratzeko eskatzen zaio. Adin horietako haurrek, normalean, beren ikusmenari dagokion irudia aukeratzen dute, panpinak duen posizioa kontuan hartu gabe.

Itzulezintasuna

Ekintzak mentalki leheneratu daitezkeela esan nahi du: objektu bat formaz aldatzen bada, jatorrizko formara itzul daitekeela.

Adibidea:

Haur batek ikusten badu ura edalontzi zabal eta baxu batetik edalontzi altu eta estu batera nola isurtzen den, pentsa dezake ur gehiago dagoela edalontzi altuan, uraren maila altuagoa delako. Ez du ulertzen ura jatorrizko edalontzira berriro isuriz gero, ur kantitateak bere horretan jarraitzen duela.

Inbarianteak Eskuratzea: Identitateak eta Funtzioak

Inbarianteak objektu baten funtsezko ezaugarriak dira, objektu hori halakotzat ezagutzea ahalbidetzen dutenak, nahiz eta horren beste ez-funtsezko ezaugarri batzuk aldatu.

Inbarianteak identitateak edo funtzioak izan daitezke, ezaugarri edo erlazio bat identifikatzen duten arabera. Estadio honetan aurrerapen garrantzitsuak egiten dira horiek eskuratzeko:

Identitateak:

Identitateen osatze prozesuak objektuaren iraunkortasuna lortzen jarraitzea dakar.

Adibidea:

Haur batek ulertzen du gaileta bat puskatan apurtuz gero, gaileta kopurua berdina izaten jarraitzen duela.

Funtzioak:

Beha daitezkeen gertaeren arteko erlazio funtzional sinpleak identifikatzeari dagokio. Hala, haurrak gai dira bi gertakarik izan dezaketen harremanaz jabetzeko: gauza bat gertatzen da lehenago beste bat gertatu delako, edo bata bestearen mende dagoelako.

Adibidea:

Haur batek ulertzen du koilara bat jateko erabiltzen dela, eta funtzio hori ez dela aldatzen koilara material edo tamaina desberdinekoa izan arren.