Panorama da Literatura e Cultura Galega: Movementos, Autores e Obras Clave

Movementos e Correntes Culturais e Literarias Galegas

Explora os principais movementos e correntes que marcaron a literatura e cultura de Galicia, desde o simbolismo ata as vangardas e a narrativa contemporánea.

Saudosismo Portugués

Momento poético simbolista que ve na saudade a esencia do pobo e da cultura portuguesa. A influencia apréciase no tratamento do tema da soidade, na utilización de estrofas curtas (sonetos) e no maior cultivo da lingua.

Agrarismo

Movemento reivindicativo que estimulou a conciencia política do campesiñado galego, organizándoo en sociedades que se manifestaron a través da prensa, mitins e concentracións agraristas.

Irmandades da Fala

Movemento político que definiu a Galicia como unha nación; un país dotado de lingua, territorio, historia, institucións e cultura propias e diferenciadas. Desenvolveron un gran traballo cultural, reivindicando e promovendo o uso do galego en ámbitos formais.

Xeración Nós

Grupo formado polos homes que fundaron a revista Nós e promovido polas Irmandades. V. Risco, R. Otero Pedrayo, F. Cuevillas e Castelao formaron o seu núcleo.

Vangardas

Conxunto de movementos artísticos internacionais desenvolvidos entre 1910 e 1930 en Europa. Son coñecidos como “ismos”, como o futurismo, cubismo, dadaísmo, surrealismo e creacionismo.

Neotrobadorismo

Consistiu nunha recreación libre dos temas amorosos e do estilo paralelístico das cantigas trobadorescas. Caracterízase polo uso de metáforas e imaxes de inspiración vangardista ou popular.

Socialrealismo

Tendencia moi cultivada, cun forte compromiso cívico con Galicia e coas clases populares. Denuncia a explotación dos traballadores, o imperialismo, o racismo e as desigualdades do capitalismo, amosando solidariedade cos oprimidos de Galicia e do mundo.

Autores e Obras Destacadas da Literatura Galega

Un percorrido polos escritores máis influentes e as súas obras emblemáticas, desde a renovación das vangardas ata a nova narrativa.

Autores da Renovación na Época das Vangardas

• Manuel Antonio
• Álvaro Cunqueiro
• Amado Carballo
• F.B. Brey
• Manuel Luís Acuña

Nova Narrativa Galega

No aspecto formal, caracterízase pola ruptura da cronoloxía, o monólogo interior e a práctica da técnica do ollo cinematográfico. No aspecto temático, presenta personaxes anónimos e marxinais, suxire o absurdo existencial, a agresividade oculta e desenvólvese en ambientes opresivos e claustrofóbicos.

Autores da Nova Narrativa:

• X.L.M. Ferrín
• C. Casares
• C. Gonsar
• X. Torres
• M.X. Queizán
• G.R. Mourullo

X.L.M. Ferrín

Autor clave na evolución da literatura galega contemporánea. Os seus temas recorrentes inclúen a opresión e a violencia, a fugacidade do tempo, a soidade e a solidariedade, o amor e o desamor, a épica e os mitos. Posteriormente, achegouse á poesía sociopolítica.

Obras de X.L.M. Ferrín:

• Voce na néboa
• Con pólvora e magnolias

Luís Seoane e Lorenzo Varela

Autores pertencentes ao círculo de exiliados galegos.

Obras e Autores Específicos

• De catro a catro: Poemario publicado por Manuel Antonio.
• O porco de pé: Obra de carácter satírico e burlesco de V. Risco, cuxo protagonista é o “Porco de pé”.

Conceptos Clave e Lexislación Lingüística en Galicia

Definicións importantes e o marco legal que regula o uso e a normalización da lingua galega.

Exilio

Acción de marchar da propia terra, voluntaria ou forzadamente, por parte dun individuo.

Poesía Lírica Galega

• De carácter costumista: referida a temas rurais cunha nova perspectiva crítica e humorística.
• De carácter intimista: referida ao amor e á natureza.
• De carácter ético-cívico: referida aos postulados agraristas e, máis tarde, aos nacionalistas.

Poesía Narrativa Galega

Unha forma de expresión poética que desenvolve unha historia ou relato.

A Lexislación en Relación á Lingua Galega

A Constitución Española é a máxima lei do Estado español. Grazas a ela garántense os principios básicos de liberdade das persoas e de todo o territorio. En canto ás linguas, establece que son oficiais o galego, o éuscaro, o catalán e o castelán. O castelán é oficial en todo o territorio do Estado; os cidadáns teñen o dereito e a obriga de utilizalo, e ninguén pode ser discriminado por razón lingüística.

O Estatuto de Autonomía de Galicia

Aprobado en 1981, declara que o galego e o castelán son cooficiais, recoñecendo o galego como lingua propia de Galicia. Entendendo que goza de menor prestixio ca o castelán, establece que as administracións farán o posible por desenvolver con normalidade o uso deste idioma.

Lei de Normalización Lingüística e PXNL

A Lei de Normalización Lingüística e o Plan Xeral de Normalización Lingüística (PXNL) desenvolven o proceso de normalización do idioma galego. No ano 2004 aprobouse o PXNL, que organiza todas as accións normalizadoras do idioma.

Listaxe de Autores e Obras Clave

Unha compilación das obras máis representativas dos autores galegos mencionados.

Ramón Cabanillas

• Da terra asoballada
• No desterro
• Vento mareiro
• A rosa de cen follas
• Na noite estrelecida
• O bendito San Amaro

Antonio Noriega Varela

• Montañesas (inclúe Do ermo)

Ramón Otero Pedrayo

• Os camiños da vida
• Arredor de si

Amado Carballo

• Proel
• O galo

Castelao

• Un ollo de vidro
• Memorias dun esquelete
• Cousas
• Retrincos
• Os dous de sempre
• Sempre en Galiza

Rafael Dieste

• Dos arquivos do trasno
• A fiestra valdeira

Álvaro Cunqueiro

• Merlín e familia
• As crónicas do sochantre
• Se o vello Sinbad volvese ás illas
• Poemas do si e do non

Eduardo Blanco Amor

• A esmorga
• Os biosbardos
• Xente ao lonxe

Ánxel Fole

• Á lus do candil
• Terra brava
• Contos da néboa

Celso Emilio Ferreiro

• A fronteira infinda
• Longa noite de pedra

Vicente Risco

• Do caso que lle aconteceu ao doutor Alveiros
• O lobo da xente
• A trabe de ouro e a trabe de alquitrán
• O porco de pé

Florentino Cuevillas

• Prosa Galega
• O Trasno na vila
• Como naceu a cidade de Ourense

F.B. Brey

• Nao senlleira