Paleolitoa eta Neolitoa: Tresnagintza eta Nekazaritza

Tresnagintza

Tresnak lanabesak egiten bizirik irauteko. Material ezberdinak erabiltzen: harriak, animalien hezurrak, larruak… Ondoren kontserbatu diren tresnak harri landuzkoak.

Behe Paleolitoa →

Harria lantzen lehena homo habilis izan. Alde batetik landutako errekarriak egiten zituen joka. Homo erectusak 2 aldeetatik lantzen zituen errekarriak. Alde biko tresnak egin zituen; hezurrak karrakatzeko, larruak lehuntzeko. Lantzak eta katialuak ere egiten.

Erdi Paleolitoa →

Neanderthalek harrietatik askatzen ziren harri puskak erabiltzen ikusi zuten. Honela, tresna espezializatuagoak egiten zituzten: gezi-muturra, aiztoak…

Zura eta ezurrak ere lanten, modu trakesetan eta larruzko jantziak egiten hasi.

Goi Paleolitoa→

Homo sapiensak herria lantzeko teknika hobetu eta horrela pieza txikiak eta zorrotzak lortu. Mikrolitoak deitutakoak. Sutan gogortzen zituzten tresna batzuk (lantza, aiztoak,......) Eta ikatsitako gauzak hobetu geziak urrunago jaurti, jantziak eta oinetako hobeto egin, Jostesn hasi …

Neolitoa

Sarrera

Nekazaritza eta abeltzaintza agertu historiaurreko aldiari esaten diogu.

Nekazaritza eta abeltzaintza

Duela 10.000 urte inguru ekialde Hurbilean, nekazaritza eta abeltzaintza sortu, Ilgoran Emankorran.

Lurralde hauetan eguraldi onari esker, gizakiak kapalekuetan kokatzen. Ikasi zuten gehien biltzen gizalandareen hazkundez eta animalien jokabidea. Biztanleriaren hazkundea zela eta janari gehiago behar izan.

Zer egin zuten? Zekitenarekin hasi ziren landareak landatzen eta animaliak etxekotzen hasi. Honetarako ingurunea eraldatu zuten eta harraparien ekonimiatik ekoizleen ekonomia ra pasatu. Oso prozesu geldoa zen, eta batzutan bi sistema hauek batera egon.

Lurralde batzuk dira. Bi ibaien artean, Tigris eta Eufrates. Lurralde hauek oso emankorrak direnez eta Ilargi erdiaren itxura dukatenez Ilgora emankorraren izena hartzen. Palestina, Libano, Israel, Siria, Iran eta irak dauden lurraldeak hartzen.

NON BIZI ZIREN? → Sedentario bihurtu. Lurraldeak zaindu behar eta ez zeukaten alde batetik bestera, janari bila, ibili beharra. Etxola sendoak eraiki, bizitzeko, uzta gordetzeko, Herrizka eginten. Non?

Ibai edo iturrietatik hurbil, erraz defendatzeko lekuetan, eta lubakiak murruak eta beste babes-sistemak. Herrixkak gehienak txikiak baina batzuk asko hazi.

NOLA BIZI ZIREN? → Autartikoak. Behar zuten guztiak ekoizten zuten. Apurka-apurka produktu-trukeak. Hasieran ospe ermateloak (bitxiak egiteko). Meatzaritza.

NOLA ANTOLATZEN ZIREN? → Hasieran berdintasunezko gizarteak. Lanak guztien artean banatzen.

Neolitoaren amaieran gizarte-desberdintasunak agertu. Ondasun-aldeak agertzen hasi.

TEKNIKA BERRIAK → Harria leuntzen hasi hobeto ebakitzeko. Mikrolitoak hobeto lantzen zituzten, horrela lanabesak eraginkorragoak.

Zeramika asmatu. Buztina modelatuz eta egosiz, ontzi gogor lortzen, likidoak gordetzeko, janaria prestazteko.

Ehuna erabiltzen hasi larruen ordez. Ehungailuak erabiltzen hariak txirikordatzeko ohialak lortzeko eta jantziak egiteko.