Osasunaren Orokorrak

Osasuna: (2)

lehen: gaixorik ez egotea

gaur: (3) alderditan oinarritzen da

-osasun fisikoa: gorputza behar bezala funtzionatzea

- osasun metala: oreka emozionala eta psikologikoa mantentzen da

- gizarte eta ingurumen : bizi garen ingurune eta gizarteak gure osasuna baldintzaren du.

Gaixotasuna: osasun galera eragiten duen organismoaren alterazioa da. (3)

- ekiologia: gaisotasunaren arrazoiak

- sintomak: gaixotasunaren agerbide subjetiboa

- seinalean: gaixotasunaren agerbide o objetiboa

Diagnostikoa: sintometan eta seinaletan oinarrituta ematen digun gaixotasunaren azalpena.

Tratamendua: gaixotasuna sendatzeko egin beharrekoa (4)

- Infekzioak: patogenoek sortuak

- Ez - infekzio esa: ez dauka patogenorik (metabolikoa, genetikoa)

- Akutuak: denbora tarte bat irauten dute

- Kromikoa: bizitza osarako

Kate epidemiologikoa:

- Agentea: parasitoa ( birus, bakteria, onddoa, prozetoa...)

- Iturria: Patogeno dagoen lekua. (4)

1. gordailua: organismo bat ( heren patogenoa bizi eta ugaldu)

2. giroa: ingurunea ( hemea patogeno bizi, ezin ugaldu)

3. Bektorea: patogenoa pertsona bati kutzatzen diogu organismoan

4. Iturrian: patogenoa dagoen lekua

Transmizioa: (2)

- zuzenekoa: patogeno kontaku fisikoaz harrapatzea

- zeharkakoa: patogenoarekin kutsatutako elementuen bidez

Sartzeko ateak: (4)

- Arnasketak bideak:( gripea, katarroa, covid...)

- Digestio aparatua: ( gastronteritis, tenia, zizareak...)

- Larruazalak: (onddoa, jarna, barizela...)

- Genitalak: ( ihesa, sifilis, gonorrea...)

Endemia: (2)

- lurralde / leku kontrako bateankonstateki

- leku onetan talyeki ematen den gaixotasuna ( malaria, denge, loaren...)

Epideamia:

lurralde / leku konkretu batean azkar kontsatutako gaixotasuna zabaldutako

Pandemia:

Epidemia bat mundu osoari zabaltzen denean

Zarrearko oztopoak : (3)

- fisikoa

- kimikoa

- biologikoa

Erantzun inmunitarioa ez- ezpezifikoak: (4)

1. Inflamatu eta berotu gunea

2. kapilarretatik unomozitoak irteten dira gunera

3. monozitoak tagozito bihurtzea

4. fagozitoek psendopnden bidez patogenoak fagozitatzen dituzte eta barne suntsitu

Erantzun inmunitario espezifiko:

Linfozitoek parte hartzen dute, antigenoak detektatzen (2)

Tl infozitoa: antigenoak detektatzea

BL infozito: antigorputzak sortzea

Erantzun inmunitarioa:

Organismo baten barruan dauden elementu eta prozesu biologikoen multzoa da, kanpoko erasoen aurrean homeostasia edo barne oreka mantentzea ahalbidetzen duena.

Tratamendua: (4)

- onddoa: antimikoak

- bakterin: antibirala

- biris: antibirda

- protnzoa: medikamentu gutxi

Bakterioak: antibiotiko

Onddoak: antinikoak

Birusak: Txertoak prebentzioa antibirdak

Protozak: medikamentu gutxi, ez oso eraginkorra

Gaixotasun tropikolak:

Malsia, Colera, dengue, fiebre horia, chongo, ebola, filariosis linfatika