Orientación e Titoría

Orientación: Conceptos Clave

A orientación é un proceso que implica educar para a vida, asesorar sobre alternativas e opcións, e capacitar para a propia aprendizaxe. Educar para a vida significa proporcionar ao alumnado a preparación necesaria para afrontar diversas situacións ao longo da súa vida. Polo tanto, a aprendizaxe debe ser funcional, práctica, conectada coa vida real e orientada ao presente e ao futuro.

Modalidades da Orientación

• Anticipadora e preventiva de problemas.
• Favorecedora da diversidade.
• Compensadora da desigualdade, déficits ou carencias.
• Asesoramento ao profesorado.

O concepto de orientación depende de moitos factores: momento, lugar, tipo de formación, experiencias, cambios sociais, etc. Inicialmente, a orientación era considerada como o labor dun especialista, e a implicación do profesorado era moi baixa ou nula.

Contextualización Histórica

A orientación xorde a través da Revolución Industrial, coa tecnificación das profesións. Parsons orientaba altruistamente aos mozos de EUA, realizando preseleccións para as empresas baseándose nos seus estudos e intereses. Parsons é considerado o "pai" da orientación profesional. Antes de Parsons, Davis tamén traballou neste campo, pero non foi tan recoñecido.

Actualmente, a orientación ten en conta outros puntos de vista e amplía o seu campo de intervención á familia, o ocio, a comunidade, etc.

Enfoque Actual

A orientación é entendida como un proceso global, onde todos os axentes implicados na educación (pais, titores, orientadores, profesionais externos) forman un equipo para axudar ao alumnado no seu desenvolvemento integral como persoa. A orientación está estreitamente ligada á educación.

Definición de Manuel Álvarez

Segundo Manuel Álvarez, a orientación é un "proceso sistemático de axuda para todas as persoas en todos os momentos, para desenvolver todas as súas condutas vocacionais que os preparen para a vida adulta mediante unha intervención técnica e continuada, baseada nos principios de prevención, desenvolvemento e intervención, coa implicación de TODOS os axentes educativos e socioprofesionais".

Evolución da Orientación e Titoría en España

LGE (1970)

A Lei Xeral de Educación de 1970 define a orientación educativa e profesional como un servizo continuado ao longo de todo o sistema educativo. Concreta as implicacións de que os alumnos teñan dereito á orientación. Cada grupo de alumnos ten un orientador. Inclúe, no horario lectivo, polo menos para 6º, 7º e 8º, unha hora para titoría. Concédelle rango legal á titoría. O Ministerio terá que poñer os medios para localizar e diagnosticar aos alumnos con necesidades especiais.

Funcións do profesor:

• Dirixir e dar unha formación integral ao neno.
• Adecuar o plan de estudos á capacidade e vocación do neno.

EGB:

• 1ª etapa: o profesor é titor.
• 2ª etapa: calquera profesor pode ser titor.
• Ambas as etapas coordinadas polo orientador.

FP: A orientación será responsabilidade do departamento de orientación.

Bacharelato: O xefe de estudos dirixe e coordina a orientación; o titor asume a titoría.

LOGSE (1990)

A LOGSE considera a orientación e a titoría como factores de calidade da educación. É a plataforma desde a que se articula a tarefa orientadora. O obxectivo é dar aos alumnos unha formación plena para formar a súa propia identidade, que lles permita desenvolver a súa capacidade para ser libres, tolerantes e solidarios. A orientación e a titoría forman parte da función docente. Cada grupo ten un titor. Os centros educativos son os que coordinan. As administracións educativas garanten a orientación para os alumnos, con profesionais preparados. Aparece a carreira de psicopedagoxía, que dá un novo enfoque á titoría.

LOE (2006)

A LOE dá un gran peso aos profesores na tarefa orientadora.

LODE (1985)

A LODE establece a función titorial e orientadora como un principio educativo onde os profesores coordinan as funcións dos alumnos.

Orientación, Titoría e Currículo

Orientación Psicopedagóxica

A orientación psicopedagóxica é un proceso de axuda continuo e sistemático, dirixido a todas as persoas en todos os seus aspectos. Pon énfase na prevención e no desenvolvemento persoal. Realízase ao longo de toda a vida e implica aos axentes educativos e sociais.

Definición de Orientar

Orientar é educar para a vida, asesorar sobre opcións e alternativas e capacitar para a propia aprendizaxe. Educar para a vida implica dar ao alumnado a preparación necesaria para poder afrontar situacións ao longo da súa vida. Polo tanto, a aprendizaxe debe ser funcional, práctica, conectada coa vida real e orientada ao presente e ao futuro.

Definición de Titoría

A titoría é a acción orientadora sobre un grupo de alumnos que leva a cabo un titor e o resto de profesores que inciden sobre ese grupo. É unha peza clave na formación integral do individuo. Pode ser grupal ou individual.

Temas que aborda a titoría:

• Información académica e profesional.
• Atención á diversidade.
• Estratexias de aprendizaxe.
• Relacións sociais.
• Prevención de problemas escolares e sociais.
• Temas transversais.
• Atención individual.

A orientación e a titoría son esenciais na educación. A orientación abarca un campo máis amplo, mentres que a titoría é parte da orientación.

Concreción Curricular

O currículo oficial (MEC e CCAA) desenvólvese a través do proxecto curricular de etapa (equipos de ciclo para todo o centro), a programación de aula (profesor para un grupo de clase) e a adaptación curricular individual.

Niveis de Atención da Orientación Escolar

1. Orientación na aula: Accións orientadoras do profesor que incide nun grupo, principalmente o titor, que é o axente máis relevante.
2. Orientación no centro: A través do orientador do centro ou o que se asigne. Require a implicación de todos os profesores de apoio. Coordinado pola Comisión de Coordinación Pedagóxica.
3. Orientación no sistema escolar.