Oinarrizko Kontzeptuak Filosofian, Zientzian eta Gizartean

Susmoaren Filosofia

Marx

Sormena, lana eta produkzioa gizakiaren funtsa dira. Produkzioa eta esplotazioa justifikatzeko ideologiak sortzen dira.

Alienazioa

Nahi duzuna egiten ari zarela uste duzu eta zoriontsua zara, baina ideologia batean sartuta zaude.

Nietzsche

Indibiduoaren bizitzaren defentsa. Bizitza ez da arrazoian oinarritutako bizikidetza, boterea handitzeko borroka baizik. (Arrazoiak desirak justifikatzen ditu.) Ahulak indartsuak baino gehiago...

Freud

Desirak erreprimitu:

• Inkontzientea
• Kontzientea: Desiren deformazio onargarria.
• Prekontzientea: Desira erreprimituak agertzeko forma (adibidez, ametsak).

Eboluzioaren Teoriak

Lamarck

Bizitza aldatzen da, bere helburuetarako egokiak diren forma berriak sortuz. Ez da azaldu behar zergatik desagertzen diren espezieak (ahulak desagertzen dira).

Darwin

Eboluzioa bi puntu nagusitan oinarritzen da:

1. Aldaketa akzidentala: Gurasoek kumeak izatean, halabeharrez sortutako aldaketak.
2. Hautespen naturala: Bizidunen arteko borrokak eragiten du. Bizirauteko aldaketa hobeak izan dituzten indibiduoek besteei lekua kentzen diete, eta horregatik desagertzen dira espezie zaharrak.

Mendel eta Teoria Sintetikoa

Mendelek genetika edo herentziaren teorian azaldu zuen nola transmititzen diren kumeetara gurasoen ezaugarriak. Horrek eboluzioaren teoria sintetikoa osatu zuen.

Determinismoa eta Indeterminismoa

Determinismoa

Uste du faktore desberdinek gure portaera nahitaez bideratzen dutela. Uste dugu askeak garela faktore horiek ez ditugulako ezagutzen.

Indeterminismoa

Askatasuna existitzen dela uste dute. Faktore horiek gure portaera baldintzatzen dute, baina aukeratu ere egin dezakegula.

Fisika eta Determinismoa

Newtonen fisikak determinismoa bermatzen du, materia determinatuta dagoelako. Fisika kuantiko berriak, ordea, indeterminismoa bermatzen du, materia energian bihurtzen delako, eta energia indeterminatua izan daitekeelako.

Bizitzaren Zentzua

Nihilismoa

Bizitzak zentzurik ez duela uste dute.

Zentzu Inmanentea

Zentzua pertsonen bizitzaren barnean dago.

Zentzu Transzendentala

Zentzua bizitzaren haratago dago.

Gizakiaren Kontzeptuak

Adimen Motak

• Linguistikoa
• Matematikoa
• Musikala
• Zinestetikoa
• Intrapertsonala
• Interpertsonala
• Espaziala
• Naturala

Sozializazioa

1. Haurtzaroan: Familian, emozionala, orokortze prozesua.
2. Gaztaroan: Giza talde desberdinak, emozional gutxiago, nerabe krisia.

Kulturaren Ikuspegiak

• Etnozentrismoa: Haren kultura hoberena dela uste du.
• Multikulturalismoa: Kultura guztiak berdinak direla uste du.
• Interkulturalismoa: Kultura desberdinek elkarren artean eztabaidatu behar dutela uste du.

Gizakiaren Jatorria

Hominizazioa

Gizakiaren eboluzioa primatetan: bipedismoa, eskuaren garapena, garunaren handitzea.

Humanizazioa

Hizkuntza, kontzeptu abstraktuak eta teknika.

Gorputza eta Adimena

• Monismoa: Gizakia materiaz osatuta dago.
• Dualismoa: Gizakia materiaz eta arimaz osatuta dago.
• Emergentismoa: Espiritua materiatik sortzen da, balio berezi bat edukiz.

Kant eta Ezagutza

Kant

Arrazionalistek enpiristengandik jasotako kritikak eta bien arteko eztabaida ikusita, ezagutza arrazionalaren posibilitatea hobeto oinarritu behar zela pentsatu zuen.

Muina:

1. Kopernikar iraultza: Arrazionalistek eta enpiristek ezagutzaren segurtasuna ezartzen zuten...