A Normalización do Galego: Retos e Perspectivas no Século XXI

A Normalización do Galego: Retos e Perspectivas

O Plurilingüísmo e as Linguas Minorizadas

A tradicional atribución dunha única lingua oficial a un Estado levou á consideración do plurilingüísmo como un fenómeno marxinal e anómalo. Non obstante, existen numerosos Estados con máis dunha lingua nacional e linguas oficiais en varios Estados. As linguas minorizadas ven reducido o seu ámbito de uso por motivos extralingüísticos, perdendo protagonismo na vida social e cedendo funcións a linguas máis poderosas, o que ameaza a súa supervivencia. Dúas tendencias buscan solucionar este problema: negar o pluralismo democrático ou recoñecer oficialmente a diversidade lingüística e a igualdade legal. Dende 1950, o Consello de Europa considera válida a segunda opción, afirmando que non debe haber discriminación lingüística das minorías. Os seus obxectivos inclúen protexer as linguas minorizadas, evitar a substitución lingüística e integrar estas linguas na vida social (escola, institucións, medios de comunicación, etc.).

O Proceso de Normalización Lingüística

A normalización lingüística busca recuperar unha lingua propia dunha comunidade que foi desprazada por outra e viu restrinxidos os seus usos, especialmente os de maior prestixio. Este proceso abrangue medidas e accións legais, políticas, sociais e lingüísticas que promoven o uso normal da lingua minorizada en todos os ámbitos e a recuperación das súas funcións dentro da comunidade.

O Galego: Unha Lingua en Normalización

Nos séculos XVIII e XIX xorden as primeiras voces en defensa do galego. As Irmandades da Fala continuaron este labor reivindicativo no primeiro terzo do século XX, promovendo o prestixio e a presenza social do idioma. Na década de 1980, o proceso de normalización enmárcase legalmente na Constitución Española de 1978 e no Estatuto de Autonomía de 1981, que contemplan institucións como a Dirección Xeral de Política Lingüística e o Servizo de Normalización Lingüística para a promoción social do idioma.

A Conquista de Novos Espazos

A normalización lingüística do galego logrou importantes avances na súa presenza nos medios de comunicación, o ensino, a Administración, a política e a vida cultural, pasando do uso privado ao público. Aínda que a lingua gaña ámbitos e consideración social, esta é feble e non contrarresta totalmente as tendencias desgaleguizadoras. Ademais, existe o risco de ritualización do galego, limitándoo a un uso simbólico, importante pero insuficiente.

Retos e Preocupacións

O proceso de substitución lingüística continúa, co español gañando falantes, especialmente en zonas urbanas e entre a xente nova. A ruptura da transmisión xeracional é o fenómeno máis preocupante para o futuro do galego, constituíndo o principal reto no camiño da normalización.

O Galego a Finais do Século XX

Tras a morte de Franco, España transitou a unha monarquía parlamentaria. A Constitución de 1978 preveu a descentralización política e administrativa, e Galiza aprobou o seu Estatuto de Autonomía en 1981, recoñecendo oficialmente a lingua galega. A Lei de Normalización Lingüística (1983) desenvolve o modelo lingüístico do Estatuto. A cooficialidade é asimétrica, xa que o coñecemento do castelán é obrigatorio, mentres que o do galego é un dereito.

Plan Xeral de Normalización Lingüística (2007)

Este plan promove o uso do galego en:

• Administración e institucións: Uso obrigatorio, aínda que non sempre se cumpre no ámbito oral.
• Política: Presenza xeneralizada, pero con bilingüismo en carteis e panfletos de partidos estatais.
• Xustiza: Avance lento, con predominio do castelán.
• Ensino: Importantes avances, con presenza do galego dende os anos 80. O Decreto 79/2010 supuxo un retroceso.
• Universidade: Uso habitual por unha porcentaxe minoritaria do alumnado e profesorado.
• Empresa: Prexuízos no uso escrito e na rotulación.
• Igrexa: Presenza escasa, malia a maioría de curas galegofalantes.
• Medios de comunicación: Presenza limitada á Radio Galega, a TVG e algúns medios locais. Na prensa escrita, destaca Nós Diario.