Nietzsche eta Beauvoir: Nihilismotik Askatasun Feministarako Bidaia

Nihilismoa eta Baloreen Transmutazioa

Nihilismoa eta baloreen transmutazioa: Jainkoaren heriotzak, "Jainkoa hil egin da" esaldiak, balore tradizionalen suntsipena adierazten du. Kultura modernoan, Jainkoa eta balio kristauak desagertu egin dira. Prozesu hau Errenazimendutik garatu da, eta XIX. mendean materialismoaren nagusitasunarekin amaitu zen. Nihilismoa garai berri bat da, balioak eraikitzeko leku bila dabilena. Jainkoaren heriotzarekin, gizakiak askatu egiten dira, eta nihilismoan murgiltzen dira, baliorik gabeko epealdi batera eramanez. Gizakia noraezean dago, aurreko kulturaren idealak desagertzen diren neurrian. Nihilismoa sentitzean, balio tradizionalak erabat galdu egiten dira. Gizakiak mugagabetasunari aurre egin behar dio, eta munduaren zentzua eta balioa bilatu behar ditu. Nietzschek uste du gure gizartean iraultzak eta gudak gertatuko direla, eta horrek Supergizonaren agerpena ahalbidetuko du. Supergizona, gizaki batzuen ideia da, jende motaren gainean diktadura ezartzea helburu duena. Beraz, iraultzak eta gudak datozela uste dugu, eta hau Supergizonaren agerpena ahalbidetuko duen baldintza da.

Alteritatearen Filosofia: Emakumea Bestea Bezala

"Emakumea Bestea Bezala" liburuak emakumearen inguruko filosofia aztertzen du, emakumearen gizarte-aldarria eta ikuspegia aztertuz. Hasieran, feminismoaren kontzeptu eta gizarte-begiradaren oinarriak aztertzen dira, emakumearen identitate eta gizarte-kontzeptuen arteko harremanak kontuan hartuz. Beauvoirrek gizonaren ikuspegia erreferentzia nagusitzat hartzen duen feminismoa kritikatzen du, eta emakumea berezko subjektutzat hartu behar dela aldarrikatzen du. Liburuak gizakien eta emakumeen arteko harremanak aztertzen ditu, eta emakumeak gizartean jasaten dituen ikuspegi murriztaileak erakusten ditu. Beauvoirrek emakumearen inguruko ikuspegi patriarkalen zintzotasuna eta zapalkuntza aztertzen ditu, eta emakumearen askatasunaren aldeko borroka sustatzen du. Gai hau aztertuz, Beauvoirrek gizakiaren natura eta identitatearen inguruko arazoak aztertzen ditu, eta emakumeak gizakiaren esklabo egoeran mantentzearen ondorioak aztertzen ditu. Halaber, heteroizendapenaren eta patriarkatuaren ondorioak, eta gizakiaren askatasuna eta identitatea bezalako kontzeptuak aztertzen ditu.

Kristautasunaren Kritika, Jainkoaren Heriotza eta Supergizakia

Erlijioaren kritika gizakiak heriotzaren eta ezezagunaren aurrean sentitzen duen beldurra eta zalantzatik sortzen da. Erantzun gisa, erlijioek betiereko bizitza eta babesa eskaintzen diote gizakiari, lasaitasun sentimendua emanez. Zehazki, kristautasunari kritika zuzentzen zaio, platonismo herrikoia izanik, erlijio ahul eta esklaboa dela uste baita. Kristautasunak balio dekadenteak proposatzen dituela azaltzen da, bizitzaren aurka doazela eta gizakiaren garapena alde batera uzten dutela esanez. Kristautasunari zuzendutako kritika guztiak biltzen ditu, Jainkoa, zerua, arima eta hilezkortasuna kontzeptuak hutsak direla esanez. Kristautasunak promesak eta gezurrak proposatzen dituela eta gizakiaren osotasuna salatzen da, gizakiak dituen instintu naturalak zigortzeko tresna gisa erabiltzen baitira. Bekatu kontzeptua erlijioak sortu duela azpimarratzen da, gizakiaren instintu naturalak diktaduraz zigortzen direla argudiatuz. Kristautasunak gizakiaren egonaldi atsegina, osasungarria, ausarta eta positiboa egiteko idealak zapaltzen dituela kritikatzen da. Kristautasunak gizakiari umiltasuna, pobrezia, sakrifizioa eta obedientzia sustatzen dizkiola aldarrikatzen da, eta horren helburua gizaki-masa guztiak kontrolatzea dela interpretatzen da. Erlijioa jendetzaren opio gisa aztertzen da, eliteak herriaren gainetik egoteko erabiltzen dutela adieraziz. Zarathustrak Supergizonaren etorrera iragartzen du, egungo gizakitasunaren gainditze bat adierazten duelako. Gizonaren bilaketa prozesu hau argitzeko, gamelu, lehoi eta haurraren metafora erabiltzen du. Gamelua gizakien balio tradizionalak eta gizarteak ezartzen duen morala irudikatzen duen animalia da. Lehoiak arau horien aurkako iraultza adierazten du, batez ere, kristautasunak eta Jainkoak ezartzen dituzten arauen aurka. Hala ere, lehoiak, nahiz eta iraultzailea izan, ez dauka balio berriak sortzeko indarrik. Haurrak, atzoko karga moralik gabe, balio berriak sortzeko gaitasuna dauka. Supergizonak gizakien egungo egoera gainditzea eta bere izatea, hainbat balio sortzeko gaitasuna garatzea dakar. Horrek nihilismoa baztertzea, gizakien berezko desirak onartzea eta balio berriak sortzea eskatzen du. Prozesu honetan, etengabeko autotransformazioa eta etorkizunari begiratzea funtsezkoak dira, etengabe aurrera egiteko asmoz.

Supergizonaren Ezaugarriak

• Ezaugarri Etikoak: Supergizonak bere balio propioak sortzen ditu eta horien arabera jokatzen du. Bere borondatea da bere balioen iturria, eta bere erabakiak onak edo txarrak izan daitezke, tradizionaltasunaren arabera. Supergizonak balio tradizionalak baztertzen ditu, bere buruari eta inguruko pertsonei kalte egiten dieten arren.
• Ezaugarri Psikologikoak: Psikologikoki, harroa eta erasokorra da, eta ahulak mesprezatzen ditu. Ez du errukirik sentitzen ahulekiko, eta bakartasunean bere buruarekin bizitzeko joera dauka. Arriskua maite du eta arriskutsu bizi da, hierarkiak onartuz eta egoera hierarkiko bat sustatuz.
• Ezaugarri Kulturalak: Kulturaren eremuan, sinbolo bat da, indartsu eta naturalaren sinboloa. Zarathustra eta Dionisos dira horren aitzindariak, eta botere-nahiaren arabera bizi dira. Beren kulturaren oinarriak eta egitura finkatzen dituzte, indarkeriaren eta boterearen inguruko ideiak sustatuz.

Botere-Nahia

Botere-nahiaren inguruan, Supergizonak bizitzaren zentzuari buruz hausnartzen du, eta boterearen natura eta balioak aztertzen ditu. Botere-nahia bizitzaren indarraren adierazlea da, eta izatearen mugikortasuna eta Supergizonaren erretratu idealaren bidez adierazten da.

Marxismoaren Kritika eta Askatasun Feminista

Simone de Beauvoirrek, Marxen ikasketak jarraitu ondoren, bere burua sozialistatzat jo zuen, baina zalantzan jarri zituen Marxen ideiak langileen emantzipazioari buruz, batez ere emakumeen posizioari dagokionez. Kritikatu zuen Marxen ikuspegia, non emakumeak gizonen lekua hartuko zutela soilik laborantzaren alienazio eta esplotazio prozesuetan. Beauvoirrek argudiatu zuen emakumeak langile gizonen aldetik kanpo geratzen zirela, eta, ondorioz, gizarte osoan, seme-alaben zaintzan, garbiketan eta janaria prestatzean mugatuak geratzen zirela. Horrek errealitatezko aukerarik gabe uzten zituen lan egiteko, eta horretarako, janaria, etxebizitza eta seme-alaben zaintzarako baliabide egokirik ez zutela. Beauvoirrek sistema kapitalistan emakumeak produkzio-katearen lehenengo mailara mugatzen zirela argudiatu zuen, batez ere etxeko bizitzaren eta zaintzaren arduradun gisa. Horrek askatasuna ez ezik, baita bizitza publikoan ordezkaritza ere galtzea zekarren, fabriketan, kaleetan, erakundeetan eta abarretan ez zeudelako ikusgai. Hau da, Beauvoirrek borroka paralelo baina ezberdin bat proposatu zuen emakumeen emantzipaziorako, klaseen borrokaren alde, azpimarratuz emakumeek aurrean zeukaten zailtasun nagusienetako bat ekonomikoa zela. Ekoizpen prozesuei lotuta eta etxebizitza esparrura mugatuta egonik, emakumeak mendekotasunaren subjektu bihurtzen ziren, horrek beren autonomia eta bizitzarako askatasuna zailduz. Beauvoirrek "kontzientzia feminista" kontzeptua sartu zuen, emakumeak gizarteak baztertutako talde gisa ikusten dituen ikuspegitik sortua, eta emantzipaziorako borrokara bideratzen dena. Askatasuna bi printzipio bidez lortzen da: emakume helduen ekonomia independentea eta emantzipaziorako borrokaren aldeko borroka kolektiboa. Beauvoirrek erakunde eta kultura bidez ezarritako mugak murriztea defendatu zuen, eta genero-rolen aldaketa eta bi generoak askatasunean eta berdintasunean bizi ahal izango ziren gizartea proposatu zuen. XX. mendeko ekonomia eta kultura independentearen aurrerapenetan, emakumeen aurkako interpretazio arintasunik ematen duten lege, kultura eta gizarteen arren, oraindik asko diraute murrizketek.

Testu Iruzkina: "Funtsean, bi ezetapenetan mamituko litzateke…" (Ecce Homo, Nietzsche)

Sarrera

"Ecce Homo"-ren egilea Nietzsche da, eta testu-iruzkin hau egiteko, emandako testuaren ideia nagusiak atera ditut:

1. Kristau moralitateak ontzat ematen duen gizon onaren kontrakoa da.
2. Moral gainbeheraren (dekadentearen) kontrakoa da.
3. Moral hau bizitzaren kontra dago.
4. Morala ahula da.
5. Moral gainbeheraren gizon onak gezurra erabiltzen du eta errealitatearen benetako egitura ukatzen du.
6. Arrisku egoerak ez dira ezabatu behar, ez dira txarrak, eta kontrakoa artalde ikuspegia izatea da.

Ideia Nagusien Garapena

1. Kristau moralitateak ontzat ematen duen gizon onaren kontrakoa: Nietzschek kristau moral tradizionala kritikatzen du, eta horren ordez, Supergizonaren ideia aldarrikatzen du, gizon onaren kontzeptua aldatuz eta balio berriak sortuz. Kristau moralitateak gizonaren burujabetzari eta sormen askeari buruzko ikuspegi tradizionala sustatzen du, baina Nietzschek hau alboratzen du, Supergizonak balore berrien sorkuntza ahalbidetuko duelakoan.
2. Moral gainbeheraren (dekadentearen) kontrakoa: Nietzschek moral gainbehera edo dekadentzia kontzeptua sustatzen du, eta tradizionalki onartutako moralitatea kritikatzen du. Bere ikuspegiaren arabera, moral gainbeherak gizakiaren garapenaren murrizketa eta norbanakoen ahultasuna adierazten du, eta horrek tradizionalaren balioak erabat albo batera uztea dakar. Horren ordez, Supergizonak berak erabakitzen du zer den ona eta zer den txarra, eta bere sormena eta indarra aldarrikatzen ditu, tradizionalaren balioak gaindituz.
3. Moral hau bizitzaren kontra dago: Nietzschek moral kristau tradizionalak proposatzen duen bizitzaren aurka dago eta horren kritika egiten du. Bere ikuspegiak dioenez, moral tradizionalak gizakiak mugatzen ditu eta bere bizitzaren askatasuna murrizten du. Nietzschek, hori kontuan hartuz, bere Supergizonaren bidez, bizitzaren gozamena eta sormena aldarrikatzen ditu, moral tradizionalaren gainetik, eta bizitzaren askatasuna eta ahalmena berreskuratu nahi ditu, bizitza osoa bizi eta bultzatuz.
4. Morala ahula da: Nietzschek Supergizonaren moralitatea defendatzen du, eta horrek gizakiaren indar sortzailea bultzatzen du. Bere ikuspegiaren arabera, Supergizonaren moralitatean, norberak erabakitzen du zer den ona eta zer den txarra, eta moral tradizionalaren balioen zikloa alboratzen du. Horrela, gizakiak bere buruaren indarra eta sormena aldarrikatzen ditu, moral tradizionalaren gainetik, eta bere burujabetzari eta askatasunari bide egiten dio.
5. Moral gainbeheraren gizon onak gezurra erabiltzen du eta errealitatearen benetako egitura ukatzen du: Nietzschek moral gainbeheraren gizon onak gezurra erabiltzen duela dio, eta moral tradizionalaren balioen gaineko kritika egiten du. Bere ikuspegiaren arabera, Supergizonak errealitatearen benetako egitura bultzatzen du eta tradizionalaren balioak albo batera uzten ditu. Horrela, gizon onak, moral tradizionalean ontzat hartu dena, hau da, bere baloreak eta bizitza estiloa jarraitzen duenak, gezurra erabiltzen duela defendatzen du, eta horrek errealitatearen benetako egitura ukatzen du, gizakiaren burujabetzari eta sormen askatasunari bide eginez.
6. Arrisku egoerak ez dira ezabatu behar, ez dira txarrak, eta kontrakoa artalde ikuspegia izatea da: Nietzschek arrisku egoerak sustatzen ditu eta moral tradizionala kritikatzen du. Bere ikuspegiaren arabera, moral tradizionala gizakiaren bizi-ibilbidean dauden eragile eta bideak dira, eta beren bideetan hobekuntza eta justiziaren aldeko esperientzia duten gizakiak sustatzen dituzte. Hala ere, Nietzschek arrisku egoerak bultzatzen ditu eta moral tradizionalaren zikloa alboratzen du, arriskuak hartu eta bizitzako esperientzia handiagoak bilatzen ditu, bide horretan gizakiak bere buruaren garapena eta sormena bultzatuz.

Hitzen Definizioa

• Gainbehera: Kontzeptu hau kristau moralari egiten dio erreferentzia. Kristau morala ez dela onargarria eta baztertu beharrekoa dela adierazten du. Baztertu beharra sortzen da kristau moralaren baloreak (apaltasuna, sakrifizioa, altruismoa, elkartasuna, errukia…) bizitzaren kontra daudelako, bizitzaren botere-nahia menperatu nahi dutelako. Horregatik, balore horien aurka egin behar da, bitalismoa bultzatuz.
• Bizitza: Bizitza, oinarrian, botere-nahian datza. Bizitza indarra, boterea da, beraz, dinamismoa, aldaketa, eragozpenen aurkako borroka da. Bizitzan ez dago ezer absoluturik, baina bizitza gauza guztiak baloratzeko erreferentzia da: egiazkoa da bizitzari laguntzen diona; ona da bizitzari laguntzen diona. Bizitza da errealitate bakarra eta funtsezkoena (bitalismoa). Bizitza etengabeko jario bat da (Heraklito), non kontrakoen borroka eta harmonia nagusitzen diren. Bizitza irrazionala da.

Ondorioak

Ideia nagusiak atera eta garatu ondoren, nire ikuspegia emango dut. Nietzscheren filosofiak ikuspegi probokatzaile eta estimulatzailea eskaintzen du moralitateari eta gizakiaren garapenari buruz. Tradizionalismo moralaren kritika eta autentizitatearen aldeko deia mundu batean eragiten du, non arau sozialek askotan pertsona-indibiduoaren potentziala mugatzen duten. Hala ere, era erradikalean abiatzeak erronka sortzailea izan daiteke, eta askorentzat onartzea zaila izan daiteke. Hala ere, nik uste dut bere ikuspegiak bizitza guztian sartzera bultzatzen duela, bere alderdi ilun eta erronka guztiekin batera, pertsonen garapena eta benetako burujabetza helburu hartuta.