Nekazaritza eta Abeltzaintza: Paisaiak eta Ustiapenak

Nekazaritza Paisaiak eta Ustiapenak

Nekazaritza Paisaiaren Definizioa

Nekazaritza-espazioaren morfologia edo itxura da, inguru naturalaren eta bertan egindako nekazaritza-jardueraren arteko konbinazioaren emaitza dena. Oro har, Espainian bost nekazaritza-paisaia mota daude: iparralde hezekoa, barnealdeko kontinentalizatua, mediterraneoa, mendi hezekoa eta Kanarietakoa. Euskal Autonomia Erkidegoan, berriz, hauexek dira: euskal-kantabriarra eta euskal-mediterraneoko landa-paisaia.

Espainiako Nekazaritza Paisaia Nagusiak

Mendialdeko Paisaia

(Mendialdeetan, iparraldean 1.000 metrotik gora eta hegoaldean 1.500 metrotik gora; adibidez, Sierra Nevada) Erliebe malkartsua, klima menditarra, tenperatura hotzekin eta prezipitazio ugariekin, erregularrak direnak. Lur-sailak: minifundioak eta ertainak, gutxi. Biztanleria sakabanatua da, baina herrietan pilatzen da.

• Nekazaritza: Baratzeko laborantzetan espezializatua dago, autokontsumorako batez ere.
• Abeltzaintza: Erdi-estentsiboa da. Iparraldeko mendietan: behiak eta ardiak. Mediterraneoan: ardi-aziendak.
• Baso-ustiapena: Iparraldeko mendietan nagusia da, pinua eta baso naturalaren ustiapena barne.

Kanarietako Nekazaritza Paisaia

Kanariar Uharteak. Klima azpitropikala, tenperatura epel-beroekin eta prezipitazio eskas eta irregularrekin. Erliebe bolkaniko gorabeheratsua da. Biztanleria atzera egiten ari da eta hirugarren sektorean oinarritzen da. Biztanleria sakabanatua da herri txikietan. Lur-sailak: minifundioak eta ertainak. Ustiapen mota: nekazari jabeak jornalariekin.

• Nekazaritza:
  • Kostako inguruan: Monolaborantza da nagusi, esportaziora bideratua: banana, tomatea, patata. Laborantza tropikal berriak: mangoa, papaia, anana eta ahuakatea.
  • Erdiko eta goiko inguruetan: Lehorreko nekazaritza tradizionala. Mahatsondoa eta patata dira nagusi.
• Abeltzaintza: Urria da, ez baitu garapen ekonomikorik ematen.
• Baso-ustiapena: Ikatza egiteko, eraikuntzarako eta laborantzen euskarrietarako bideratu da; hau da, ez dago kolore berderik.

Nekazaritza Ustiapenaren Definizioa

Enpresa baten edo nekazariaren beraren esku dagoen nekazaritza-ekoizpenaren unitate tekniko-ekonomikoa da, lursailak elkarrengandik bananduta egon ala ez, eta beren jabetza nekazari berarena izan ala ez. Bi modutan sailka daiteke:

1. Tamainaren arabera: ustiapen txikia, ertaina eta handia.
2. Edukitza-erregimenaren arabera: jabetza osokoa eta zuzena, partzuergoa eta maiztertza edo errentamendua.

Nekazaritza eta Abeltzaintza Ustiapen Motak

Nekazaritza Intentsiboa

Nekazaritza-ustiapen mota bat da, lur-azalera txikietan kokatzen dena. Etekin handiak ematen ditu, lan-arloan teknika aurreratuen erabileran inbertsio handiak egiten direlako eta ekoizpena espezializatu egin delako. Urtean zehar bi uzta edo gehiago biltzen dira, modu horretan lan eginez. Merkatu handira, globalizatura eta liberalizatura bideratuta dago. Espainian 1960tik aurrera abiatu zen, eta gaur egun gero eta lurralde gehiagotan aplikatzen da.

Nekazaritza Estentsiboa

Nekazaritza-ustiapen mota bat da, lur-azalera handietan kokatzen dena. Etekin txikiak ematen ditu, lan-arloan teknika tradizionalak erabiltzen direlako eta inbertsio gutxi egiten direlako teknika aurreratuetan. Ekoizpena autokontsumorako eta arantzelen bidez babestutako barne-merkatura bideratzen da. Espainian, 1960ra arte, nekazaritza estentsiboa zen ia forma bakarra lurralde guztietan, nekazaritza-egitura tradizionala baita.

Abeltzaintza Intentsiboa

Abeltzaintza-ustiapen mota bat da, abereak ikuiluratuta daudenak eta pentsuekin erabat edo zati handi batean elikatzen direnak. Hiriko kontsumo-guneetatik hurbil eta Iberiar penintsularen ipar-ekialdean zein Mediterraneo itsasoaren kostaldean kokatzen da. Atzerriko arraza hautatuei lotuta dago, teknika modernoak erabiltzen ditu, bazka eta pentsu konposatu inportatuen menpekotasun handia du, eta horien prezioek nabarmen egin dute gora.

Abeltzaintza Estentsiboa

Abeltzaintza-ustiapen mota bat da, abereei jaten emateko lur zabalak erabiltzen dituena. Oro har, arraza autoktonoei eta lan-teknika tradizionalei lotuta egoten da. Espainia hezeko larre eta bazkaleku naturaletan, penilautadetako larretan edo Espainia lehorreko uztondoetan elikatzen da. Gaur egun, inguru basatietan garrantzitsua den arren, abeltzaintza mistorantz edo intentsiborantz bilakatzen ari da.