Munduko Potentzia Ekonomikoak: Tradizionalak eta Gorabidean

Potentzia Ekonomiko Tradizionalak

Hiru potentzia ekonomiko tradizional nagusi daude:

a) Amerikako Estatu Batuak

Munduko BPGaren %23 inguru ekoizten du. Herrialde honi laguntzen dioten faktoreak hauek dira:

• Bere enpresa handi asko liderrak dira munduan.
• Gizarteak berrikuntza eta ekintzailetza asko balioesten ditu.
• Ikerketan inbertsio handiak egiten ditu, produktibitatea eta lehiakortasuna areagotuz.
• Kalitate handiko unibertsitateek langileria oso gaitua bermatzen dute.
• Oso aberatsa da natura eta energia baliabidetan.
• Bere ekonomia oso malgua da.
• Atzerriko inbertsioak berenganatzen ditu.
• Dolarra ($) munduko dibisa nagusia da.
• Per capita errenta handienetakoa du, kontsumo maila altua bultzatuz.

Bi ahulezia nagusi:

• Familien zorpetze handia, maileguen menpekotasuna eraginez.
• Merkataritza balantza defizitarioa du, inportazioak esportazioak baino askoz handiagoak baitira.

b) Japonia

1990eko hamarkadako atzeraldi ekonomikotik atera zen, eta gaur egun munduko hirugarren potentzia da ekoizpenari dagokionez, Estatu Batuen eta Txinaren atzetik.

Ekonomiaren oinarriak:

• Industria ahalmen handia.
• Mundu mailako esportazioak.
• Inbertsio publikoak etengabe egitea.
• Nazioarteko finantza merkatuak ondo ezagutzea.

Ekonomiaren alde sendoak:

• Oso industria askotarikoa, teknologia berrietan (elektronika, adibidez) espezializatua.
• Abantaila teknologikoak ditu robotikan (Estatu Batuek roboten %80 erosi zuten).
• Manufaktura produktuak esportatzen ditu, kalitate-prezio erlazio bikainarekin.
• Munduko bigarren inbertitzailea da, eta bere enpresak (adibidez, Toyota) oso hedatuta daude munduan. Yena nazioarteko transakzioetan gehien erabiltzen den txanponetakoa da.
• Aberastasunaren banaketa orekatua da. Langabezia-tasa baxua da (%5 inguru).

Faktore negatiboak:

• Biztanleria gero eta zaharragoa da, gizarte gastu handiak eraginez.
• Natura eta energia baliabide urriak ditu, kanpoko herrialdeekiko menpekotasuna sortuz. Energia atomikoa sustatzen ari da.

c) Europar Batasuna

Bere helburu nagusietako bat ekonomia eremu lehiakor bat sortzea da mundu merkatuan.

Garapen etapak:

• Aduana Batasuna (EEK): 1957an aduana eskubideak kendu ziren, produktuen arteko muga-zergarik ez izateko.
• Merkatu Bakarra: 1985etik aurrera, estatu kideek produktuak, langileak, zerbitzuak eta kapitalak askatasunez zirkulatzeko negoziatu zuten. Horrek zenbait abantaila ekarri ditu:
  • Enpresek merkatu handiagoa dute, ekoizpena handitu eta prezio baxuagoak eskain ditzakete.
  • Enpresek gainerako herrialdeetako enpresekin lehiatu behar dute. Lehia hori pizgarria da kalitatea eta prezioa hobetzeko.
  • Europako enpresak lehiakorragoak dira mundu-merkatuan.
• Europar Batasuna eta Euroa: 1993an Maastrichteko Ituna sartu zen indarrean, Europar Batasuna sortuz. Horrekin batera, euroa (€) Europako txanpon ofizial bihurtu zen, hasiera batean hamasei herrialdetan. Horri esker, EB munduko lehen merkataritza potentzia bilakatu zen.

Per capita errenta altuena Alemania, Frantzia eta Italian dago.

Nazioarteko itunak:

• 1975ean: Loméko Hitzarmena (Togo), finantza laguntzak emateko.
• 1994an: Europako Esparru Ekonomikoa (EEE) sartu zen indarrean, Suitza, Islandia, Liechtenstein eta Norvegia merkatu bakarrean integratzeko.

Ahultasunak:

Hala ere, EBk ahultasun larriak ditu. Ekonomia hazkundea, per capita errenta, langileen produktibitatea eta garapen teknologikoa Estatu Batuetakoak eta Japoniakoak baino txikiagoak dira.

Garrantzia Hartzen Ari Diren Potentziak

Lau potentzia nagusi dira garrantzia hartzen ari direnak:

a) Txina

Munduko ekonomia dinamikoenetakoa da. Lehen ekonomia planifikatua (komunista) izan arren, Estatuak oraindik esku hartzen du ekonomian.

Gaur egun, bigarren ekoizpen-potentzia da munduan: 9 bilioi dolar baino gehiago ekoizten ditu (AEBk 14 bilioi dolar).

Ekonomia ereduaren ezaugarriak:

• Munduko fabrika bihurtu da. Goi mailako teknologiaren, ehungintzaren eta jostailuen lehen ekoizlea da. Hala ere, batzuetan produktu asko legez kanpoko kopiak dira.
• Multinazional handien helmuga da, eskulan ugari eta merkea izateagatik.
• Etengabe handitzen ari da bere barne merkatua.
• I+G+b-n (Ikerketa, Garapena eta Berrikuntza) gero eta gastu handiagoa egiten du, berrikuntza ahalmena handituz.
• Bere enpresek nazioarteko hedapen politika egiten dute, multinazionalen zatiak erosten ari baitira. Adibidez, Lenovo (txinatarra) mundu mailan hedatu da.
• Planetako dibisa erreserba handienetakoak ditu.

Ahultasunak:

Hala ere, ekonomiak desoreka handiak ditu:

• Lan baldintzak oso gogorrak dira (haurren lana, 12 orduko lanaldiak, etab.).
• Ez dago elkartzeko askatasunik, komunismoak kontrolatzen baitu.
• Ez dago osasun asegururik edo pentsio sistemarik unibertsalik.
• Kutsadura kontrolaezina da, ingurumena suntsituz.

b) India

Hazkunde erritmoari dagokionez, munduko bigarrena da.

Garapenaren oinarriak:

• Negozioetan ingelesa erabiltzeko ohitura.
• Barne eskari handia du, 400 milioi biztanlek erosteko ahalmena baitute.
• Atzerriko inbertsioak eta kapitala.
• Soldata baxuak.
• Prestakuntza tekniko altua.

Ezaugarri bereziak:

• Natura baliabide garrantzitsuak ditu. Munduko te, esne eta barazki ekoizle nagusia da; bigarren ekoizlea fruta, zementu eta ur gezako arrainari dagokionez. Halaber, ikatz, burdina eta aluminioko ekoizle nagusietako bat da.
• Industria oso dibertsifikatua du. Software informatikoaren sektorean garrantzitsuenetakoa da. Telekomunikazioak izugarri hazi dira. Gainera, ehungintza, automobilgintza, farmazia industria eta petrokimikoa oso lehiakorrak dira.
• Gero eta berrikuntza ahalmen handiagoa du puntako sektoreetan (bioteknologia, nanoteknologia, genetika, IKT - Informazioaren eta Komunikazioaren Teknologiak - edo energia berriztagarrietan).
• Nazioartean asko hedatzen ari dira Indiako enpresak.

Erronka nagusiak:

• Milioika biztanle pobreziatik ateratzea.
• Biziraupeneko ekonomiatik ateratzea.
• Hezkuntza sistema eta azpiegiturak hobetzea.
• Finantza sistema modernizatzea.