Mundu ikusgarria platon

Gogoa (edo arima):

gizakiaren osagaietako Bat gorputzarekin batera. Arima  bizitzaren eta ezagutzaren printzipioa Da. Arima materiagabea eta betierekoa da. Arimari dagokio ulermen ahalmena, eta Horri esker ideiak ezagutzen ditu. Izan ere, arimaren izaera eta jatorria Ideiena bezalakoa da. Gorputza (zentzumenak) arimarentzako traba da; izan ere Arimaren helburua ideien mundura (bere jatorrira) itzultzea da, eta hori Ezagutzaren bitartez lortuko du. Dena den , arimarengan hiru joera bereiz Daitezke: arrazionala, haserrekorra (suminezkoa) eta irrikatsua. Lehenak gidatu Behar ditu beste biak oreka egon dadin.

Heziera

Arimak (gogoak) burutu behar duen prozesua zentzumenen datuetatik harago Ideiei begiratzeko jarrera har dezan. Arimak badu ezagutzeko ahalmen bat, Adimena (ulermena), baina benetako ezagutza lortu nahi badu, arreta ideietara Zuzentzeko jarrera izan behar du, eta horretarako ezinbestekoa zaio heziera.

Heziketaren Prozesuan bi aldi bereiz daitezke. Lehenak zentzumenen kateetatik askatzea du Helburu, eta argudiaketaren zientziak landuz (matematika ...) lortzen da. Horiek prestatzen dute Adimena arrazoiaren erabilpen zuzena egiten. Bigarrenak ideiak bere baitan Ezagutzea du helburu eta dialektikaren bitartez lortzen da. Horretan Argudiaketa ideien ezagutzara aplikatzen da.

Ideiak

Edozein gauza edo errealitateren forma aldaezin eta betierekoa da ideia, Objektu bakoitzaren eredua edo esentzia. Ideia materia ikusgarririk gabeko Forma hutsa da. Ideien ezaugarriak aldaezinak, betierekoak eta bakarrak izatea Dira. Platonentzat ideiak existentzia mamitsua dute, hau da, ez dira kontzeptu Hutsak, giza gogamenetik kanpo ere badute existentzia objektiboa.

Iritzia (doxa)

mundu sentikorreko objektuei buruzko ezagutzari deritzo. Objektu horiek Aldakorrak eta anitzak izanik, haiei buruzko ezagutza ere aldakorra da, hortik Iritzi soila izatea. Dena den, iritziak kontraesankorrak izateak pentsarazi Egiten digu; eta beraz, egiaren aurkikuntzara abiatzeko beharrezkoa den Zalantza sortzen du gure baitan.

Justizia

Osotasun baten ordena edo harmonia, nahiz arimarena, nahiz hiriarena. Harmonia hau osotasunaren alde guztiek bere izaeraren arabera dagokien zeregina  betetzen dutenean ematen da. Justiziak arrazoiak agintzea eskatzen du, eta Hau polisean benetako jakintsuek agintzen dutenean gertatzen da.

Kobazuloa

Alde batetik mundu sentikorra sinbolizatzen du: zentzumenen bitartez Hautematen da eta ezagutza mailan iritzia baino ez du eskaintzen. Bestetik, Ezagutzari dagokionez, gizakiak izan dezakeen egoera kaskarrena adierazten du: Hezierarik jaso ez duenarena. Zentzumenen kateei loturik, beste errealitaterik Ezagutu ez duelarik, itxurazko mundua du benetako errealitatetzat. Zentzu Honetan, sofisten erlatibismoa eta eszeptizismoa deskribatzen dira harpeko Gizakien bitartez, objektuen itzalak guztizko errealitatetzat baitauzkate.

Mundu ikusgarria (zentzumenen mundua)
: mundu honi dagozkio Zentzumenen bidez hautematen ditugun objektu materialak (eta baita hauen Irudiak ere). Objektu horiek aldakorrak, hilkorrak eta anitzak dira.  Mundu ikusgarria itxurazko mundua da,  eta berari buruzko ezagutza Iritzia (doxa) baino ez . Izan ere, Platonen iritziz, bertako objektuek beren Izana beste errealitate batetik hartzen dute; ideien mundutik hain, zuzen.

Mundu ulergarria

Platonek errealitatea bi eremutan zatitzen du: mundu ikusgarria (sentikorra) eta mundu ulergarria (ideien mundua).

Mundu ulergarriari dagozkio ulermenaren bitartez hautematen diren ideia edo Gauzen forma aldaezin eta betierekoak. Hauei buruzko ezagutza da benetako Zientzia edo epistemea. Bestalde, Platonentzat, mundu ulergarria Gizakien kontzientziaz kanpo ere errealitatea duen mundu izpirituala da, Objektiboa.

Ona (Ongia)
: Ideien munduko ideia gorena da. Ongiak egiten ditu Ulergarri beste ideia guztiak. Hau ezagutuz jakin dezakegu zer den Justizia, Edertasuna...Ongia da egia ororen funtsa, beraz. Era berean Ongia da gauza Guztien izana ahalbideratzen duena, mundu ulergarriaren azken fundamentua Delako , eta beraz, baita mundu materialarena ere. Harpearen mitoan eguzkiak Sinbolizatzen du Ongia. Eguzkiaren argia, begiak dituenarentzat ere, gauzak Ikusteko ezinbesteko baldintza den bezala, ulermena duenarentzat  Ongia Ezagutzea ezinbestekoa da ideia guztiak hautemateko.

Zientzia (episteme)

Mundu ulergarriko objektuen (ideien) ezagutzari Deritzo. Ideiak aldaezinak eta betierekoak izanik, haiei buruzko ezagutza ere Horrelakoa da. Eta ezaugarri horiek dira hain zuzen , ezagutzari zientzia Estatusa ematen diotenak. Izan ere, zientziak unibertsala, objektiboa eta Beharrezkoa izan behar du, eta hori ezinezkoa litzateke objektu egonkorrik Egongo ez balitz.   Dena den, Platonek zientziaren baitan bi maila Bereizten ditu:

-Kontzeptu eta objektu Matematikoen ezagutzari dagokiona: ez da zientzia gorena hipotesietan Oinarritzen delako. (dianoia). Argudiaketaren zientziek lantzen dute.

-Ideien ezagutza: Zientzia gorena (noesi) Hau lantzeko dialektikaz baliatzen da filosofoa.

IDEIEN TEORIA

Mundu materialeko gauza guztiak molde edo formabetetik sortu dira. Ideia gauza Baten irudikapen abstraktua edo orokorra da. Lau ikuspuntu: logika, ontologia, Traszendentzia eta psikologia. Platon erabili lehenengoa ideia terminoa. Gauza ona (justoak, ederrak)
ongia ideia exzistitzen delako. Ideiak, mundo gauzetatik Aparte existitzen diren errealitateak dira(ez kontzeptuak,ez burutapenak) Platonek sofisten erlatibismoa eta eszeptisismoa ebitatu nahi. Ideien teoriaren Alde praktikoa: bakoitzaren doteekin gobernu antolaketa perfektua. Ideia (eidas) 3 esanhai: -Fisikoa (forma edo eredua) –Metafisikoa (errealitatearen Esentzia) – Logikoa (espezie bakoitzari dagokion gauza partikularra). Ideiaren Ezaugarria: bakarra, behin betikoa eta aldaezina, gauzen kausa eta zergatia. Platonek 2 mundu bereizi: ideiena eta fisikoa.