Motibazioa: Helburu jakin batzuk lortzeko subjektu baten ekintza abiatzen, matentzen eta zuzentzen duen eragingarria

1. MOTIBAZIOA: Helburu jakin batzuk lortzeko subjektu baten ekintza abiatzen, matentzen eta zuzentzen duen eragingarria da.

• Gure jokabidearen atzetik beti dago arrazoi, motibo bat, zergaitik jokatzen dugun moduan azaltzen duena

• Motibazio kontzeptua psikologiaren konstruktu bat da

  • Konstruktua: eraikuntza teoriko bat arazo jakin bat ulertzeko.

  • Motibazioa ez da behagarria, baina dituen kanpo erakusgarrien bitartez ezagutzen da.

• Motibazioak gure ahaleginaren intentsitatea, norabidea eta iraupena determinatzen du.

1.1 JOKABIDE MOTIBATUAREN EZAUGARRIAK

1- Eskuratu nahi den xede batera zuzenduta egotea

2- Jokabide motibatua indartsua eta iraunkorra da

3- Ekintzara migiarazten duten motiboak hierarkikoki antolatuta daude.

• Oinarrizko premiak asetzea uzen dutakoetatik hazkuntza pertsonalekoetaraino

4- Motibo guztiak ez dira ulergarriak eta kontzienteak, badira ere motibo ulergaitzak eta inkontzienteak

5- Autore batzuen arabera premiak eta motiboak ez dira gauza bera

• Premiak alterazio fisiologiko baten ondorio dira

• Motiboak izaera kognitiboa dute

6- Motiboak intrintsekoak zein estrintsekoak izan daitezke.

Intrintsekoak gure banetik ateratzen den barne-indar bat da.

Estrintsekoak kanpoko norbaitek edo zerbaitek ezarriak.

7-Ez gara inoiz asertzen

Motibo batzuk aseta, berriak agertzen zaizkigu

2.1 C. HULL-EN BULKADA GUTXITZEAREN TEORIA

Hull-en teoria homeostasi kontzeptuan oinarritzen da

• Homeostasi fisiologikoa: organismoek duten joera eta gaitasuna egoera normaletik ematen diren desbideraketak zuzentzeko, barne orekari eutsiz

  • Tenperaturari, odolaren presioari, gorputzeko isurkerien kontzentrazioari eta arnas erritmoari eustea dira ezagunenak.

• Barne-desoreka batek (egarria) premia bat sortzen du (ura) eta horrek bulkada bat eragiten du (edatea).

• Jokabide motibatuaren helburura bulkada hori gutxitzea da, barne-oreka berreskuratuz.

• Motibazioa (erantzunaren indarra) hiru elementuren funtzioa da: Ohitura (H. Habit), bulkada (D. Drive) eta K (pizgarria).

• E=H x D x K

• Hiru elementu horien biderketa zenbat eta handiagoa orduan eta handiagoa motibazioa.

2.2 A. MASLOW-EN TEORIA HUMANISTA

Abiapuntuak

• Animaliekiko ikerketetan lortutako datuak ez dira aplikagarriak gizakien kasuan

• Premia fisiologikoen ereduak ez du balio gizakiak ditugun goi-mailako premiak azaltzeko.

Maslow-en arabera, gizakiok gure premien erritmora garatzen gara.

• Biziraupenera zuzendutako premietatik hasita, hazkuntza premietaraino

Premien artean antolaketa hierarkiko ba dago (behetik gorakoa)

2.3 TEORIA KOGNITIBOA

• Gizakiok berezko joera daukagu ezagutzeko, gertatzen dena zegaitik gertatzen den jakiteko

• Zergatik dugun arrakasta edo porrota jakin nahi dugu. Galdera horri ematen diogun erantzunak (atribuzioak) motibazioan eragiten du.

• Espero diren emaitzek ez dute azalpenaren beharrik, aldiz, espero ez diren arrakasta edo porrotek bai.

• Atribuzioa: pertsona batek egiten duen ahaleginaren eta lortezn duen emaitzaren artean dagoen kausa-erlazioari buruz daukan irudikapena.

FRITZ HEIDER-EN ATRIBUZIOA

Heider-en atribuzioa bi indar-moten arteko konbinazioa da:

Barneko idarrak:

• Gaitasuna

  • Trebetasun fisiko eta psikiko multzoa

• Motibazioa

  • Xedea (Nora iritsi nahi dugu?)

  • Esfortzua (Egiten duguna xedea lortzeko)

Kanpoko indarrak:

• Egonkorrak

  • Zereginaren zailtasuna edo erraztasuna

• Ezegonkorrak

  • Zortea

Atribuzioa automatikoen arriskuak:

• Arrakastak barne faktoreei eta porrotak kanpokoei egoztea.

Egiten ditugun atribuzioak zerikus handia dute ondoren izango ditugun arrakasta edo porrotetan.

BERNARD WEINER-EN TEORIA

Weiner-ek Heider-en azalpenari dimentsio berri bat erantsi zion: Kontrolagarritasuna

Egiten dugunaren gainean zenbat eta kontrol handiagoa izan (hauteman) orduan eta motibazioa handiagoa

• Porrotaren barne zergatik kontralogarriek lotsa, umilazioa, eragiten dute.

• Porrotaren kanpo zergatik kontrolaezinek motibazioa galtzea eragiten dute.

1. FRUSTRAZIOA Frustazioaren izaera, zergatik eta ondorioak

• Gure helburuak lortzen ez ditugunean frutrazioa agertzen da.

• Frustazioa emozio-esperientzia desatsegina, espero zen saria ez jasotzeak eraginda

• Frutrazioaren ondorioak: Tristura, etipena, amorrua, Jokabidearen desantolaketa eta kontrolik gabeko erreakzioak

• Frustrazioaren zergaitiak:

• Ezintasun fisikoak edo psikologikoak, oztopo fisikoak. Indargarria atzeratzea, Indargarria kentzea, Gatazkak-Bateraezinak diren hainbat motibo

3.2 NI-AREN DEFENTSA-MEKANISMOAK

• Erreakzio inkontzienteak dira

  • Emozio desatseginak ekiditeko

  • Geure buruari buruzko irudi idealizatu bat izateko.

• Defentsa mekanismo ohikoenak

  • Isolamendu afektiboa. Mingarriak diren emozioak sahiesteko afektiboa eta kognoszitiboa banatzen dira

  • Konpentsazioa. Alor batean ditugun ahuleziak izkutatzen dira, beste batean nabarmenduz

  • Desplazamendua. Emozio negatibo bat sorrarazten duen elementutik beste batera transferitzen da.

  • Identifikazioa. Maite edo miresten den pertsona baten irudia edo jokabidea barneratzen dira

  • Fantasia. Irudimenean, ametsetan (esnatuta egonda) lortzea errealitatean ez dugun arrakasta.

  • Erreakzio eraketa. Benetakoak diren sentimenduak onartezinak direnez, kontrakoak agertzen dira.

  • Ukapena. Desatsegina den errealitatea ez onartzea, aurre egin behar ez izateko.

  • Proiekzioa. Beste batzuei egoztea gureak diren sentimendu eta emozioak.

  • Arrazionalizazioa. Onartezinak liratekeen asmoei logikoki edo etikoki onargarriak diren azalpenak ez egiteko

  • Erregresioa. Garapen mentaleko aurreko fase batera itzultzea egoera desatsegin bati ahurre ez egiteko.

  • Errepresioa. Onartezinak edo mingarriak diren pentsamenduak edo setimeduak blokeatzea

4. EMOZIOAK

4.1.- EMOZIOEN EZAUGARRIAK

• Emozioa = nahigabeko bulkada bat, sentimenduak eta erreakzio automatikoko jokabideak eragien dituena

Roberye Plutchik-en emozioen gurpila

• Emozio primarioak: (apektu bakartzat jotako egoera edo objetuak)

  • Poza tritura, amorrua-beldurra, itaropena-harridura, ategina-higuina

• Emozio konplexuak: primarioen konbinaketatik sortzen dira

• Maitasuna, sumisioa, ikara ausikia (errua), mesprezua, agresioa, baikortasuna

• Emozioen ezaugarri batzuk: 

• Erreakzio subjektiboak

• Erlatiboki labur ta bortitzak

• Aldaketa fisiologikoak eragiten dituzte

  • Berregura, aurpegia gorritzea, ilea tentetzea, malkoak….

• Sentimenduek

• Itentsitate gutxiago 

• Iraupen handiagoa 

4.3. EMOZIOAREN DIMENTSIOAK

Erantzun fisiologikoak

• Organismoa ingurunera egokitzeko prestatzen dute

  • Normalean aktibatuago: odol presio altuagoa, bihotz-maiztasun handiagoa, arnasketa bizkorragoa

Egoera afektibo-subjektiboak

• Modu jakin batean sentitzea eragiten dutenak

• Gogamenaren funtzionamendu normala aldarazten dute

Espresio erantzunak

• Aurpegi eta gorputzaren keinuetan agertzen dira

• Guk gure emozioak besteei komunikatzeko eta besteen emozioak guk interpretatzeko

Erantzun funtzionalak

• Egokitzapen-funtzioa

  • Organismoaren barne egoera erregulatzen dute modu jakin batean jokatzeko prest egon dadin

• Funtzio soziala

  • Besteei gure sentimenduak komunikatzen dizkiegu

  • Besteei gurekiko duten portaeran eragin dezakegu

• Motibazio-funtzioa

  • Gure helburuak lortzeko behar den energia ematen dute

Egoera afektibo-subjektiboak

• Modu jakin batean sentitzea eragiten dutenak

• Gogamenaren funtzionamendu normala aldarazten dute

Espresio erantzunak

• Aurpegi eta gorputzaren keinuetan agertzen dira

• Guk gure emozioak besteei komunikatzeko eta besteen emozioak guk interpretatzeko

Erantzun funtzionalak

• Egokitzapen-funtzioa

  • Organismoaren barne egoera erregulatzen dute modu jakin batean jokatzeko prest egon dadin

• Funtzio soziala

  • Besteei gure sentimenduak komunikatzen dizkiegu

  • Besteei gurekiko duten portaeran eragin dezakegu

• Motibazio-funtzioa

  • Gure helburuak lortzeko behar den energia ematen dute