Modelo PRECEDE-PROCEDE: Promoción do Cambio de Saúde Comunitario

Como promover o cambio?

Modelo PRECEDE-PROCEDE

Proporciona un modelo lóxico que pode servir como base para unha intervención individual única ou para un programa ou proxecto de desenvolvemento comunitario. Está baseado na comunidade e na participación, e parte da premisa de que os cambios que promoven a saúde son principalmente voluntarios e, polo tanto, requiren da participación de quen precisa cambiar e doutras persoas que poderían influenciarlle ou ser influenciadas por el.

Unha razón importante para utilizar este método é que se trata dun modelo lóxico. Por iso proporcionará unha estrutura coa cal planificar o traballo e organizar tanto as ideas como as accións, a fin de que a intervención sexa un todo coidadosamente planificado e coherente, en vez de improvisado. Como modelo lóxico tamén proporciona unha guía para analizar os asuntos involucrados e escoller tanto as áreas máis probables cara a onde dirixirse como os camiños máis probables para chegar a elas.

Tamén existen outras razóns para utilizalo: Primeiro, é un modelo de participación. Ao comprometer a comunidade, brindará máis e mellores ideas. Segundo, incorpora o monitoreo da intervención, permitindo o axuste e unha maior efectividade. E finalmente, o modelo permite a liberdade de adaptar a estrutura a calquera contido e método que cumpra coas necesidades da comunidade.

PRECEDER

É a parte de diagnóstico do modelo. Comeza coa idea de que o enfoque de cambio debe ser no resultado desexado, e traballa cara atrás a partir dese resultado, para crear unha intervención que levará a el. Ten 4 fases:

Fase 1: Diagnóstico social

Determinar o que quere e necesita a comunidade para mellorar a súa calidade de vida.

Fase 2: Diagnóstico epidemiolóxico

Determinar os problemas de saúde ou outros asuntos que afectan a calidade de vida da comunidade. Tamén inclúe factores de comportamento e ambientais que deben cambiar a fin de abordar estes problemas ou asuntos. Os factores de comportamento inclúen patróns de comportamento que constitúen estilos de vida. Ao considerar os factores ambientais, deberíanse incluír os entornos físicos, sociais, políticos e económicos.

As fases 1 e 2 identifican os obxectivos da intervención.

Fase 3: Diagnóstico educativo e organizativo

Determinar que facer para cambiar os factores ambientais e de comportamento na fase 4, tomando en conta os:

• Factores de predisposición: son aqueles que anteceden a conduta e que proveen aspectos racionais ou motivacionais para realizala.
• Factores facilitadores: consisten nos recursos e novas habilidades necesarias para realizar a acción de saúde e as accións da organización para modificar o ambiente.
• Factores reforzadores: son factores posteriores á conduta.

Fase 4: Deseñando programas ou intervencións

Diagnóstico administrativo e de políticas

Determinar (e abordar) os factores administrativos internos e factores políticos internos e externos que poden afectar o éxito da intervención. O anterior inclúe a estrutura organizacional, os procedementos, a cultura e os recursos; o último comprende tanto políticas internas como requirimentos dos financiadores, supervisión de regulacións das axencias, leis estatais ou federais ou ordenanzas locais, e políticas comunitarias tácitas.

As fases 3 e 4 determinan a estrutura e obxectivos para a planificación e deseño da intervención.

PROCEDER

É a parte do tratamento do modelo e comprende a implementación e avaliación da intervención. Consiste en 4 fases:

Fase 5: Implementación

Levar a cabo a intervención.

Fase 6: Avaliación do proceso

Determinar se a intervención está realmente tomando as medidas previstas.

Fase 7: Avaliación do impacto

Determinar se a intervención está tendo os efectos desexados nos comportamentos e ambiente.

Fase 8: Avaliación de resultados

Determinar se a intervención finalmente provoca as mellorías na calidade de vida identificadas pola comunidade como o seu resultado desexado.

Método Intervention Mapping (Mapa de Intervención)

É unha ferramenta bastante nova que axuda ao desenvolvemento das intervencións.

• Establecer a matriz de obxectivos (especificar os obxectivos de execución, especificar os determinantes importantes que se poden modificar, identificar a poboación diana, e crear a matriz de obxectivos).
• Selección de métodos baseados na teoría e nas estratexias prácticas.
• Deseño do programa (operacionalizar estratexias e plans, deseñar os materiais, probar os materiais nunha mostra do grupo diana, confeccionar os materiais definitivos).
• Planificar a implementación.
• Xerar estratexias de avaliación do programa (avaliar o obxectivo final, avaliación das condutas de execución e evolución do proceso).