Mestres e Obras Clave da Arquitectura Renacentista: Do Quattrocento ao Manierismo

Fundamentos da Arquitectura Renacentista

Os arquitectos renacentistas baseábanse nos monumentos gregos e romanos. Seguindo as ideas de Vitruvio, introduciron o uso da perspectiva, a simetría e os cálculos matemáticos para lograr un equilibrio perfecto entre as partes e o todo. Usan elementos construtivos clásicos, como o arco de medio punto e o uso da liña recta. Os edificios son proporcionados ás medidas do corpo humano e as plantas son de cruz latina ou central.

Filippo Brunelleschi (Século XV)

Brunelleschi é un dos representantes típicos do artista polifacético e humanista máis destacados do século XV, xunto con Donatello e Masaccio. As súas obras máis importantes están en Florencia e nelas introduciu as leis da proporción e da perspectiva.

Obras destacadas de Brunelleschi

• A Basílica de San Lourenzo: É unha das obras principais de Brunelleschi, pertencente á arquitectura do Quattrocento. A planta desta igrexa ten 3 naves separadas por arcadas de columnas corintias e cunha cúpula sobre o cruceiro. Todas as liñas condúcennos cara ao mesmo punto de fuga, o altar, que constitúe o centro da perspectiva.
• A Cúpula de Santa María del Fiore: Para rematar esta igrexa, realizada orixinariamente en estilo gótico, Brunelleschi tivo que gañar un concurso de proxectos. Construíu dúas cúpulas: unha interior, sostida por unha espiña de peixe, e outra exterior. No exterior, presenta unha división en 8 partes, separadas por oito nervios de mármore. Finalmente, levantouse unha lanterna circular.

León Battista Alberti: O Teórico da Harmonía

León Battista Alberti foi un gran teórico que deu moita importancia á proporción e á harmonía, concibidas como a relación entre as partes e o todo, aplicando módulos baseados en cálculos matemáticos.

Obras de Alberti e a aplicación da proporción

• A Fachada de Santa María Novella: Obra renacentista do Quattrocento, de mármore branco e verde, consta de dous niveis separados por un entaboamento. No nivel inferior pódense observar dous espazos idénticos que xeran, cos seus elementos decorativos, unha alternancia xeométrica e simétrica. Pola outra parte, no nivel superior pódese distinguir un espazo rectangular con pilastras adosadas, en cuxo centro se sitúa o rosetón orixinal da basílica. Nos laterais están os dous grandes aletóns en forma de voluta.
• O Palacio Rucellai: Este palacio foi encargado polo comerciante Giovanni Rucellai. Está dividido en tres pisos e cada nivel presenta unha superposición das ordes, como no Coliseo romano. Na planta baixa presenta un zócalo e as pilastras son toscanas, a diferenza do primeiro piso, que son xónicas, e do segundo, que son corintias. Na parte superior hai unha cornixa sostida por ménsulas.

O Esplendor do Cinquecento

Donato Bramante

Bramante foi un representante típico do artista polifacético máis destacado do Cinquecento, xa que ademais de artista é un estudoso da arquitectura e estivo moi influenciado por Brunelleschi.

O Templete de San Pietro in Montorio

A súa obra máis destacada é o Templete de San Pietro in Montorio, edificado en pedra e construído no lugar onde, segundo a tradición, morreu crucificado o apóstolo San Pedro. Fíxose por encargo dos Reis Católicos. Trátase dun templo circular períptero e divídese en dous pisos:

• Nivel Inferior: Hai un baseamento escalonado circular rodeado por columnas dóricas que sosteñen un friso.
• Nivel Superior: Destaca a balaustrada e unha cúpula sobre o tambor, rematada por unha lanterna.

Miguel Anxo (Michelangelo)

Miguel Anxo é un dos representantes típicos do artista polifacético e humanista, xa que foi pintor, arquitecto e, sobre todo, escultor.

A Cúpula da Basílica de San Pedro do Vaticano

A Cúpula da Basílica de San Pedro do Vaticano é unha das súas obras máis destacadas. A Basílica de San Pedro é un conxunto arquitectónico no que coincidiron sucesivamente os estilos renacentista e barroco. A presenza de múltiples vans no tambor circular presenta unha serie de parellas de columnas corintias. Sobre o tambor, elévase un segundo tambor, consistente nun entaboamento circular con decoración de grilandas. A continuación, ten unha dobre cúpula. No casquete da cúpula exterior, conta con nervios que recorren o seu exterior, provocando xogos de luces e sombras, e que enlazan coa lanterna, con columnas e vans que iluminan o interior do templo.

Transición e Manierismo

Andrea Palladio

A Vila Capra (La Rotonda) en Vicenza é unha obra renacentista do Cinquecento de Andrea Palladio. Trátase dunha residencia de verán localizada no campo, que recupera o estilo arquitectónico das vilas romanas.

Características da Vila Capra

Ten unha planta centralizada de cruz grega, un plano simétrico, e as catro fachadas seguen un esquema idéntico, cunha escaleira que chega ao pórtico formado por seis columnas e esculturas sobre cada un dos vértices do gran frontón triangular. Están orientadas aos catro puntos cardinais. A casa está elevada por un alto podio e a cúpula cobre a gran sala central redonda. Introduce elementos manieristas como a modificación das proporcións.

A Igrexa de Il Gesù (Vignola e Della Porta)

A Igrexa de Il Gesù, pertencente ao Manierismo, foi realizada por Vignola e a fachada por Giacomo della Porta, por encargo dos xesuítas, seguindo as directrices pautadas no Concilio de Trento.

Estrutura e Fachada

Conta cunha planta de cruz latina cun transepto que non sobresae. Elixiuse unha planta dunha soa nave que remata cunha ábsida circular. A nave central é ampla e diáfana para permitir a acumulación de xente e está cuberta cunha bóveda de canón. Sobre o cruceiro sitúanse as pechinas.

A fachada distribúese en dous corpos separados por un amplo entaboamento con dúas cornixas e un friso. Presenta pilastras adosadas de orde corintia e remátase cun amplo frontón. A ambos os lados engade unhas ás en forma de volutas, introducindo así o Manierismo con elementos curvos e outros elementos decorativos que se verán posteriormente no Barroco.

Conclusión

En conclusión, a arquitectura renacentista representou un renacer cultural e artístico, destacando pola volta ás ideas clásicas da harmonía e proporción, creando edificios simétricos e equilibrados. Por último, cabe destacar que ao final do Renacemento desenvolveuse a etapa manierista, a cal anuncia a chegada do Barroco.