Mendebaldeko Zibilizazioaren Kritika: Arrazionalismoa eta Nihilismoa

Mendebaldeko Zibilizazioaren Kritika

Bitalismoa bizitzari garrantzia ematen dio (definitu ezina). Bizitza botere nahia da, ugaltzeko eta irauteko nahia. Hau eta bakarra eta absolutua da, baina saminaren jatorria ere bada. Bizitzaren edertasunaren ordainetan sufrimendua onartu behar da. Tragedian jasotako aspaldiko balio grekoak ilundu egin ziren, hizkuntzaren eta bizitzaren arteko zatiketa eragin zuen. Nietzschek bizitzaren zentzu galtze horri nihilismoa esaten zion. Haren ustez, gizakiontzat pozoia da gizakiaren ahultasuna goretsi eta gizakiaren miseriaren porrota tronuratzen duelako. Adibidez, kristautasunak bizitza gorroto du eta mundu transzendentea oinarritzen du, eta Nietzcheren ustez, mundu bakarra hautemangarria da. Nihilismoa filosofiatik dator (Sokrates, Platon), hauek bizitza arrazoiera soilik bideratzen dute. Ezagutzaren oinarrizko forma intuizioa da (ez zientzia). Kontzeptu metafisikoak ere kritikatu zituen, hizkuntzan oinarritzen direlako izen berriak asmatuz gauza berrak sortzen direlako, kontzeptuak errealitatea balira bezala. Baina bere ustez, kontzeptuen jatorria intuizioak dira. Bestalde, zientzia positiboen mekanizismoa kritikatu zuen. Zientziak errealitatea matematizatzen du, baina honen legeek ez digute ezer esaten gauzen esentziazko errealitateari buruz.

Arrazionalismoaren Ezaugarri Orokorrak

Arrazionalismoa: arrazoiaren buruaskitasuna, ezagutza iturri gisa. Arrazoimenaren bidez ezagutza lortzeko ez du beste irizpiderik onartzen: egia zer den edo zer ez den epaitzea arrazoiari bakarrik dagokio. Arrazionalismoarentzat errealitateari buruzko ezagutza egiazkoak eta baliodunak arrazoitik edo adimenetik sortzen dira. Adimenak, arrazoizko hausnarketaren bidez, egia bere baitan nabaria bezala hautematen du.

1. Giza Arrazoimenean Erabateko Konfiantza

Arrazoimena gizakiak egia aurkitzeko duen fakultate bakarra da.

2. Jatorrizko Ideien Existentzia

Platonek irekitako tradizioari jarraituz, arrazionalistek zioten egiaren oinarri diren edukiak edo ideiak dituela giza adimenak. Ezagutza, beraz, a priorizkoa da. Ezagutza horiek guztiak biltzean garatuko da jakinduriaren eraikuntza osoa. Beraz, adimena ez da biltegi hutsa.

3. Izaera Matematikoa Duen Metodoa

Matematikak erabiltzen duen metodo axiomatiko-deduktiboa bereganatzeak bi helburu ditu arrazionalistentzat: akatsak saihestea; zientzia guztiak eredu eta hizkuntza sinboliko bakarrera eramatea.

4. Gizakiaren Ikuspegi Dualista

Descartesek bereizitako hiru substantzien izaera guztiz desberdina izanik, gizakia bi alderdi autonomoz osatuta dago: gorputza eta arima. Arima nigandik bereizezina da guztiz. Bera da nire pentsatze kontzientea; gizakiaren benetako nia. Gorputza, gizakiaren parte da bizirik dirauen bitartean. Bi substantzia horien artean dagoen harremana oso txikia da.

5. Mekanizismoa

Arrazionalista gehienen paradigma zientifikoa izan zen, guztie ontzat eman ez bazuten ere. Descartesen arabera, errealitate fisiko guztia inolako helbururik ez duen tresna mekaniko baten moduan ulertzen da. Fenomenoa espazioko objektu materialen arteko talkez gertatzen dira, eta ez dago ez inda ezkuturik ezta distantziara eragiten duenik ere. Unibertsoa, beraz, kuantitatibok azter eta deskriba daitekeen mekanismo erraldoi baten antzekoa da.