Mendean hasi ziren argitaratzen euskarazko lehenengo liburuak. Ehun bat

Enviado por Chuletator online y clasificado en Otras lenguas extranjeras

Escrito el en vasco con un tamaño de 3,47 KB

1- SARRERA [XVII.MENDEA]

Nafarroa Behera XVI.Mendean independentea zen eta orain Frantziaren esku geratzen da. Lapurdiko aberaste garaia dugu. Frantzian katolizismoa berriro gailendu eta protestante eta katolikoen arteko erlijio krisiak barealdia ezagutuko du. Trentoko Kontzilioa eman zen eta honek kontraerreforma indartu zuen. XVII.Mendean euskal literaturak Lapurdiko kostaldera eta lapurterara mugatuko den loraldia ezagutuko du. Hego Euskal Herrian ez da apenas idatziko eta iparraldean kontaerreformak ispiritu itxia eta errepimitzailea izango ditu. 


2.IOANNES ETXEERRI ZIBURUKOA [XVII.MENDEA]

Ziburuko Etxeberri, Cirbouren jaio. Pertsona aditu eta humanista handia izan. Berak idatzitako 3liburu heldu. -MANUAL DEVOTIONEZCOA..Bordelen 1627an arhitaratu, Euskal `poesian idatzitako luzeena. Itsasgizoneei zuzendutako poesia, Ezaugarri nagusienak´{hiztegi aberatsa eta hiperbatoaren erabilera} -NOELAC..Bordelen 1631n imprimatua , gabonetan kantatzeko bertsoak. - ELICARA ERABILTCECO LIBURUA.. Bordelen argitaratua 1636an, otoiz egiteko liburua.


3.PEDRO DAGERRE AZPILIKUETA{axular pedro} [XVII.MENDEA]

Hego Euskal Herriko Nafarroako Urdazubin jaio zen. Administratiboki, Hego Euskal Herrian LAPURTERA erabiltzen da. Axularrek lapurtzera zeukan euskalitzat. Teologiako ikasketak egin eta 1600.Urtean Sarako erretore bihurtu zen. Pariseko epaitegiak eta ondoren Bordelekoak ez zuten axular onartu frantsesa ez zelako. Frantziako erregea eta Baionako apezpikua alde egin zuten eta Frantziako Enrike IV.Ak epai guztiak bertan bera utzi zituen. Sarako eskola sortu zuen axularrek. 

     Gero[1643].. Axularren lanik garrantzitsuena GERO izan zen. Luzamendutan eta alferkeritan ibiltzeak dakarren kaltea adierazten du. Argi eta garbi, euskal kristau sinisdunei zuzendutako liburua da. Gisa berean ibili ziren, Sarako Eskolan parte hartu zuten gainontzeko idazleek.


1.SARRERA [XVI. Mendea]

Euskal Literatura berantiarra da. XVI.Mendean hasi ziren argitaratzen euskarazko lehen liburuak. Ehun urte lehenago gutxi gora behera alemania aldean moldiztegia asmatu zuten. Inprimategiak asko lagundu dio ideia berri hauen zablkundeari. Erlijioaren inguruan XVI.Mendean sortzen diren borroka eta gatazkek azkartu egingo dute hizkuntza arrunten erabilera. Protestanteak lehenak izango dira euren testuak herri xeheak ulertzeko moduan publikatzen saiatuko direnak. Trentoko kontzilioaren ondoren, katolikoek bide horri ekingo diote nahiz eta ibilera mantsoagoa izan.


2.BERNART ETXEPARE.. NEURTITZEZKO LEHEN IDAZLANA [XVI.Mendea]

Erdi aro eta ernazimenduaren arteko autoretzat hartua izan da. Bere lanak kantatuak izateko  eta ez irakurtzeko idatziak izan zirelako erdi arokoa dela esaten da., erlijioarekin lotua dagoelako. Ernazimenduko ezaugarriak.. Garrantzi handia ematen dio inprentari eta euskararen goraipamena egiten du latinaren aurretik jarriz.~Linguae Vasconum Primitiae~

liburua idatzi zuen{poema erlijiosoak,maitasun poemak, monsieur bernart etxepareren kantuia, kontrapas eta sautrela} Etxepare herri hizkuntza hautatu zuen ausaldia handia erakutsiz. Lana ahots goraz irakurtzeko egina izan zen, herri xeheari heltzeko moduan.


Entradas relacionadas: