Medios, Xornalismo e Literatura Galega: Un Percorrido Esencial (1936-1976)

Os Textos dos Medios de Comunicación

Os medios de comunicación son canles que transmiten información para que chegue a un público. As súas funcións principais son:

• Opinar
• Informar
• Entreter

Medios Tradicionais

Os medios tradicionais inclúen:

• Prensa

  Caracterízase pola palabra escrita, a imaxe fixa e os elementos de deseño.

• Radio

  Emprega mensaxes sonoras, linguaxe oral e efectos de son.

• Televisión

  Combina elementos visuais e sonoros.

Xornalismo Dixital

O xornalismo dixital utiliza internet para producir, difundir e transmitir contido. Combina características tradicionais con outras propias:

• Variedade de formatos
• Inmediatez
• Hipertextos
• Personalización
• Interactividade
• Documentación

A Linguaxe nos Medios de Comunicación

A linguaxe dos medios ten influencia na linguaxe oral e escrita, empregando un rexistro formal e normativo.

• Claridade e Sinxeleza

  Estruturas sinxelas, vocabulario preciso, evítase a ambigüidade.

• Brevidade e Concisión

  Para manter a atención do público. Construcións breves, unha idea por frase, parágrafos curtos.

• Verbos de Acción

  Para darlle un carácter activo e dinámico, facilitando a lectura.

Xéneros Xornalísticos

Os xéneros xornalísticos clasifícanse en:

• De Información

  Intención de contar os feitos de actualidade. Exemplos: noticia, reportaxe.

• De Opinión

  Punto de vista e interpretación dos feitos. Exemplos: opinión/editorial, artigo de opinión.

• Mixtos

  Exemplos: crónica, crítica.

Xéneros Xornalísticos Informativos: As 6 Ws

Responden ás preguntas fundamentais: Que? Como? Quen? Onde? Cando? Por que?

A Noticia

Relato breve e obxectivo sobre feitos de interese xeral. Estrutura:

• Titular

  Enunciado breve e suxestivo, presenta o asunto central.

• Entrada (Lead)

  Resume os datos fundamentais.

• Corpo

  Texto amplo que narra os feitos con criterio de relevancia.

A Reportaxe

Texto amplo que desenvolve un tema de interese que non ten por que ser actual. Integra distintos tipos de narración (narración, descrición, exposición). A información está secuenciada para crear un relato atractivo para o lector. O autor desenvolve un estilo persoal.

Código Lingüístico

Claro, sinxelo, preciso, neutro, obxectivo, en 3ª persoa e sen termos valorativos. Utiliza recursos estilísticos no titular.

Código Non Verbal

Inclúe o grafismo.

• Tipografía

  Para diferenciar partes e resaltar.

• Elementos Ilustrativos

• Composición das Páxinas e Distribución dos Textos

  Para xerarquizar a información.

Os Textos Publicitarios

Publicidade

Actividade que informa sobre un ben, produto ou idea para incitar ao consumo ou convencer.

Publicidade Comercial

Dá a coñecer produtos de consumo.

Propaganda

Persuade da validez dunha ideoloxía ou comportamento.

A Comunicación Publicitaria

Elementos:

• Emisor

  Empresa ou organización.

• Receptor

  Grupo con características determinadas (público obxectivo).

• Mensaxe (Anuncio)

  Información básica dun produto ou idea.

Recursos:

• Exaltación dos valores dun produto.
• Promesa dun valor engadido.
• Apelación aos sentimentos.
• Manipulación do código lingüístico para chamar a atención.

Signos na Publicidade

• Verbais

  Textos.

• Paralingüísticos

  Elementos de deseño e tipográficos.

• Icónicos

  Imaxes estáticas ou en movemento.

• Sonoros

  En radio e televisión.

Linguaxe Publicitaria

Características:

• Variedade

  Léxico variado, uso de todos os rexistros lingüísticos.

• Brevidade e Concisión.

• Innovación

  Creación de palabras (neoloxismos).

• Orixinalidade

  Uso de recursos retóricos.

• Ponderación

  Procesos de realce.

• Capacidade Connotativa

  Palabras escollidas para evocar valores.

A Poesía Galega entre 1936 e 1976: Xeracións e Correntes

Esta etapa poética pode ser nomeada como:

• Das Festas Minervais: Porque case todos e todas participaron nelas.
• De 1950: Porque comezan a publicar nesa época.

Características Xerais

• Viviron nunha sociedade pechada respecto da cultura, especialmente da galega.
• Formaron parte da actividade galeguista na década dos 50.
• Estiveron influenciados polos membros da editorial Galaxia.
• Interesáronse por referentes europeos e teñen influencias do existencialismo (reflexión sobre o sentido da vida e o absurdo da existencia), a música (jazz e rock) e os movementos antisistema que crearon a contracultura dos 60.

Temas Recorrentes

• Escola da Tebra

  Poesía intimista e existencialista, atormentada e pesimista.

• Paisaxismo Renovador

  Reflexión ante unha natureza omnipresente e grandiosa.

• Poesía Sociorrealista

  Corrente predominante, arte de denuncia con contido ideolóxico.

Uxío Novoneyra

Máximo expoñente do paisaxismo, tamén cultivou poesía social e narrativa. Naceu no Courel, paisaxe que marcou a súa vida e a súa obra.

Obras destacadas:

• Os Eidos, Os Eidos 2: O ser humano identifícase coa natureza do Courel, uso de fonosimbolismos.

Manuel María

Comprometido coa cultura, a sociedade e a política. Cultivou todas as liñas temáticas.

Obras destacadas:

• Muiñeiro de Brétemas (intimista)
• Terra Chá (paisaxismo renovador)
• Documentos de Poesía
• Mar Maior (sociorrealista)

Xohana Torres

Poemas intimistas e reivindicación da muller e a paisaxe.

Obras destacadas:

• Do Sulco (soidade, paso do tempo)
• Estacións ao Mar
• Tempo de Ría (visión simbólica da paisaxe e o mar)

Bernardo Graña

Existencialismo e intimismo da Escola da Tebra.

Obras destacadas:

• Vivencia do amor. Denuncia contra o capitalismo deshumanizador. Compromiso político e ecolóxico. Se o Noso Amor e os Peixes.
• Poesía vitalista, inspirada no mundo mariñeiro, compromiso político e ecolóxico. Profecía do Mar.

Xosé Luís Méndez Ferrín

Figura clave no ámbito literario e político. Foi presidente da RAG (2010-2013). Inicialmente da Escola da Tebra, despois sociorrealista.

Obra destacada:

• Con Pólvora e Magnolias: Combina a poesía social con poesía de estética coidada e temas universais.

A Prosa Galega entre 1936 e 1976

Temas da Narrativa

• Continuadora do Grupo Nós

  Centrada na evolución social da fidalguía. Narrativa culta e cosmopolita con didactismo e humor, como A Xente da Barreira de Calero.

• Fantástica

  Reflicte un mundo idealista e ficticio, como a obra de Cunqueiro.

• Realista

  Centrada nos costumes e paisaxes da Galicia rural (Ánxel Fole) ou de carácter social e situada en ambientes urbanos (Blanco Amor).

Álvaro Cunqueiro

Poeta vangardista antes da guerra, desenvolve unha importante obra narrativa en galego. Características:

• Mestura do real e o marabilloso

  Personaxes míticos e realistas, feitos cotiáns e fantásticos, presentados con naturalidade.

• Recursos da tradición oral

  Digresións, complicación da historia con voces e relatos secundarios, historias encaixadas, apelacións aos lectores.

• Uso do humor e a ironía

  Humanizan as personaxes, xa que normalmente os usa cun ton lírico e nostálxico.

Novelas destacadas:

• Merlín e Familia: Merlín vive en Galicia coa raíña Xenebra e axuda a solucionar os problemas da xente.
• As Crónicas do Sochantre: Un sochantre é secuestrado por unha comitiva de defuntos e contan as aventuras da súa viaxe en carroza.
• Se o Vello Sinbad Volvese ás Illas: Sinbad relata as súas memorias e soña con volver ao mar.

Libros de Relatos:

Recollen relatos breves que son vivas descricións de personaxes e da súa vida cotiá. Algúns teñen características sorprendentes ou fantásticas, e todos están relacionados coa cultura popular galega.

• Escola de Menciñeiros (retratos de animais fantásticos)
• Xente de Aquí e Acolá
• Os Outros Feirantes

Ánxel Fole

Poeta antes da guerra e dramaturgo, desenvolve unha importante obra narrativa en galego. Características:

• Influencia da narración oral tradicional

  Fórmulas de apertura, historias encaixadas, rexistro oral coloquial, personaxes que funcionan como auditorio.

• Reflicte a realidade rural galega, especialmente a das montañas de Lugo.
• Temas relacionados coas crenzas e a visión do mundo do campesiñado galego.

Obras destacadas:

• Á Lus do Candil: Conxunto de contos ambientados no Courel. Un grupo de persoas, incomunicadas por unha nevada, contan historias nas que abunda o misterio e o sobrenatural.
• Terra Brava: Un sobriño dun médico, na casa dun médico, atopa un cartafol con historias de intriga e misterio.
• Contos da Néboa: Relatos similares aos das obras anteriores, pero en escenarios urbanos ou vilegos.