Marx, Darwin eta Freud: Aro Modernoaren Pentsalari Giltzarriak

Marx

Materialismo Historikoa

Karl Marxek, Demokrito eta Epikuroren inguruko doktorego-tesia idatzi zuen garai berean, materialismo historikoa garatu zuen. Hegeliar pentsaerak eragina izan zuen arren, haren unibertsalismoaren aurka agertu zen. Filosofia existentzialistaren ildotik, Marxen filosofiak helburu praktiko eta politikoa zuen.

Marxismoa

Marxismoa, Marxen pentsamendua, Hegelek izpiritu unibertsala deitzen zuenaren aurkakoa da. Marxek aldaketa materialak direla erabakigarriak erakutsi nahi zuen, aldaketa materialek sortzen baitituzte baldintza espiritual berriak. Gizarteko indar ekonomikoek aldaketak sortzen dituzte eta, horrela, historia aurrera bultzatzen dute.

Gizartearen Oinarria eta Supraegitura

• Gizartearen oinarria: Gizartearen baldintza materialak, ekonomikoak eta sozialak.
• Gizartearen supraegitura: Gizarte, erlijio, moral, arte, filosofia eta zientzia batean pentsatzen den bezala.

Gizartearen Oinarriaren Hiru Mailak

• Ekoizpen-baldintzak: Gizartean dauden baldintzak eta baliabide naturalak.
• Produkzio-indarrak: Gizartean existitzen diren tresna eta makina motak.
• Gizartearen produkzio-harremanak: Lanaren banaketa eta jabetza-harremanak.

Marxek adierazi zuen gizarte bateko klase menderatzaileak erabakitzen duela zer den ona eta zer txarra. Gizartearen supraegituraren harremanek gizartearen oinarriaren gainean eragin dezakete.

Gizarte Kapitalistatik Gizarte Komunistarako Trantsizioa

Marxi bereziki interesatzen zitzaion gizarte kapitalista batetik gizarte komunista baterako trantsizioa. Lanak gure kontzientzia markatzen du, baina gure kontzientziak gure lan egiteko modua ere markatzen du.

Kapitalismoaren Kontraesanak

Marxen iritziz, produkzio kapitalistan hainbat kontraesan zeuden. Kapitalismoa sistema ekonomiko autosuntsitzailea da, ez baitu norabide arrazionalik.

Proletarioen Diktadura

Proletarioen diktadura klaseen gizarte berri bat da, non proletarioek burgesiaren menpe jarraituko duten indarrez. Ekoizpen-bideak guztionak izango dira, hau da, herriarenak.

Marxek ez zuen nahikoa kontuan hartu naturaren ustiapena. Hala ere, marxismoak aldaketa handiak ekarri zituen.

Mugimendu Sozialistaren Bi Joerak

• Sozialdemokrazia: Sozialismorako hurbilketa praktiko baten alde zegoen, mendebaldeko Europak aukeratutako bidea.
• Leninismoa: Marxen fedeari eutsi zion, iraultzak bakarrik aurre egin ziezaiokeela klase-gizarte zaharrari, eta garrantzia izan zuen ekialdeko Europan, Asian eta Afrikan.

Marxen iritziz, gizarte kapitalista bidegabea zen.

Darwin

Naturalismoa

Freudek adierazi zuenez, bai Darwinen eboluzioaren teoriak, bai bere psikoanalisiak, gizakiaren berezko maitasun inozoa iraindu zuten. Naturalismoak errealitatea natura eta mundu hautemangarria bezala ulertzen du, beste errealitaterik onartu gabe. Gizakia naturaren zatitzat hartzen du.

Darwinek frogatu zuen gizakia garapen biologiko luze baten emaitza dela, eta subkontzientearen Freud-en azterketak erakutsi zuen gizakien ekintzak, sarritan, animalia-instintu batzuetatik eratortzen direla. Darwinek elizaren ikuspegia alde batera utzi behar izan zuen.

Espezieen Jatorria

Ingalaterran eztabaida sutsuena piztu zuen liburua "Espezieen jatorria" izan zen.

Darwinen bi teoriak

• Egungo landare eta animalia guztiak lehenagoko forma primitiboagoetatik datoz.
• Eboluzioa hautaketa naturalaren ondorio izan zen.

Krisiaren Teoria

Lurra hainbat aldiz suntsitu zuten uholde handiek, lurrikarek eta beste hondamendi batzuek. Darwinek ondorioztatu zuen lurrak 300 milioi urte zituela.

Darwinen bilakaera

Darwin eboluzio biologikoari buruzko fosilen existentzia estratifikatuaren bidez darwinista bihurtu zen. Gero eta zalantzazkoagoa zen espezieak aldaezinak ote ziren.

Lyell eta Lamarck

• Lyellen teoria: Aldaketa txikiek aldakuntza handiak eragin ditzakete denbora-tarte luzeen ondoren.
• Lamarck: Zoologo frantsesaren teoriak adierazi zuen animalia-espezie bakoitzak bere beharren arabera eboluzionatu zuela.

Darwinen bigarren teoria

Ingurunera hobekien egokitzen dena arraza aurrera eramango duena da. Darwinek adierazi zuen existentziaren aldeko borroka gogorragoa dela sarritan hurbileko espezieen artean.

Darwinek polinizazioa zehatz-mehatz aztertu zuen.

Lehengaia eta hautespen naturala

Lurreko bizitzaren bilakaeraren atzean etengabeko aldakuntzak daude. Eboluzioaren mekanismoa hautespen naturala da existentziaren aldeko borrokan. Darwinek Jainkoa sorkuntzaren ekintzatik urrundu zuen.

Gizaki eta animalien arteko antzekotasunak seinalatu zituen, eta gizaki eta tximino antropoideek iraganeko uneren batean guraso berarengandik garatu behar izan zutela aipatu zuen.

Darwinen teoria eta mutazioa

Aldakuntza kasualak izan ziren gizakia sortu zutenak. Mutazioa: Kopiatutako zelula ez da berdin-berdin ateratzen zelula amarengana.

Darwinek lehen zelulak nola sor zitezkeen teorizatu zuen.

Bizitza

Bizitza da disoluzio nutritibo batean bi zati berdinetan banatzeko gaitasuna duen substantzia.

Freud

Psikoanalisia

Sigmund Freud, filosofia kulturalaren ordezkari garrantzitsua, neurologian espezializatu zen eta psikologia sakona edo psikoanalisia garatu zuen. Psikoanalisia giza adimenaren deskribapen bat da.

Freudek uste zuen beti dagoela tentsioa gizakiaren eta haren ingurunearen artean. Bizien munduan, askotan bulkada irrazionalak dira pentsatzen, amesten eta egiten duguna erabakitzen dutenak.

Epoca victoriana eta Elloa

Epoca viktoriarrean, sexualitatearekin zerikusia zuen guztia tabua zen. Elloa instintuen edo plazeraren printzipioa da.

Gainditua

Gainditua inguruneko itxaropen moralak barneratzea da, gure buruaren zati bat bihurtuz.

Freudek desio eta behar sexualak gizakiaren zati natural eta garrantzitsua direla adierazi zuen. Ondorioztatu zuen gizakiaren kontzientzia giza adimenaren zati txiki bat besterik ez dela.

Lo preconscientea eta erreakzio okerrak

Lo preconscientea pentsatu edo bizi izan ditugun eta gogoratu ditzakegun gauzak dira. Erreakzio okerrak erreprimitzen saiatzen garen gauzak esatea edo egitea dira. Arrazoiak ematen ditugu, baina ez dira egiazkoak.

Proiekzioa eta asoziazio libreen teknika

Proiekzioa beste pertsonei geure baitan erreprimitzen ditugun ezaugarriak transferitzea da. Asoziazio libreen teknikan, pazienteari bururatutakoaz hitz egiten uzten zitzaion.

Ametsak, loaren ageriko edukia eta ezkutuko ideiak

Subkontzienterako bide erreala ametsak dira. Loaren ageriko edukia ametsa bera da, goizean gogoratzen dugun bezala. Ezkutuko ideiak ametsaren esanahi sakonagoa dira.

Surrealismoa eta inspirazioa

Freuden psikoanalisiak eragin handia izan zuen XX. mendeko 20ko hamarkadan. Surrealismoa, hitz frantsesa, gainerrealismoz itzul daiteke. Freudek gizaki guztiak artistak direla esan zuen, ametsak artelan txikiak baitira. Inspirazioa subkontzientearen estalkia altxatzea da.

Idazkera automatikoa eta darwinismoa

Idazkera automatikoan, orri zuri batean idazten hasten ziren, pentsatu gabe. Darwinismoak naturan mutante bat bestearen atzetik sortzen dela adierazten du.