Marx eta Alienazio Ekonomikoa: Lanaren Funtsezko Azterketa

Ekonomia-alienazioa

Alienazio ekonomikoa alienazio forma nagusia da, beste guztiak horren menpean daudelako. Lanean agertzen da, non langileari bere lanaren produktua kentzen zaion. Horrek giza izaeraren ezaugarri nagusia islatzen du: lanaren bidez, gizakia bere ingurunearekin erlazionatzen da eta bere burua definitzen du. Beraz, lana funtsezkoa da norbanakoaren askatasunerako.

Marxek nabarmendu zuen gure giza esentzia gure behar biologikoei lotuta dagoela, hala nola elikadurari eta ugalketari. Gainerako giza ezaugarriak bizi garen gizartearen emaitza dira. Gizakia izaki emankorra da, eta lana da ezaugarri horren adierazpena. Lanaren bidez, gure beharrak asetzeko errealitatea eraldatzeaz gain, geure burua ere eraldatzen dugu. Gizakiaren benetako zoriona ekintzan datza, ez pasibotasunean.

Gizarte kapitalistan, gizonak eta emakumeak ez dira beren lanaren jabe; ekoizteko gaitasuna saldu behar dute. Askatzailea izan beharrean, lana alienatzailea bihurtzen da.

Marxek lanean hainbat alienazio mota identifikatu zituen:

• Produktuarekiko alienazioa

  Kapitalismoan, langileek ez dute ekoizten dutena; produktu gehiena kapitalistaren esku geratzen da. Marxek hori "merkantziaren fetitxismoa" bezala kritikatu zuen, non objektua pertsona baino garrantzitsuagoa bihurtzen den, langilea produkziorako bitarteko soil bihurtuz eta bere nortasuna galduz.

• Ekoizpen-jardueretako alienazioa (lan-prozesuaren alienazioa)

  Gizarte modernoan, lan askok lan monotono bera errepikatzera kondenatzen dute gizabanakoa, bere denbora kontrolatu gabe eta bere nortasuna garatzeko aukerarik gabe. Langileak beren ekintzen jabe ez balira bezala sentitzen dira, jateko eta ugaltzeko oinarrizko beharrak asetzean bakarrik aske sentitzen diren animalien antzera.

• Naturarekiko alienazioa

  Lanaren bidez, etengabeko kontaktuan gaude naturarekin, kultura bihurtuz. Hala ere, soldatapeko langileek ezin dute sormen-dimentsio hori ikusi, alienazioa dela eta. Gaur egungo mugimendu ekologistek Marxen antzeko ideiak isla ditzakete arlo horretan.

• Beste gizaki batzuekiko alienazioa

  Langileek naturarekin duten harremana galtzeaz gain, beste gizaki batzuekin duten harremana ere galtzen dute, lehiakide edo jabe gisa ikusten baitituzte. Bai jabeak bai langileak giza harremanetik alienatuta daude. Langileek alienatzaile eta ustiatzaile lanetan ematen dute egunaren zatirik handiena, burua edo espiritua garatzeko denborarik eta energiarik gabe.

Marxen ustez, giza bizitzaren oinarria lana da, eta ez arrazoia, nahiz eta Mendebaldeko filosofiak gizakiaren funtsezko indar gisa hori aldarrikatu zuen. Gizaki proletarioaren lana sortzen den baldintza errealetan dago erantzuna.

Proletarioari lanaren emaitza kontrajartzen zaio —bai lan-ekintza, bai langile gisa— izaki arrotz edo botere-etsai gisa. Lana, merkantzia bihurtuta, norberarekin zerikusirik ez balu bezala, alienatu egiten da.