Lurraren Egitura, Historia eta Klima

Lurraren Barne Egitura

• Litosfera: Geruza zurrun bat, arroka solidoz osatua.
• Astenosfera: Geruza plastiko bat, material urtuz eta solidoz osatua.
• Mesosfera: Geruza zurrun bat, behetik gora igotzen diren material urtuez osatua.
• Endosfera: Kanpoaldea urtua eta barnealde zurrun batek osatutako geruza.

Lurraren Barneko Diskontinuitateak

1. Mohorovicic
2. Repetti
3. Gutenberg
4. Lehman-Wiechert

Datazio Geologikoa

1. Datazio Erlatiboa.
2. Datazio Absolutua.

Estratigrafia

Estratigrafiaren Printzipioak

1. Gainezarpenaren printzipioa: Goiko estratuak behekoak baino berriagoak dira.
2. Jatorrizko horizontaltasunaren printzipioa: Estratuek geruza horizontalak eratzen dituzte, lehendik zegoen lurzoruaren gainean.
3. Albo-jarraitutasunaren printzipioa: Serie jakin bateko estratuek eremu geografiko ez puntual bat hartzen dute.
4. Erlazio gurutzatuaren printzipioa: Serie bat eraldatu duen fenomeno geologiko oro, ukitzen dituen estratuak baino berriagoa da.
5. Inklusioaren printzipioa: Estratu baten barruan dagoen arroka, estratua baino zaharragoa da.
6. Aktualismoaren printzipioa: Iraganeko prozesu geologikoak eta gaur egungoak antzekoak dira.

Korrelazio Estratigrafikoa

Hainbat lekutako serie estratigrafikoak konparatzea da. Horrekin, eskualde, kontinente eta planeta baten historia geologikoa berreraiki daiteke.

Eskala Geologikoa

1. Erak: Kanbriaurrea, Paleozoikoa, Mesozoikoa.
2. Periodoak: Hadearra, Arkearra, Kanbriarra, Permiarra, etab.
3. Epokak: Lurraren sorrera, Oxigenoaren ekoizpena, lehen hegaztiak, glaziazioak, etab.

Kontinenteen Kokapenaren Aldaketa

1. Paleomagnetismoa
2. Kontinente-ertzak
3. Egitura geologikoak
4. Fosilak
5. Paleoklimatologia

Lurraren Atmosferaren Eboluzioa

• Atmosfera primarioa
• Atmosfera sekundarioa
• Jarduera biologikoaren eraginez aldatutako atmosfera

Paleoklima eta Klimaren Historia

Teknika Paleoklimatikoak

Paleoklima: Lurraren klima aldaketak aztertzen dituen zientzia da.

Teknikak:

• Zuhaitzen haziera-eraztunak
• Izotz-lekukoak: Antartikan milaka urtez izozpean. Zientzialariek izotza zulatu eta zutabe bat ateratzen dute, izotz-lekuko izenekoa.
• Sedimentu ozeanikoak: Ozeano hondoan metatutako sedimentuetatik zutabe moduko lekukoak ateratzen dituzte.
• Polen fosila
• Oxigenoaren erlazio isotopikoak: Oxigenoa aztertuz jakin ahal dugu zegoen tenperatura eta konposizioa.

Klimaren Historia

Klima: Hainbat mekanismoren elkarreraginaren emaitza da.

Mekanismoak:

1. Berotegi-efektua: Metanoak, karbono dioxidoak eta ur-lurrunak eguzki-erradiazioa harrapatzen dute.
2. Albedo-efektua: Kolore argiko azalek eguzki-argia islatzen dute, eta atmosfera hozten dute. Elurrak, izotzak, hodeiek eta sumendiek eragiten dute hori.
3. Eguzki jardueraren aldaketak
4. Kontinenteen eta itsaslasterren banaketa: Masa kontinental handiek mesede egiten diete antizikloiei. Kontinenteen kokapenaren mende dauden itsaslasterrek beroa garraiatzen dute.
5. Milankovitch zikloak: Lurraren orbitaren forma eta errotazio-ardatzaren inklinazioa aldatuz doaz 40.000tik 400.000rako zikloetan. Eskualde polarren berokuntza handitu eta txikitu dezake.